Badanie opisane właśnie na łamach magazynu „Neuron” (https://www.cell.com/neuron/pdf/S0896-6273(22)01147-3.pdf), choć nie udowodniło związków przyczynowo-skutkowych, to wskazało na zależności między 22 zaburzeniami neurologicznymi i wcześniejszymi, wymagającymi hospitalizacji zakażeniami wirusowymi.

„Zaburzenia neurodegeneracyjne to zespół chorób, przeciwko którym istnieje niewiele skutecznych terapii, a którym sprzyja wiele czynników ryzyka” - zwraca uwagę dr Andrew B. Singleton, dyrektor NIH Center for Alzheimer’s Related Dementias (CARD), autor badania.

„Nasze wyniki wspierają teorię, według której zakażenia wirusowe i związane z nimi zapalenia w układzie nerwowym mogą być powszechnym - i potencjalnie możliwym do uniknięcia - czynnikiem ryzyka dla tego typu problemów” - dodaje.

Choroby takie niszczą różne części układu nerwowego. Zwykle rozwijają się w późniejszy wieku i powodują problemy z pamięcią, myśleniem, czy poruszaniem się.

Już wcześniejsze badania wskazywały na związek wirusów z neurologicznymi schorzeniami. Sugerowały np. korelację między infekcją wirusem opryszczki pospolitej i chorobą Alzheimera czy między wirusem Epsteina-Barra i stwardnieniem rozsianym.

„Po zapoznaniu się z badaniem na temat wirusa Epsteina-Barra zorientowaliśmy się, że przez lata naukowcy kolejno poszukiwali pojedynczych związków między neurologicznymi zaburzeniami i specyficznymi wirusami” - mówi dr Michael Nalls, współautor nowej publikacji.

„Wtedy to zdecydowaliśmy się spróbować innego, opartego na nauce o danych podejścia. Korzystając z medycznych rekordów byliśmy w stanie, za jednym razem, systematycznie przeanalizować wszelkie możliwe związki” - wyjaśnia badacz.

Masowa analiza medycznych rekordów odnośnie setek tys. osób ujawniła 22 związki między wirusowymi zakażeniami i chorobami układu nerwowego.

Najwięcej związków dotyczyło demencji. Jej ryzyko rosło po przejściu m.in. wirusowego zapalenia mózgu, wirusowych brodawek, grypy, grypy z zapaleniem płuc, wirusowego zapalenia płuc.

Wirusowe zapalenie mózgu podnosiło zagrożenie chorobą Alzheiemera aż 20-krotnie.

Wśród chorób związanych z przebyciem wirusowych chorób znalazły się także, m.in. choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane czy stwardnienie zanikowe boczne.

Przebycie ciężkiej grypy wiązało się z ryzykiem rozwoju najszerszego spektrum różnych zaburzeń, a grypa z zapaleniem płuc - ze wszystkimi schorzeniami oprócz stwardnienia rozsianego.

„Trzeba pamiętać, że badane przez nas osoby nie cierpiały po prostu na zwykłe przeziębienie. Infekcja zmusiła je do pobytu w szpitalu” - podkreśla dr Nalls.

„Niemniej jednak fakt, że powszechnie stosowane szczepionki zmniejszają ryzyko lub osłabiają nasilenie wielu wirusowych chorób uwzględnionych w tym badaniu może oznaczać, że redukują także zagrożenie zaburzeniami neurodegeneracyjnymi” - stwierdza ekspert.

Naukowcy podkreślają, że aż 80 proc. z wymienionych w badaniu wirusów może atakować układ nerwowy i powodować w nim stany zapalne.

Dobra wiadomość jest taka, że niektóre korelacje słabną wraz z upływem czasu.

16 z 22 wykrytych związków nadal utrzymywało się z dużą siłą po roku od zakażenia, jednak tylko 6 z nich miało duże znaczenie, jeśli infekcja miała miejsce 5-15 lat wcześniej.

„Wyniki tego badania dostarczają kolejnych, kluczowych elementów układanki dotyczącej zaburzeń neurodegeneracyjnych. W przyszłości planujemy wykorzystać najnowsze narzędzia z dziedziny nauki o danych, aby nie tylko odkryć kolejne elementy, ale także pomóc specjalistom w zrozumieniu one, w tym geny i inne czynniki ryzyka razem działają” - mówi dr Nalls.(PAP)

Marek Matacz

mat/ agt/