Podczas senackiej debaty nad rządową nowelizacją ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw wiceszef MSWiA Maciej Duszczyk ocenił, że ustawa wychodzi naprzeciw obecnym oczekiwaniom uchodźców z Ukrainy.

"Te rozwiązania wychodzą też naprzeciw takiej potrzebie zidentyfikowanej, polegającej na tym, że musimy zacząć stabilizować pobyty tych osób w Polsce z tego powodu, że mamy tzw. wtórne ruchy migracyjne. Te osoby, które pracują i nie mają tej pewności wyjeżdżają do Niemiec, do różnych innych państw" - wyjaśnił.

Poinformował, że w rozmowach z ukraińskim rządem przekonywał, iż pozostawanie tych osób w Polsce jest dla Ukrainy o wiele korzystniejsze niż sytuacja, kiedy wyjeżdżają oni do innych krajów, co jest równoznaczne z tym, że prawdopodobnie nigdy do Ukrainy nie wrócą.

Duszczyk zaznaczył, że w ustawie zapisane jest także zabezpieczenie na wypadek, gdyby do Polski przybyła kolejna fala uchodźców. "Jeżeli by, nie daj Boże, coś się wydarzyło w Ukrainie, na przykład zostałby przełamany front i byłaby sytuacja, w której na terytorium Polski napłynęłaby kolejna grupa uchodźców, to my nie będziemy musieli nowelizować tej ustawy, tylko zapisane jest (w niej) rozwiązanie administracyjne, które pozwala uruchomić te świadczenia zawieszane dzisiaj w wielu przypadkach, ponieważ one dzisiaj nie są potrzebne" - mówił.

"Pozytywnie oceniamy projekt zmian ustawy (...). Rozumiemy ważność i potrzebę i czas, który jest dość naglący, by ustawę przyjąć" - powiedziała senator Anna Bogucka (PiS). Jeszcze w senackiej komisji we wtorek zgłosiła poprawkę, która przewiduje, że wypłata 800 plus byłaby związana nie tylko z realizacją obowiązku szkolnego przez dzieci, ale także z posiadaniem karty pobytu. "To ważny dokument, który potwierdzałby legalny pobyt Ukraińców, tożsamość osób przyjeżdżających i pozwalałaby na wyjazd i powrót do kraju bez potrzeby składania wniosku wizowego" - podkreśliła Bogucka podczas debaty w środę.

Poprawka Boguckiej będzie głosowana jako wniosek mniejszości. Głosowanie w Senacie jest przewidziane jeszcze w środę.

Podczas debaty senatorowie dopytywali m.in. o liczbę wydanych Ukraińcom kart pobytu. Wiceszef MSWiA odpowiedział, że wydano 952 tys. numery PESEL UKR, co - podkreślił - nie oznacza, że wszystkie te osoby przebywają w Polsce. Dodał, że należy jeszcze doliczyć około miliona osób, które mają np. pobyt stały lub tymczasowy, związany z pracą czy edukacją, a także status rezydenta długoterminowego.

W ustawie - podkreślił Duszczyk - jest zapis mówiący, że osoby, które spełnią określone wymagania będą mogły zmienić ochronę czasową na pobyt czasowy na trzy lata, jednak z zapisem, że to byli beneficjenci ochrony czasowej.

"Zrobiliśmy to, bo jeśli będzie dyskusja, czy Polska ma jeszcze na swoim terytorium uchodźców wojennych z Ukrainy, to chcemy powiedzieć, że co prawda oni mają pobyt czasowy, ale to są właśnie te osoby, które Polska przyjęła i wydawała na nie środki. Żeby nie było problemów w dyskusji z Komisją Europejską co do zakresu pomocy Polski dla uchodźców, który jest absolutnie fenomenalny i KE musi to uwzględnić" - argumentował.

Wiceszef resortu odniósł się też do pytania o związany z potrzebami mobilizacyjnymi Ukrainy odpływ jej obywateli z polskiego rynku pracy i skutków dla funkcjonowania polskich przedsiębiorstw oraz działania pomocowe rządu w tym zakresie.

"Zależy nam, żeby te osoby zostały na polskim rynku pracy" - odpowiedział Duszczyk. Zwrócił m.in. uwagę, że jeśli obywatel Ukrainy jest aktywny na polskim rynku pracy, to część jego dochodów przekazuje Ukrainie, co wspiera bezpośrednio jej gospodarkę. "To bezpośrednie wsparcie polskie dla Ukrainy, dobre dla obu stron" - dodał.

Nowelizacja ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa zakłada m.in. przedłużenie do 30 września 2025 r. legalności pobytu Ukraińcom, którym nadano numer PESEL UKR, a także powiązanie od przyszłego roku wypłat m.in. 800 plus z obowiązkiem szkolnym dla ukraińskich dzieci.

Regulacja przedłuża też dostęp do świadczeń zdrowotnych, rodzinnych i socjalnych, świadczeń wypłacanych przez ZUS i możliwość pobytu w obiektach zbiorowego zakwaterowania.

W nowelizacji wskazano także maksymalny 36-miesięczny okres, w którym uczniowie mogą uczestniczyć w dodatkowych bezpłatnych zajęciach z języka polskiego. Rozwiązanie dotyczyć będzie uczniów, którzy udział w zajęciach rozpoczęli w latach 2022/2023 i 2023/2024.

W ustawie zapisano również wprowadzenie nowych zasad potwierdzania tożsamości obywatela Ukrainy ubiegającego się o nadanie numeru PESEL. Jedynym sposobem potwierdzenia tożsamości ma być okazanie ważnego dokumentu podróży.

Regulacja zakłada ponadto, że od 1 lipca finansowanie wsparcia w postaci zakwaterowania i wyżywienia uchodźców z Ukrainy, będących w szczególnie trudnej sytuacji, będzie możliwe jedynie na podstawie podpisanej umowy z właściwym miejscowo wojewodą lub organem samorządowym działającym na polecenie wojewody. Zmienią się także zasady partycypacji w kosztach pobytu i wyżywienia w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania tak, aby pobieranie należnych dopłat było bardziej efektywne niż obecnie.

Ustawa zakłada też wygaszenie świadczeń związanych z rekompensatą kosztów pobytu i wyżywienia uchodźców wojennych, ponoszonych przez właścicieli lokali prywatnych. Od 1 lipca ma nastąpić też wygaszenie wsparcia dotyczącego finansowania wykonywania fotografii i jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł.

Projekt nowelizacji ustawy powstał w MSWiA we współpracy m.in. z Ministerstwem Edukacji Narodowej, Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwem Zdrowia i z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów.

Ustawa, z wyjątkiem niektórych przepisów, miałaby wejść w życie 1 lipca.(PAP)

autorka: Paulina Kurek

pak/ ral/ amac/