W marcu 2021 r. Instytut Pamięci Narodowej zamieścił w mediach społecznościowych znajdujące się w jego archiwach zdjęcie młodej kobiety w polskim mundurze przed Pałacem Buckingham, prosząc o pomoc w ustaleniu jej tożsamości. Apel odbił się szerokim echem nie tylko w Polsce, ale i za granicą, w poszukiwania włączyły się tysiące osób i już dwa dni później potwierdzono, że zdjęcie przedstawia 20-letnią wówczas Marię Barr, a wykonane zostało w Londynie w czerwcu 1943 r., gdy odbierała z rąk króla Jerzego VI odznaczenie, które otrzymał jej mąż, Philip Rex Barr, wówczas jeszcze uznawany za zaginionego.

Zrealizowany przez Bognę Bender-Motykę film jest opowieścią o tych poszukiwaniach i samej bohaterce. O jej losach mówią osoby zaangażowane w rozwiązanie zagadki oraz członkowie rodziny mieszkający w Anglii. Podczas premiery, która odbyła się w Wydziale Konsularnym Ambasady RP w Londynie, Bender-Motyka wskazała, że poszukiwania, które miały miejsce w trakcie pandemii, pomogły wielu młodym ludziom zrozumieć, że czasy wojny były bez porównania gorsze. "Poszukiwania były wielką lekcją historii, której żaden podręcznik nie jest w stanie zastąpić. Pokazały, że internet nie musi być tylko narzędziem do uzyskiwania gotowych odpowiedzi, ale do szukania. Dzięki nim ta dziewczyna ożyła, ale też ożyła historia całego pokolenia" - powiedziała.

Adam Pszczółkowski, który ostatecznie ustalił tożsamość dziewczyny ze zdjęcia, powiedział PAP, że była to raczej praca zbiorowa niż rywalizacja, więc nie czuje się zwycięzcą. "Zwycięzcą jest Maria z Chłusewiczów Barr-Grabowska. Ale to, co dzisiaj ma miejsce, ten piękny pogrzeb, ten film, to spotkanie jest poświęcone nie tylko jej samej, ale też jej rodzinie i całemu pokoleniu, które po 1945 r. nie mogło wrócić do Polski. To opowieść o ludziach, którzy będąc bohaterami II wojny światowej, pozostali po jej zakończeniu przez komunistyczne władze Polski pozbawieni polskiego obywatelstwa" - wskazał. Dodał, że takich zdjęć z historiami czekającymi na odkrycie nadal są tysiące.

Wcześniej w środę w kościele pod wezwaniem św. Andrzeja Boboli w Londynie odbyło się nabożeństwo żałobne, a później urnę z prochami zmarłej złożono na cmentarzu Gunnersbury w grobie jej drugiego męża, Stanisława Grabowskiego. Maria Barr-Grabowska zmarła w 2018 r. - w wieku 95 lat - w Chichester na południu Anglii, 14 lat po swoim mężu, ale urnę z jej prochami dopiero teraz złożono w grobie.

Film "Dziewczyna ze zdjęcia", który został wyprodukowany przez TVP Polonia, będzie można obejrzeć na antenie tej stacji 5 października o godz. 17:20.

Z Londynu Bartłomiej Niedziński (PAP)

bjn/ zm/