W konsultacjach publicznych, które potrwają do 13 maja, są obecnie dwa projekty nowelizacji rozporządzeń ministra edukacji w sprawie podstawy programowej. Zgodnie z nimi zakres treści, jakie powinien znać uczeń, ma być "uszczuplony". Nowa podstawa ma obowiązywać od nowego roku szkolnego.

Publikację projektów rozporządzeń poprzedziły prekonsultacje w lutym, w których każdy mógł zgłosić uwagi do zaproponowanych przez ekspertów zmian w podstawie programowej (różniły się one od kwietniowej wersji). Był to wstępny etap prac nad projektami rozporządzeń.

Dr Kinga Białek ze Szkoły Edukacji PAFW i UW to członkini ośmioosobowego zespołu, który pracował zarówno nad zmianami zawartymi w kwietniowym projekcie, jak i pierwotnymi. Ekspertka powiedziała PAP, że w prekonsultacjach zgłoszono 11 tys. uwag dotyczących języka polskiego. "Były takie głosy, które popierały zmiany, ale było też bardzo dużo uwag, że zmiany idą za daleko. Przy tak dużej liczbie głosów to naturalne, że część z nich stoi do siebie wzajemnie w kontrze" - powiedziała.

"Będę bronić tego pierwotnego projektu, bo moim zdaniem był on naprawdę kompromisowy" - zapowiedziała dr Białek. "Na ten kompromis mogły się zgodzić bardzo różne środowiska, łączył on różne podejścia. Sprawa jest w toku, bo trwają 21-dniowe konsultacje publiczne i uzgodnienia międzyresortowe. To czas na kolejne uwagi, które będą następnie analizowane" - dodała.

PAP zwróciła uwagę, że zdaniem wielu nauczycieli, projekt rozporządzenia "niewiele zmienił", a zmiany są "kosmetyczne". Ekspertka przyznała, że na złagodzenie projektu "wpływ miały głosy w prekonsultacjach".

Zauważyła, że zmiany po prekonsultacjach są mniejsze niż w pierwotnym projekcie, co jest najbardziej widoczne w podstawie dla liceum i technikum. "Myślę, że ten projekt jest do dopracowania, bo w szkole podstawowej zmiany dokonane po prekonsultacjach są dużo bardziej znaczące, na liście lektur i przede wszystkim w wymaganiach" - dodała.

Dr Białek podkreśliła, że "na tym etapie nie można zmienić zasadniczej filozofii podstawy programowej", zgodnie z którą "mocno kładzie się nacisk na kształcenie historyczno-literackie, które jest powiązane z egzaminami i obowiązującymi podręcznikami".

"To jest jeszcze dziedzictwo zmian z 2017 r. Więcej będziemy mogli zrobić przy okazji dużej reformy planowanej na 2026 r." - powiedziała.

Ekspertka zaznaczyła, że obecnie wprowadzane zmiany "polegają na cięciach - nie na wymianie, zmianie i na pewno nie na przesuwaniu pozycji pomiędzy etapami edukacyjnymi". Na przykład, nie można było zaproponować zmiany polegającej na przesunięciu do liceum "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza, który obecnie proponowany jest dla uczniów klas 7-8.

"Cała koncepcja tej podstawy i egzaminów musiała zostać. To, co obecnie możemy zrobić, to odpowiedzialnie redukować listę lektur" - zaznaczyła. Dodała, że "głównym priorytetem dla zespołu było myślenie o urealnieniu procesu edukacji oraz odciążeniu uczniów", co jest "konieczne z tego względu, że obecnie mają do przeczytania i omówienia zbyt dużą liczbę książek".

"Obecnie mamy do czynienia z fikcją. Uczniowie nie mają czasu na czytanie wszystkich lektur, ograniczają się do opracowań, albo kompletnie dane tytuły pomijają. Uszczuplenie listy lektur powinno zwiększyć efektywność nauczania, taki jest nasz cel" - powiedziała Białek.

PAP zapytała ekspertkę, dlaczego - wbrew pierwotnym zamiarom - nie zrezygnowano w projekcie rozporządzenia m.in. z "Quo vadis" Henryka Sienkiewicza. "Proszę pamiętać, że nie podjęto żadnej ostatecznej decyzji" - zaznaczyła dr Białek.

W opinii ekspertki "w 12-letnim cyklu nauczania, Sienkiewicza było sporo", tzn. w klasach 4-6 - "W pustyni i w puszczy", w klasach 7-8 - "Quo vadis" i "Latarnik", a dla liceum zaproponowano "Potop".

"Wracając do wspomnianego ducha podstawy programowej, w czasie całego cyklu kształcenia uczniowie mają zapoznać się z wielkimi dziełami. Nie ulega wątpliwości, niezależnie od preferencji czytelniczych, że dla polskiej literatury Sienkiewicz jest ważnym pisarzem, który kształtował całe pokolenia. Jeśli ważymy obciążenia licealne i wiemy, że opowieść o Sienkiewiczu musi się gdzieś znaleźć, a opowieść o pisarzu tylko przez pryzmat zaledwie noweli +Latarnik+ będzie bardzo okrojona. Przecież Sienkiewicz to pisarz, który zapisał się w historii i powszechnej świadomości jako autor powieści historycznych" – powiedziała.

"Rozumiem, że stylizowany język Sienkiewicza jest trudny dla młodego czytelnika, zapewne w większym stopniu niż dla wcześniejszych pokoleń, to znak czasów, i to zapewne musimy wziąć pod uwagę" - powiedziała dr Białek.

Zapytana o "Odprawę posłów greckich" Jana Kochanowskiego, której pozostawienie na liście lektur obowiązkowych wzbudziło co najmniej niezrozumienie wśród nauczycieli, dr Białek zgodziła się, że tekst jest pisany z dzisiejszej perspektywy "właściwie językiem obcym, jeszcze bardziej niż Sienkiewicz". Jak podkreśliła, obecność tego dramatu na liście nie jest przesądzona. "Jeśli chodzi o tę pozycję, długo dyskutowałyśmy w zespole" – dodała.

"Nad każdą lekturą będziemy pochylać się ponownie, szczególnie nad tymi, które wzbudziły najwięcej kontrowersji, dlatego że chcemy rozmawiać merytorycznie o możliwościach poznawczych uczniów i uczennic" - podkreśliła ekspertka.

"Pamiętajmy, że nauczyciel ma możliwość wybrania dwóch dowolnych książek spoza listy. Wyboru może dokonać wspólnie z uczniami, biorąc pod uwagę ich preferencje, charakterystykę regionu czy inne przesłanki" - zaznaczyła.

"Moje stanowisko jest takie: im więcej dajemy przestrzeni, tym lepiej" - powiedziała dr Białek. (PAP)

Autorka: Paulina Kurek

pak/ jann/ mow/