„+Kalendarz+ opracowany został przez historyków centrum badań Muzeum Auschwitz. To efekt ich kilkunastoletnich wnikliwych badań i analizy dokumentów” – podkreślił Bartyzel.

Rzecznik muzeum przypomniał, że autorką pierwszego „Kalendarium”, którego pełne wydanie ukazało się w 1992 r., była Danuta Czech. „Przez wiele lat jej ustalenia stanowiły punkt wyjścia dla wszystkich niemalże badań dotyczących dziejów obozu, prowadzonych w Polsce i za granicą, stanowiąc podstawę w zakresie ustalenia chronologii i następstwa zdarzeń. W nowej edycji – poprzez uwzględnienie szerszego kontekstu opisywanych zdarzeń – autorzy ukazali wiele aspektów funkcjonowania obozu w nowym świetle” – zaznaczył Bartosz Bartyzel.

Dyrektor muzeum Piotr Cywiński w przedmowie do publikacji podkreślił, że „podstawą wiedzy o Auschwitz są dokumenty esesmańskie oraz wspomnienia ocalałych”. Jego zdaniem te dwa potężne zespoły archiwalne nie zawsze współgrają, a ich wzajemna krytyczna analiza stanowi codzienność pracy historyków muzeum.

„Poprzednie propozycje chronologiczne, autorstwa Danuty Czech, wymagały – w obliczu poznania wielu nowych źródeł historycznych – nowych analiz i nowych koncepcji. Przede wszystkim dlatego, że dla bardzo wielu badaczy kwestii, studentów, publicystów, dobra chronologia stanowi podstawę różnych prac, książek, artykułów, przyczynków, referatów lub komentarzy. Chronologia jest właśnie ową osią faktograficzną, która pozwala właściwie zakorzeniać każde opisywane zjawisko. Trzeba więc było ją na nowo – po dekadach – napisać” – napisał Piotr Cywiński.

Bartosz Bartyzel podkreślił, że „żmudnej i czasochłonnej pracy napisania uzupełnionej wersji kalendarium podjęli się historycy i archiwiści pod kierunkiem dr. Piotra Setkiewicza, szefa Centrum Badań Miejsca Pamięci, oraz jego zastępcy – dr. Jacka Lachendry”.

„Autorzy nowej edycji +Kalendarza+ – podobnie jak niegdyś Danuta Czech – przyjęli, iż wielu czytelników będzie korzystać z niego tylko wybiórczo, aby wyszukać określone dane liczbowe lub upewnić się co do poprawności chronologii. Pomimo tego zdecydowali się na umieszczenie w nim dodatkowo informacji mniej zapewne dla ogólnego obrazu dziejów obozu znaczących, ale pokazujących wyraźniej obozową codzienność, po to – aby nie sprowadzać historii Auschwitz jedynie do terminarza przybywających i odchodzących transportów. Stąd czytelnik znajdzie w nim wiele nowych wpisów wskazujących na szerszy kontekst opisywanych zdarzeń i ułatwiających zrozumienie istnienia pomiędzy nimi związków przyczynowych. Tam, gdzie mimo wszystko było to trudniejsze, stosowne wyjaśnienia zawarto w przypisach” – napisał w przedmowie dr Piotr Setkiewicz.

Pierwszy tom obejmuje lata 1939-1941. Trzy kolejne tomy obejmować będą kolejne lata historii obozu, natomiast w piątym tomie znajdzie się indeks oraz bibliografia. Kolejne cztery tomy ukażą się w 2023 r. Docelowo publikacja dostępna będzie w kilku językach.

„Historia jest opisem pewnej ciągłości wydarzeń, związanych ze sobą przyczynami i skutkami. Wynikających jedne z drugich i pociągających za sobą kolejne. Pamięć zbiorowa jest zawsze polifonią, aby jednak owa polifonia harmonijnie współgrała ze sobą, niezbędna jest praca historyków, którzy tworzą swoistą oś faktograficzną, na której można osadzać wielość wspomnień indywidualnych” – napisał Piotr Cywiński.

Publikację wydano przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 r., aby więzić w nim Polaków. Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później. Stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała sieć podobozów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln ludzi, głównie Żydów. Spośród ok. 140-150 tys. deportowanych do obozu Polaków śmierć poniosła niemal połowa. W Auschwitz ginęli także Romowie, jeńcy sowieccy i osoby innej narodowości.

W 1947 r. na terenie byłych obozów Auschwitz I i Auschwitz II-Birkenau powstało muzeum. Dziesięć lat później utworzone zostało wydawnictwo. (PAP)

Autor: Marek Szafrański

szf/ pat/