Wprowadzona przez niemieckiego okupanta izolacja ludności żydowskiej była integralną częścią antysemickiej polityki Trzeciej Rzeszy. W Warszawie – stolicy żydowskiego życia w Europie – wiosną 1940 r. podjęto decyzję o budowie murów wokół tzw. dzielnicy północnej, części miasta zamieszkanej w większości przez Żydów. Szesnastokilometrowy mur miał rzekomo ochronić ludność stolicy przed epidemią tyfusu. W rzeczywistości wyznaczył on granice nowego urbanistycznego tworu – miasta za murem, gdzie w samym centrum Warszawy stłoczono pod przymusem ok. 450 tys. osób. Zamknięcie jego granic nastąpiło w nocy z 15 na 16 listopada 1940 r.

Muzeum Getta Warszawskiego we współpracy z Towarzystwem Społeczno-Kulturalnym Żydów w Polsce przygotowało cykl wydarzeń i publikacji przybliżających rzeczywistość miasta, które z dnia na dzień zostało podzielone oraz realia funkcjonowania jego mieszkańców.

Główne obchody 81. rocznicy zamknięcia granic getta warszawskiego odbędą się we wtorek. O godz. 13 przy ulicy Siennej 53 odbędzie się uroczystość zapalenia zniczy przy murze getta. Następnie znicze zostaną zapalone w 21 miejscach symbolicznych granic getta.

Tego dnia o godz. 17.30 na Placu Grzybowskim w Warszawie odbędzie się także premierowy pokaz autorskiej video-instalacji Karoliny fender Noińskiej//jajkofilm stworzonej dla Muzeum Getta Warszawskiego "Miasto za murem".

Wideo-instalacja składa się z archiwalnych zdjęć przedstawiających mieszkańców getta warszawskiego. Postaci na nich uwiecznione pojawią się na fasadzie kamienicy Majera Wolanowskiego przy ul. Próżnej 14, która w 1940 r. znalazła się w granicach tzw. żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej. Projekt ma na celu skłonienie widza do refleksji nad losem getta warszawskiego i jego mieszkańców. Wybór jednego z nielicznych ostańców niejako przypomina też o tragicznym końcu powstania w getcie, w trakcie którego zrównano z ziemią prawie cały teren. W obliczu zniszczenia niemal wszystkich dowodów swojej niegdysiejszej obecności, mieszkańcy miasta za murem będą przypominać o swojej historii podczas tygodniowej projekcji wideo-instalacji.

Jednym z wydarzeń towarzyszących obchodom jest wystawa plenerowa "Miasto żywych / miasto umarłych" prezentowana na ogrodzeniu dawnego Szpitala Bersohnów i Baumanów w Warszawie.

"Miasto żywych / miasto umarłych" to przedsięwzięcie fotograficzne autorstwa Roberta Wilczyńskiego. Składa się z 20 planszy zawieszonych na ogrodzeniu dawnego Szpitala Bersohnów i Baumanów. Łącząc archiwalne fotografie z terenu getta (pochodzące ze zbiorów Muzeum Getta Warszawskiego) z obrazami dzisiejszej Warszawy, artysta uwidacznia przeszłość miasta – wydawałoby się, bezpowrotnie utraconą.

"Wobec zagłady niemal całej warszawskiej społeczności żydowskiej podczas II wojny światowej oraz zniszczenia jej dziedzictwa kulturowego, miniony przedwojenny świat jawi się na fotografiach w formie efemerycznych śladów obecności. Przenikają one współczesną tkankę miejską niczym duchy, zakotwiczone w obrębie nieistniejącego już miasta i domagają się pamięci o swojej historii. Fotografiom towarzyszą na planszach wybrane teksty źródłowe – zaczerpnięte m.in. z dzienników i pamiętników powstałych w getcie warszawskim, dokumentujące życie i śmierć jego mieszkańców w okresie lat 1940-1942" - napisano na stronie Muzeum Getta Warszawskiego. Kuratorem wystawy jest dr Paweł Freus. Będzie ona także dostępna online na stronie internetowej.

Od 16 listopada dostępna online będzie także druga odsłona cyklicznej akcji "Getto warszawskie. Ludzie, miejsca, wydarzenia", która została poświęcona Szpitalowi Dziecięcemu Bersohnów i Baumanów, siedzibie MGW, oraz pracującym w nim lekarzach: Annie Braude-Hellerowej, Teodozji Goliborskiej-Gołąb, Henrykowi Makowerowi, Annie Margolis, Adinie Blady-Szwajger.

"Pragniemy zaprezentować historię placówki od momentu jej ufundowania w latach 70. XIX wieku aż do tragicznego finału funkcjonowania na terenie getta podczas tzw. Wielkiej Akcji deportacyjnej do obozu zagłady w Treblince. Premiera drugiej odsłony projektu zbiega się z 81. rocznicą zamknięcia granic getta warszawskiego, której część obchodów Muzeum zdecydowało się zadedykować służbie zdrowia getta. Tym, którzy w obliczu nieuchronnej Zagłady starali się robić wszystko, by ratować ludzkie życie" - czytamy na stronie MGW. Koordynatorką projektu jest Joanna Bakoń.

Więcej informacji o wydarzeniach zaplanowanych w ramach 81. rocznicy zamknięcia getta warszawskiego pod adresem: http://1943.pl/artykul/obchody-81-rocznicy-zamkniecia-granic-getta/. (PAP)

autor: Katarzyna Krzykowska

ksi/ pat/