We wtorek CBOS przekazał PAP komunikat poświęcony "polskiemu pejzażowi religijnemu – z dalekiego planu", w którym wskazał, że ocena zmian poziomu religijności to bardzo złożony proces i należałoby prowadzić bardziej pogłębione niż dotychczasowe badania.

Z sondaży CBOS wynika, że następuje w kraju powolny spadek poziomu wiary religijnej i szybszy spadek poziomu praktykowania.

"Od marca 1992 do czerwca 2022 r. odsetek osób dorosłych określających się jako wierzące spadł z 94 proc. do 84 proc., zaś praktykujących regularnie (raz w tygodniu lub częściej) z blisko 70 proc. do niemal 42 proc. i jednocześnie wzrósł odsetek niepraktykujących, z niespełna 9 proc. do 19 proc.

Według CBOS spadek poziomu religijności, zwłaszcza praktykowania, przebiega nierównomiernie – najszybciej wśród osób najmłodszych (w wieku 18–24 lata), stosunkowo szybko – w wielkich miastach i wśród osób wykształconych.

"Analiza kohortowa dowodzi, iż mamy do czynienia zarówno ze zmianami międzygeneracyjnymi – z pokolenia na pokolenie spada poziom wiary religijnej i regularnych praktyk, a rośnie niepraktykowania, jak i wewnątrz generacyjnymi – w miarę wchodzenia w dorosłość i wraz z upływem czasu biograficznego (life course) spada poziom wiary religijnej i regularnych praktyk, a rośnie niepraktykowania" – podał CBOS.

Zwrócił uwagę, że "najmłodsza kohorta wiekowa (osoby w wieku 18–24 lata) wyraźnie różni się od swoich rodziców i dziadków".

"W porównaniu z rokiem 2021, kiedy wierzących było 86 proc., zaś praktykujących regularnie oraz niepraktykujących odpowiednio, 40 proc. i 22 proc., w pierwszej połowie 2022 r. odnotowaliśmy niewielkie zmiany: wierzących było 87 proc. zaś praktykujących regularnie oraz niepraktykujących, odpowiednio, 39 proc. i 24 proc." – przekazano w komunikacie.

CBOS zwraca uwagę, że "proces spadku poziomu religijności trwa" i dotyczy on zwłaszcza grupy badanych w wieku 18–24 lata oraz uczniów ostatnich klas szkół ponadpodstawowych (liceów, techników i zasadniczych szkół zawodowych), z których 94 proc. – miała w momencie badania (październik 2021 roku) 17–19 lat.

Według badań CBOS, "stałe pozostają zależności poziomu wiary religijnej i praktykowania od podstawowych charakterystyk demograficzno-społecznych". "Kobiety są bardziej wierzące i regularniej praktykują niż mężczyźni. Im młodsi badani, tym rzadziej deklarują się, jako wierzący oraz regularnie praktykujący, a częściej jako niewierzący oraz niepraktykujący oraz im wyżej wykształceni są respondenci, tym niższy jest poziom ich wiary religijnej i praktyk" – zaznaczono w komunikacie.

Analizy pokazują, że "istotną rolę w kształtowaniu religijności odgrywa miejsce zamieszkania", co jak wskazuje CBOS, "może być związane zarówno z poziomem wykształcenia (blisko 61 proc. mieszkańców największych miast deklaruje wyższe wykształcenie), jak i ze słabszą integracją społeczną, mniejszą kontrolą, a większą anonimowością w wielkich miastach".

Z analizy CBOS wynika, że pewną rolę odgrywa nie sama fakt mobilności, ale przeniesienie się ze środowiska bardziej religijnego do środowiska wyraźnie mniej religijnego daje efekt dostosowania się do nowego miejsca zamieszkania.

"Jesteśmy społeczeństwem zasiedziałym. 36 proc. badanych mieszkało i mieszka na wsi, 38 proc. – w miastach różnej wielkości, a 5 proc. – w wielkich miastach. Tylko niewiele ponad 20 proc. ankietowanych zmieniło miejsce zamieszkania z tego 11 proc. przeniosło się ze wsi do miast różnej wielkości, niespełna 2 proc. przeniosło się ze wsi do wielkich miast, 2 proc. przeniosło się z miast różnej wielkości do wielkich miast, a pozostałe 5 proc. respondentów przeniosło się z wielkich miast do miast mniejszych lub na wieś.

Zwrócono uwagę, że ci, którzy przenieśli się ze wsi do miasta (ale nie do wielkiego miasta), pozostają bardzo podobni pod względem wiary religijnej do tych, którzy pozostali na wsi, a nawet częściej od nich chodzą do kościoła. Ci, którzy ze wsi lub z miasta przenieśli się do wielkiego miasta upodobniają się do mieszkańców wielkich miast. Z kolei ci, którzy wynieśli się z wielkich miast (do innych miast lub na wieś), w pewnym stopniu porzucają swoje wielkomiejskie postawy, przyswajając religijność nowego otoczenia: częściej wierzą i w sumie częściej chodzą do kościoła niż mieszkańcy wielkich miast". (PAP)

Autor: Magdalena Gronek

mgw/ joz/