We wtorek Sejm przeprowadził drugie czytanie rządowego projektu ustawy o rekompensacie dochodów utraconych przez gminy w 2018 r. w związku ze zmianą zakresu opodatkowania elektrowni wiatrowych. Projekt ten zakłada, że rekompensaty będą przysługiwać gminom za cały rok 2018, a ich wysokość w takiej formie oszacowano na 524,43 mln zł. Pieniądze na rekompensaty mają pochodzić z rezerwy celowej w budżecie państwa.

Przedstawiając wyniki prac Komisji Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych oraz Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, poseł sprawozdawca Tomasz Ławniczak (PiS) zwrócił uwagę, że projekt ma charakter epizodyczny i wykonuje wyrok Trybunału Konstytucyjnego z sierpnia 2020 r.

TK uznał wtedy za niekonstytucyjną wsteczną zmianę sposobu opodatkowania elektrowni wiatrowych, wprowadzoną w ramach nowelizacji ustawy o OZE z czerwca 2018 r.

Jak mówił Ławniczak, podczas pracy w komisjach do projektu wprowadzono jedynie zmiany redakcyjne i legislacyjne zgłoszone przez Biuro Legislacyjne Sejmu. Poseł PiS wyraził też nadzieję, że posłowie doszli do konsensusu w tej sprawie.

Z kolei Paweł Poncyliusz (PO) podkreślał, że posłowie musieli zająć się projektem ustawy, gdyż w 2016 r. głosami posłów PiS "przegłosowano ustawę zabijającą energetykę wiatrową na lądzie" ze względu na restrykcje związane z budową wiatraków w pobliżu domów mieszkalnych. Zarzucał, że po uchwaleniu ustawy do dziś nie wydano żadnych nowych pozwoleń na budowę wiatraków ani zagęszczenie liczby wiatraków na istniejących farmach wiatrowych.

"Pozbawiono dochodów również gminy" - mówił Poncyliusz, wskazując, że sam procedowany projekt nie jest kontrowersyjny, gdyż gminom trzeba to zrekompensować. Wskazał, że powinno się pracować nad ustawą, która "odblokuje możliwość budowy wiatraków".

Także Beata Maciejewska w imieniu klubu Lewicy oceniła, że "pół miliarda złotych to koszt głupiej, nieprzemyślanej polityki energetycznej polskiego państwa". "To my, podatnicy, zapłacimy za błędy rządu" - podkreślała. Zarzucała politykom PiS, że "walczą z wiatrakami". Podobnie jak poprzednik zadeklarowała, że Lewica popiera projekt, ale tylko dlatego, iż gminy powinny otrzymać rekompensaty za utracone dochody.

Podobnie Urszula Nowogórska (Klub Parlamentarny Koalicja Polska - PSL, UED, Konserwatyści) oceniła, że "w dzisiejszych czasach każda złotówka, każdy grosz są ważne dla samorządów", dlatego - jak zapowiedziała - jej klub poprze ustawę.

Również Paulina Hennig-Kloska (Polska 2050) oskarżyła rząd o "przepalanie pieniędzy obywateli" m.in. wskutek uchwalania złego prawa. Zaznaczając, iż choć w szacowaniu kosztów rekompensat nie uwzględniono inflacji, zadeklarowała, że jej koło poprze projekt.

Występując w imieniu Konfederacji, Janusz Korwin-Mikke podkreślał, że gminy dbają o swój interes i pytał retorycznie, kiedy polskie państwo także zadba o swój interes, pozywając UE w związku z budową elektrowni wiatrowych, gdyż prąd z tego źródła jest drogi i "zaśmieca" sieci energetyczne. Ocenił, iż roszczenia gmin wynikają z tego, że państwo "wzięło się za politykę energetyczną zamiast zostawić to rynkowi".

Ireneusz Zyska poinformował, że prace nad projektem zmieniającym wymogi dotyczące stawiania wiatraków na lądzie - prowadzone w resorcie rozwoju i technologii - są na ukończeniu i "niedługo" powinien on trafić pod obrady Rady Ministrów. Podkreślał, że Polska będzie rozwijać energetykę wiatrową na lądzie, gdyż jest ona opłacalna.

"W ciągu najbliższych trzech lat na lądzie w Polsce będziemy mieć zainstalowane około 11 gigawatów mocy. (...) Jeszcze w tym roku, w grudniu odbędzie się aukcja OZE, która naszym zdaniem ma potencjał do zakontraktowania kilku projektów energetyki wiatrowej na lądzie" - poinformował.

Ponadto - według Zyski - na koniec września liczba prosumentów w Polsce przekroczyła 700 tys. i resort szacuje, iż w pierwszym kwartale przyszłego roku liczba ta sięgnie miliona.

Minister podkreślał, że wyrok TK nie mówił o rekompensacie za cały rok 2018, ale po konsultacjach zdecydowano się wprowadzić takie rozwiązanie.

Do rekompensat przewidzianych projektem ustawy uprawnionych jest ok. 200 gmin. Wypłata będzie następować z budżetu państwa na wniosek danej gminy w 2022 r. Wnioski będzie rozpatrywał i wydawał decyzje właściwy wojewoda. Organem odwoławczym będzie minister klimatu i środowiska.

Maksymalna wysokość rekompensaty ma stanowić wartość dochodów utraconych w 2018 r., rozumiana jako różnica pomiędzy kwotą należną z tytułu podatku od nieruchomości od elektrowni wiatrowych w okresie całego 2018 r. na podstawie przepisów obowiązujących przed wejściem w życie noweli a kwotą należną w tym okresie na podstawie przepisów znowelizowanych ustawą o OZE.

Tzw. ustawa odległościowa z 2016 r. podniosła opodatkowanie elektrowni wiatrowych podatkiem od nieruchomości stanowiącym wyłączny dochód gmin. Wcześniej podatek ten płacony był jedynie od części budowlanej, typowo stanowiącej 30 proc. wartości turbiny. Od 2017 r. podatkiem od nieruchomości obłożono także część techniczną. Rozwiązanie to w połowie 2018 r. zostało zniesione wstecznie, od początku 2018 r., jako niezgodne ze zobowiązaniami międzynarodowymi Polski. Tymczasem gminy uwzględniły już zwiększone wpływy w swoich budżetach i zaplanowały odpowiednio wyższe wydatki. W rezultacie zostały pozbawione spodziewanych wpływów.

Gminy zaskarżyły zmianę do TK, który uznał ją za niekonstytucyjną poprzez naruszenie zasady niedziałania prawa wstecz. Trybunał zobowiązał ustawodawcę do opracowania regulacji rekompensującej gminom straty poniesione w następstwie wprowadzenia z mocą wsteczną regulacji wpływającej na obniżenie ich dochodów z podatku od elektrowni wiatrowych.(PAP)

autorka: Małgorzata Werner-Woś

mww/ mk/