Wydarzenia określane jako Tragedia Górnośląska rozpoczęły się wraz z wkroczeniem Armii Czerwonej pod koniec stycznia 1945 r. Była to fala sowieckich i komunistycznych represji w latach 1945-48, które pochłonęły tysiące ofiar, deportację kilkunastu tysięcy mieszkańców regionu na roboty przymusowe do Związku Sowieckiego i wiążące się z tym dramaty wielu rodzin.

Upamiętnienie tych wydarzeń i ich ofiar koncentruje się wokół przypadającego w tym roku 29 stycznia Dnia Pamięci o Tragedii Górnośląskiej 1945 r. Dzień ten obchodzony jest w ostatnią niedzielę stycznia w woj. śląskim i opolskim. Uchwały w tej sprawie przyjęły Sejmik Województwa Śląskiego w 2011 r., a Sejmik Województwa Opolskiego – w 2012 r.

Jak zaznaczyła podczas poniedziałkowej sesji Sejmiku wiceprzewodnicząca sejmiku Urszula Koszutska, dzień pamięci to forma upamiętnienia Górnoślązaków – ofiar powojennej zbrodni Armii Czerwonej i władz komunistycznych. Przypomniała, że Tragedia Górnośląska obejmowała wiele działań o charakterze zbrodniczym wobec cywilnych mieszkańców Górnego Śląska, a pamięć o nich przez lata była pomijana i zniekształcana.

„Wkroczenie Sowietów na Górny Śląsk w styczniu 1945 r. charakteryzowało się potężnym zniewoleniem, przemocą, represjami, gwałtami, morderstwami, aresztowaniami a także wywózkami do Związku Radzieckiego. Wymienione zbrodnie były masowe; dotykały wielu niewinnych mieszkańców Śląska” – zaakcentowała wiceprzewodnicząca.

„Represje były popełniane wobec cywilnej ludności regionu niezależnie od wieku, płci i narodowości i pozostają w pamięci śląskich rodzin do dziś jako czas nieuzasadnionych, bestialskich zbrodni” – dodała prosząc, w związku z 78. rocznicą, o upamiętnienie ofiar tego przerażającego i tragicznego dla wielu śląskich rodzin wydarzenia.

„Oddajmy hołd wszystkim niewinnym ofiarom zbrodni popełnionych przez Armię Czerwoną i komunistyczny aparat bezpieczeństwa, zamordowanym, poszkodowanym, deportowanym do Związku Radzieckiego, osadzonym w więzieniach i obozach” – zaapelowała Koszutska, prosząc radnych sejmiku o powstanie.

„Oddajemy cześć tym, którzy zostali zamęczeni, zarówno w obozach koncentracyjnych w Świętochłowicach-Zgodzie, w Siemianowicach, w Mysłowicach, jak i na zesłaniach w odległych republikach Związku Radzieckiego. Pamięć o tej trudnej przeszłości powinna być nieustanną przestrogą przed złem, jakie niosą totalitarne systemy, nacjonalistyczne ruchy i wojny” – podkreśliła wiceprzewodnicząca sejmiku.

Przed tegoroczną rocznicą Tragedii Górnośląskiej oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach przypomniał o szeregu swoich inicjatyw związanych z upowszechnieniem wiedzy o niej. Jak zaakcentowano w informacji IPN, ludność Górnego Śląska podlegała represjom nie tylko ze strony Sowietów, lecz także rodzimego komunistycznego aparatu przemocy.

„Symbolem tych prześladowań są zbrodnicze obozy karne w Świętochłowicach-Zgodzie, Mysłowicach i Łambinowicach. W czasach Polski Ludowej zbrodnie Armii Czerwonej i władz komunistycznych na Górnym Śląsku w 1945 r. były tematem tabu. Dopiero po przełomie 1989 r. tematyka ta pojawiła się w przestrzeni publicznej, zyskując określenie Tragedii Górnośląskiej” – napisano w informacji IPN.

Instytut, a zwłaszcza jego katowicki oddział, włączył się w wyjaśnienie Tragedii, opisywanie jej, a także realizowanie projektów edukacyjnych i wydawniczych z nią związanych. W ub. roku IPN wydał „Księgę aresztowanych, internowanych i deportowanych z Górnego Śląska do ZSRR w 1945 roku” autorstwa dr. Dariusza Węgrzyna zberającą 46,2 tys. biogramów mieszkańców Górnego Śląska internowanych, aresztowanych i deportowanych do pracy przymusowej w ZSRS w 1945 r.

W ub. roku ukazała się infografika „Deportacje Górnoślązaków do ZSRS w 1945 roku” – jako kolejny materiał edukacyjny poświęcony temu zagadnieniu przygotowany w Oddziałowym Biurze Edukacji Narodowej w Katowicach. Jej centralnym elementem graficznym jest mapa wskazująca usytuowanie woj. śląskiego oraz głównych miejsc deportacji Górnoślązaków do ZSRS w 1945 r.(PAP)

autor: Mateusz Babak

mtb/ aszw/