Jak poinformowała w piątek Fundacja Nobiscum, premierowa prezentacja filmu „Czarne nieba. Losy płockich Żydów w latach 1941-1945” odbędzie się 21 lutego, a na 22 lutego zaplanowano z kolei inaugurację cyklu tekstów historycznych „Przerwane życie. Losy płocczanek podczas II wojny światowej i Holokaustu” - oba projekty dostępne będą online, na stronach www.fundacjanobiscum.eu i www.jewishplock.eu oraz na fundacyjnych kanałach internetowych mediów społecznościowych.

W informacji o rocznicowych obchodach wspomniano, że na realizację filmu „Czarne nieba. Losy płockich Żydów w latach 1941-1945” Fundacja Nobiscum otrzymała dofinansowanie od Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.

„Film opowiada historię płockich Żydów, którzy po deportacji z likwidowanego na przełomie lutego i marca 1941 roku getta trafili m.in. do Działdowa, Chmielnika, Skarżyska-Kamiennej, Częstochowy, Starachowic-Wierzbnika czy Bodzentyna. Oparty jest na wspomnieniach żydowskich mieszkańców Płocka, przede wszystkim zmarłego w 2021 r. Adama Neumana-Nowickiego, któremu film dedykujemy, i Temy Lichtensztajn” - podkreślił Piotr Dąbrowski, prezes Fundacji Nobiscum.

Zapowiedział jednocześnie, że począwszy od daty premiery, 21 lutego, film „Czarne nieba. Losy płockich Żydów w latach 1941-1945” będzie stale dostępny na fundacyjnych kanałach na Facebooku, YouTube i Vimeo, w języku polskim z polskimi i angielskimi napisami.

Prezes Fundacji Nobiscum dodał, że 22 lutego, także w internecie, zaprezentowany zostanie projekt „Przerwane życie. Losy płocczanek podczas II wojny światowej i Holokaustu”, czyli „cykl tekstów przypominających historie żydowskich kobiet związanych z Płockiem, tych, które urodziły się w naszym mieście, ale także tych, które były tu tylko na chwilę”.

Jak zaznaczył Dąbrowski, publikacje opowiadać będą o losach kobiet odważnych, wytrwałych, mądrych, silnych i troskliwych, które walczyły o przetrwanie swoje i najbliższych im osób, opiekowały się dziećmi, sierotami i osobami starszymi, zdobywały jedzenie, opatrywały rannych, angażowały się w walkę zbrojną, pracowały ponad siły w nazistowskich obozach pracy przymusowej.

„Przedstawimy sylwetki i wspomnienia kobiet, które przetrwały Holokaust. Przypomnimy płocczanki, które zginęły w obozach zagłady. Czasami jedynym ich śladem jest dziś pojedynczy zapis w dokumentach archiwalnych” - dodał prezes Fundacji Nobiscum.

Wspomniał przy tym o planowanej na 21 lutego uroczystości „Światło pamięci” na cmentarzu żydowskim w Płocku przy ul. Mickiewicza. Podkreślił zarazem, iż Fundacja Nobiscum zachęca, aby tego dnia i przez kolejne, do 1 marca, odwiedzając tę historyczną nekropolię, zapalić tam symboliczny znicz, upamiętniający ofiary Holokaustu.

„Okażmy w ten sposób naszą pamięć oraz szacunek wobec tysięcy płockich Żydów deportowanych z getta w 1941 r. i w większości zamordowanych w hitlerowskich obozach zagłady” - zaapelował Dąbrowski.

Społeczność żydowska w Płocku należała do najstarszych w Polsce. W 1939 r. płoccy Żydzi obchodzili 700. rocznicę swej obecności w tym mieście - stanowili wtedy tam ok. 30 proc. ludności. Podczas II wojny światowej, we wrześniu 1940 r., Niemcy utworzyli płockie getto, do którego przesiedlali Żydów z okolicznych wsi i miasteczek. W lutym 1941 r. rozpoczęli jego likwidację, która trwała do 1 marca. Wysiedlono wówczas wszystkich mieszkańców getta, w sumie ok. 11 tys. osób.

Holokaust przeżyło kilkuset płockich Żydów. Po zakończeniu II wojny światowej zaczęli oni powracać do rodzinnego miasta, ale większość z nich w kolejnych latach wyemigrowała z Polski, głównie do Izraela i USA.

Fundacja Nobiscum, która powstała w Płocku w 2018 r., promuje sztukę i wiedzę historyczną, organizując m.in. koncerty, wystawy, wydając publikacje książkowe i płytowe, a także realizując projekty internetowe.

Dotychczas Fundacja Nobiscum opublikowała m.in. przewodnik „Śladami płockich Żydów”, zawierający opisy i fotografie kilkudziesięciu miejsc sakralnych i pełniących ważne funkcje społeczne dawnej społeczności żydowskiej tego miasta oraz monografię „Okno na Kwiatka. Ulica Józefa Kwiatka w Płocku od początku XIX wieku do 1939 r.”, prezentująca jedną z najstarszych tamtejszych ulic, zarazem główną arterię dawnej dzielnicy żydowskiej, wraz z informacjami o poszczególnych nieruchomościach i ich mieszkańcach – autorką tych publikacji jest Gabriela Nowak-Dąbrowska.

W 2019 r. Fundacja Nobiscum uruchomiła portal JewishPlock.eu, który „w swym założeniu stanowić ma stale rosnące kompendium wiedzy o historii żydowskiej społeczności Płocka, ale także regionu”. Zamieszczono tam m.in. kilkaset reprodukcji fotografii i dokumentów, w tym pochodzących z rodzinnych archiwów potomków płockich Żydów, mieszkających obecnie np. w Izraelu i USA, które nie były wcześniej publikowane.

W ramach projektu „Pamięć. Płock 1939” Fundacja Nobiscum na swym portalu upamiętnia też imiennie Żydów mieszkujących w tym mieście do II wojny światowej - w ciągu niespełna roku od uruchomienia projektu ustalono ponad 6 tys. nazwisk. (PAP)

mb/ aszw/