18 października

---------------

1166 - W walce z Prusami zginął książę Henryk Sandomierski.

1523 - W Krakowie urodziła się Anna Jagiellonka, królowa Polski w latach 1575-1596, żona króla Stefana Batorego.

1558 - Na polecenie króla Zygmunta II Augusta Prosper Provano zorganizował pierwszą pocztę polską, łączącą Kraków z Wenecją.

1596 - podczas synodu w Brześciu Litewskim doszło do założenia kościoła unickiego (tzw. Unia brzeska). Ruch ten miał na celu podporządkowanie kościoła prawosławnego jurysdykcji papieskiej na ziemiach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Unici zobowiązali się uznać dogmaty Kościoła katolickiego i zwierzchnictwo papieża, w zamian za to zachowali swój obrządek, kalendarz juliański i organizację kościelną.

1831 – Car Mikołaj I wydał „Manifest do Rosjan i armii rosyjskiej z okazji zakończenia wojny przeciwko Polsce”, w którym określił powstańców jako „buntowników”.

1835 - Urodził się Bolesław Limanowski, polski historyk, socjolog, polityk, działacz socjalistyczny i niepodległościowy.

1815 - Powstała Rzeczypospolita Krakowska – półdemokratycznej republiki opartej na Kodeksie Napoleona, pozostające pod kontrolą Imperium Rosyjskiego, Królestwa Prus i Cesarstwa Austriackiego. Wolne Miasto stało się ostoją dla osób z pozostałych zaborów i powstańczym „korytarzem”. Zlikwidowane w 1846 roku w ramach represji za powstanie krakowskie.

1844 - Rozpoczęto budowę Kanału Elbląskiego.

1879 - W Dyneburgu urodził się Grzegorz Fitelberg, dyrygent, kompozytor, skrzypek.

1888 - W Nowym Mieście nad Pilicą urodził się Edward Lipiński, ekonomista, działacz PPS, członek PZPR; jeden z założycieli Komitetu Obrony Robotników.

1904 - W Warszawie urodził się Czesław Centkiewicz, pisarz, podróżnik, reportażysta, autor książek dla dzieci i młodzieży, twórca tzw. nurtu polarnego w polskiej literaturze.

1914 - Dowództwo rosyjskie wyraziło zgodę na tworzenie u boku armii rosyjskiej przez Witolda Gorczyńskiego ochotniczego oddziału polskiego, nazywanego później Legionem Puławskim lub Legionem Gorczyńskiego.

1920 - Zawieszenie broni w wojnie polsko-bolszewickiej; "Kraj, co w dwa lata potrafił wytworzyć takiego żołnierza, jakim wy jesteście, może spokojnie patrzeć w przyszłość" - pisał w rozkazie do polskich żołnierzy Józef Piłsudski.

1922 - W Oleszycach na Podkarpaciu urodził się Olgierd Terlecki, pisarz, publicysta; w czasie II wojny światowej żołnierz II Korpusu Polskiego.

1928 - W Warszawie zmarł gen. Tadeusz Rozwadowski, generał armii austriackiej, szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w czasie wojny polsko-bolszewickiej; w latach 1921-1926 generalny inspektor kawalerii; podczas zamachu majowego w 1926 r. dowódca wojsk rządowych.

1938 - W Krakowie urodził się Tadeusz Kwinta, aktor, związany m.in. z krakowskim Teatrem Ludowym oraz Teatrem im. Juliusza Słowackiego; w latach 1986-1990 dyrektor artystyczny Teatru Bagatela.

1942 - Likwidacja getta w Brześciu nad Bugiem.

1944 - W Częstochowie zastrzelony został płk Stanisław Nakoniecznikoff-Klukowski, ps. Kmicic, komendant główny Narodowych Sił Zbrojnych (1944); powodem zabójstwa był prawdopodobnie popierany przez niego plan podporządkowania NSZ Armii Krajowej.

1944 - W nocy z 17/18 października doszło do największej masakry na Pawiaku. Hitlerowcy rozstrzelali z broni maszynowej ponad sześciuset więźniów.

1948 - W Hamburgu zmarł Walter von Brauchitsch, feldmarszałek, w latach 1938-1941 naczelny dowódca niemieckiej armii lądowej; dowodził m.in. kampaniami przeciwko Polsce, Francji i ZSRS.

1949 - Rząd polski uznał Niemiecką Republikę Demokratyczną.

1950 - W Krakowie urodził się Marek Kondrat, jeden z najpopularniejszych polskich aktorów, znany z ról w filmach "Zaklęte rewiry", "C.K. Dezerterzy", "Pułkownik Kwiatkowski", "Dzień świra", "Weiser", a także serialu "Ekstradycja".

1954 - W Toronto zmarł gen. Mieczysław Norwid-Neugebauer, współzałożyciel polskiego harcerstwa, oficer Legionów Polskich, generał WP.

1956 - Sowieccy przywódcy, przeciwni objęciu władzy w Polsce przez Władysława Gomułkę, zażądali od Edwarda Ochaba odroczenia VIII plenum KC PZPR.

1956 - W nocy z 18 na 19 października sowieckie wojska z Legnicy i Bornego-Sulinowa skierowały się w stronę Warszawy.

1965 - Pomnik ks. Józefa Poniatowskiego został przeniesiony z warszawskich Łazienek przed Pałac Namiestnikowski przy Krakowskim Przedmieściu.

1972 - W Chorzowie urodził się Wojciech Kuczok, prozaik, poeta, scenarzysta, krytyk filmowy.

1976 - W Krakowie, po rekonstrukcji, odsłonięty został Pomnik Grunwaldzki, ufundowany w 1910 r. przez Ignacego Paderewskiego, zniszczony przez Niemców w czasie II wojny światowej.

1976 - Premiera filmu "Brunet wieczorową porą" w reżyserii Stanisława Barei.

1978 - Zmarł Zbigniew Marian Ziembiński, reżyser, aktor, twórca nowoczesnego teatru w Brazylii.

1980 - W Warszawie przedstawiciele Komitetów Założycielskich NZS uchwalili statut i wybrali ogólnopolskie władze związku.

1981 - Gen. Wojciech Jaruzelski zastąpił Stanisława Kanię na stanowisku I sekretarza KC PZPR.

1986 - W Ottawie zmarł Wilhelm Orlik-Rueckemann, oficer Legionów Polskich, członek Polskiej Organizacji Wojskowej, generał WP; w kampanii 1939 r. dowódca Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP).

1987 - Premiera serialu telewizyjnego "Zmiennicy" w reżyserii Stanisława Barei.

1988 - W Warszawie zmarł Jan Świderski, aktor, reżyser teatralny, pedagog.

1993 - Prezydent Lech Wałęsa desygnował Waldemara Pawlaka na stanowisko premiera.

2002 - Premiera filmu "Edi" w reżyserii Piotra Trzaskalskiego.

19 października

-----------------------

1335 - W Brnie zmarła Elżbieta Ryksa, córka polskiego króla Przemysła II i Ryksy szwedzkiej; żona Wacława II, królowa czeska i polska (1303-1305).

1466 - W Toruniu zawarty został pokój polsko-krzyżacki kończący wojnę trzynastoletnią; na jego mocy Pomorze Gdańskie, zachodnie Prusy z Malborkiem i Elblągiem, a także Warmia oraz ziemia chełmińska zostały przyłączone bezpośrednio do Polski jako Prusy Królewskie; część wschodnia Prus - Prusy Zakonne - ze stolicą w Królewcu - stała się lennem Polski.

1578 - Zygmunt Waza został wybrany królem Rzeczypospolitej. Nie była to jednak jedyna elekcja w tym czasie, co doprowadziło do zbrojnego konfliktu między zwolennikami Wazów a stronnictwem habsburskim.

1798 - Bulla papieża Piusa VI erygująca diecezję warszawską.

1813 - W bitwie pod Lipskiem zginął książę Józef Poniatowski, minister wojny i naczelny wódz wojsk Księstwa Warszawskiego; marszałek Francji.

1871 - W Wielogórze koło Radomia urodził się Karol Adwentowicz, aktor, reżyser teatralny. Reprezentant szkoły Tadeusza Pawlikowskiego przełomu XIX w XX wieku.

1901 - Urodził się Aleksander Maliszewski, poeta, dramatopisarz, tłumacz, prozaik, krytyk teatralny i filmowy.

1914 - Zwycięskie walki 2 Pułku Legionów Polskich na froncie karpackim pod Zieloną i Rafajłową.

1918 - Powołano Radę Narodową Księstwa Cieszyńskiego, na czele której stanęli ksiądz Józef Londzin, Jan Michejda i Tadeusz Reger.

1918 - Rada Regencyjna przejęła od niemieckich władz zwierzchnictwo nad wojskami polskimi stacjonującymi na terenach niemieckiej okupacji.

1918 - We Lwowie Ukraińska Rada Narodowa proklamowała powstanie niezależnego państwa ukraińskiego.

1921 - Urodził się Bogusław Klimczuk, kompozytor, pianista, autor utworów fortepianowych, pieśni i kantat.

1926 - Urodził się Stanisław Gorgolewski, fizyk i astronom, specjalizujący się w radioastronomii.

1925 - W Roczynach koło Andrychowa urodził się Czesław Kiszczak, funkcjonariusz Informacji Wojskowej, od

1973 r. szef wywiadu wojskowego, jednocześnie zastępca szefa Sztabu Generalnego WP (1978); w latach 19791981 szef Wojskowej Służby Wewnętrznej; od lipca 1981 do 1990 r. pełnił funkcję ministra spraw wewnętrznych; należał do najbliższych współpracowników gen. Wojciecha Jaruzelskiego; współautor stanu wojennego, członek Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (WRON), odpowiedzialny za represje stosowane wobec polskiego społeczeństwa; w latach 1986-1989 r. członek BP KC PZPR; jeden z inicjatorów rozmów Okrągłego Stołu; desygnowany na premiera w lipcu 1989 r., nie zdołał utworzyć rządu; w gabinecie Tadeusza Mazowieckiego pełnił funkcję wicepremiera; w lipcu 1990 r. ustąpił ze stanowiska.

1927 - Założono Aeroklub Warszawski.

1937 - W Brodni w woj. łódzkim urodziła się Teresa Ciepły, lekkoatletka, trzykrotna medalistka olimpijska, rekordzistka świata i Europy.

1940 - W Częstochowie urodził się Jerzy Kulej, pięściarz, dwukrotny mistrz olimpijski - z Tokio (1964) i Meksyku (1968).

1941 - W warszawskim getcie zmarł Leo Belmont, założyciel Polskiego Towarzystwa Esperantystów, adwokat, obrońca polityczny, publicysta, krytyk literacki, poeta, autor powieści.

1942 - W Warszawie zmarł Cyryl Ratajski, adwokat, przedwojenny prezydent Poznania, w czasie niemieckiej okupacji Delegat Rządu na Kraj (1940-1942).

1943 - W Moskwie rozpoczęła się konferencja ministrów spraw zagranicznych Związku Sowieckiego, Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii.

1949 - W Strzelnie urodził się Stanisław Gądecki, arcybiskup metropolita poznański; od 2014 r. przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski.

1953 - W Poznaniu zmarł Wojciech Trąmpczyński, prawnik, polityk związany z Narodową Demokracją, poseł na sejm pruski i do parlamentu niemieckiego; w II RP marszałek Sejmu (1919-1922) oraz marszałek Senatu (1922-1927).

1956 - Do Warszawy przyleciała sowiecka delegacja na czele z Nikitą Chruszczowem. Początek obrad VIII plenum KC PZPR, które wybrało Władysława Gomułkę na stanowisko I sekretarza KC PZPR.

1968 - W Warszawie zmarł Anatol Stern, poeta, prozaik, współtwórca polskiego futuryzmu.

1969 - W Poznaniu zmarł prof. Józef Kostrzewski, archeolog, muzeolog, współtwórca uniwersytetu w Poznaniu; kierował m.in. badaniami w Biskupinie.

1969 - Ił-18 lecący z Warszawy-Okęcie na znajdujące się we Wschodnim Berlinie lotnisko Schonefeld został uprowadzony przez dwóch młodych mieszkańców Berlina, Peter Klemta i Ulricha von Hofa.

1970 - Premiera filmu "Rejs" w reżyserii Marka Piwowskiego.

1970 - Zmarł Jacek Woszczerowicz, aktor, reżyser teatralny.

1976 - W Warszawie urodził się Michał Zadara, reżyser teatralny, scenarzysta.

1980 - W Warszawie zakończył się X Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina; jego zwycięzcą został Dang Thai Son z Wietnamu.

1984 - W pobliżu wioski Górsk koło Torunia funkcjonariusze IV Departamentu MSW, zajmującego się zwalczaniem Kościoła katolickiego, uprowadzili a następnie zamordowali księdza Jerzego Popiełuszkę, duszpasterza ludzi pracy, kapelana Solidarności, organizatora Mszy św. za Ojczyznę odprawianych w kościele św. Stanisława Kostki na Żoliborzu w Warszawie.

1987 - W Warszawie zmarł Igor Abramow-Newerly, pisarz, współpracownik Janusza Korczaka, w 1932 r. przejął od niego redakcję "Małego Przeglądu", którą kierował do 1939 r.; w czasie II wojny światowej więziony w niemieckich obozach koncentracyjnych na Majdanku i w Auschwitz; autor książek "Chłopiec z Salskich Stepów", "Pamiątka z Celulozy" oraz "Zostało z uczty Bogów".

1987 - Premiera filmu "W zawieszeniu" w reżyserii Waldemara Krzystka.

1991 - W Warszawie zmarł ksiądz Jan Zieja, kapelan wojskowy w czasie wojny polsko-bolszewickiej, kampanii 1939 r. i powstania warszawskiego; naczelny kapelan Szarych Szeregów, współpracownik Rady Pomocy Żydom "Żegota"; współtwórca i członek Komitetu Obrony Robotników.

1991 - Sejm podjął ustawę o likwidacji Państwowych Gospodarstw Rolnych.

2001 - Na urząd Prezesa Rady Ministrów powołany został Leszek Miller.

2005 - Prezydent Aleksander Kwaśniewski desygnował na stanowisko premiera Kazimierza Marcinkiewicza.

2010 - W Łodzi Ryszard Cyba wtargnął do siedziby PiS i zastrzelił Marka Rosiaka - działacza partii i asystenta europosła Janusza Wojciechowskiego oraz ranił nożem Pawła Kowalskiego - asystenta posła Jarosława Jagiełły; za zbrodnię Cyba został skazany na dożywotnie więzienie.

2011 - W Czechówce koło Myślenic zmarł Bohdan Osadczuk, ukraiński historyk, politolog, intelektualista, publicysta, współpracownik paryskiej "Kultury", orędownik pojednania polsko-ukraińskiego.

2011 - W kanadyjskiej prowincji Ontario zmarł Tadeusz Sawicz, polski pilot myśliwski biorący udział w Bitwie o Anglię.

2017 – W Warszawie zmarła Zofia Bartoszewska, harcerka Szarych Szeregów, uczestniczka Powstania Warszawskiego, działaczka opozycji antykomunistycznej i Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom, wieloletnia współpracowniczka Państwowego Instytutu Wydawniczego.

20 października

---------------

1655 - W Kiejdanach książę Janusz II Radziwiłł i jego stryjeczny brat książę Bogusław Radziwiłł podpisali ze Szwedami układ, w którym uznawali Karola X Gustawa za króla Polski i zgadzali się na detronizację Jana II Kazimierza.

1677 - We Lwowie urodził się Stanisław Leszczyński, król Polski w latach 1704-1709 i 1733-1736; książę Lotaryngii, filozof, pisarz i mecenas kultury.

1733 - Na Polesiu urodził się Adam Naruszewicz, biskup, historyk, poeta, dramatopisarz.

1791 - Sejm Wielki uchwalił akt "Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów".

1860 - W Warszawie odbył się zjazd monarchów, podczas którego spotkali się car Aleksander II, cesarz Franciszek Józef I oraz pruski następca tronu książę Wilhelm Hohenzollern; celem spotkania było m.in. zwalczanie ruchów niepodległościowych.

1866 - W Warszawie urodził się Aleksander Janowski, krajoznawca, popularyzator turystyki, współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego.

1866 - W Wiedniu urodził się Kazimierz Twardowski, filozof, psycholog.

1892 - W Krakowie urodził się Jan Stanisław Bystroń, historyk kultury, etnolog i socjolog.

1895 - We wsi Huta urodził się Franciszek Jóźwiak, działacz komunistyczny, w czasie II wojny światowej szef sztabu GL i AL; w latach 1944-1949 komendant główny MO; członek Biura Politycznego KC PZPR (1948-1956), wicepremier (1955-1956).

1898 - W Żywcu urodził się Tadeusz Faliszewski, piosenkarz, aktor.

1918 – Rada Miejska Lwowa przyjęła uchwałę o przyłączeniu miasta do odradzającej się Polski.

1919 - W auli Uniwersytetu Jagiellońskiego Naczelnik Państwa Józef Piłsudski dokonał uroczystego otwarcia Akademii Górniczej (obecnie Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica).

1921 - Rada Ambasadorów zatwierdziła decyzję Rady Ligi Narodów o podziale Górnego Śląska między Polskę i Niemcy.

1922 - W Mszczonowie urodził się Tadeusz Maklakiewicz, kompozytor, pedagog, działacz muzyczny.

1926 - W Nowym Targu urodził Andrzej Waligórski, poeta, satyryk, wieloletni pracownik wrocławskiej rozgłośni Polskiego Radia, jeden z twórców "Studia 202", współtwórca i autor kabaretu "Elita".

1928 - Zmarł Józef Kotarbiński, aktor, reżyser i krytyk teatralny.

1937 - Zmarł Franciszek Lilpop, architekt, prezes Warszawskiego Koła Architektów. Zaprojektował wiele budynków w Warszawie, między innymi: szkołę Ronthalera, gmach Instytutu Higieny Dziecięcej, Dom Towarowy Braci Jabłkowskich.

1939 - Okupacyjny komisarz Rzeszy na Warszawę Helmut Otto podpisał obwieszczenie o natychmiastowej konfiskacie wszelkich aparatów radiowych, które należało oddać do 5 listopada.

1944 - II wojna światowa: Wojska sowieckie razem z jugosłowiańskimi wkroczyły do Belgradu.

1954 - W Szczecinie urodził się Jan Jurewicz, aktor, wystąpił m.in. w filmach "Pokłosie" i "Siekierezada".

1955 - W Londynie zmarł Stanisław Stroński, romanista, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego; publicysta, członek Ligi Narodowej; w okresie międzywojennym związany ze Stronnictwem Narodowym, poseł na Sejm (1922-1935), działacz Frontu Morges; w latach 1939-1943 wicepremier i minister informacji w rządzie RP na uchodźstwie.

1956 - W Warszawie urodził się Krzysztof Gosztyła, aktor filmowy i teatralny. Grał w filmach "Dziki", "Ogniem i mieczem", "Pułkownik Kwiatkowski", "Jezioro Bodeńskie", "Kobieta w kapeluszu", "Dolina Issy", "Przesłuchanie".

1957 - W Chorzowie piłkarska reprezentacja Polski pokonała drużynę ZSRS 2:1; obie bramki dla Polski strzelił Gerard Cieślik.

1970 - W Warszawie zmarł Antoni Bohdziewicz, reżyser, scenarzysta, pedagog; twórca filmów "Za wami pójdą inni", "Szkice węglem", "Kalosze szczęścia", "Dziewczyna z dobrego domu"; podczas Powstania Warszawskiego kierował zespołem operatorów filmowych realizujących kroniki powstańcze; w latach 1948-1966 kierownik Katedry Reżyserii PWSF w Łodzi.

1972 - Władze watykańskie poinformowały ambasadora Kazimierza Papee, reprezentującego rząd RP na uchodźstwie, o tym, że Stolica Apostolska uważa jego misję za zakończoną.

1972 - W Warszawie zmarła Magdalena Samozwaniec, pisarka, autorka popularnych powieści i opowiadań satyrycznych.

1976 - Zmarł Janusz Grabiański, grafik, plakacista, ilustrator książek dla dzieci, stworzył własny styl techniki akwarelowej.

1984 - W "Dzienniku Telewizyjnym" podano informację o uprowadzeniu księdza Jerzego Popiełuszki. W kościele św. Stanisława Kostki w Warszawie zaczęły gromadzić się tłumy na mszy św., różańcu i Apelu Jasnogórskim.

1989 - Zmarł Jerzy Wittlin, pisarz i wydawca, wieloletni szef "Iskier", autor felietonów oraz popularnej serii "wademeków", np. grafomana czy petenta. Kierował oficyną Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe. Urodził się 9 stycznia 1925 roku.

1987 - W Katowicach zmarł Jerzy Chromik, lekkoatleta, trzykrotny rekordzista świata w biegu na 3000 m z przeszkodami, mistrz Europy ze Sztokholmu (1958).

1992 - Zmarł Jan Weber, muzykolog, krytyk muzyczny i dziennikarz, wybitny znawca twórczości Fryderyka Chopina i Ferenca Liszta.

1995 - W Warszawie zmarł Andrzej Woyciechowski, dziennikarz, pomysłodawca i założyciel Radia Zet.

2008 - W Warszawie zmarł Krzysztof Zaleski, reżyser teatralny, scenarzysta, aktor; wystąpił m.in. w filmach "Indeks", "Szansa" i "Matka królów"; od 2007 r. dyrektor i redaktor naczelny Programu 2 Polskiego Radia.

2010 - W Warszawie zakończył się XVI Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina; jego zwyciężczynią została Rosjanka Julianna Awdiejewa.

2012 - W Warszawie zmarł Przemysław Gintrowski, pieśniarz, kompozytor, współtwórca "Murów", nieformalnego hymnu Solidarności.

2019 – W Warszawie zmarł Andrzej Heidrich, grafik, autor okładek i ilustracji do książek, znaczków pocztowych, wzorów polskich banknotów, paszportów i dowodów osobistych. W obiegu jest sześć zaprojektowanych przez niego banknotów z władcami Polski.

21 października

---------------

1578 – Wojna o Inflanty: zwycięstwo wojsk polskich w bitwie pod Kiesią (obecnie Łotwa).

1702 - Cesarz Leopold I Habsburg wydał bulę ustanawiającą jezuicką Akademię Leopoldyńską we Wrocławiu.

1827 - Po raz pierwszy zwołano składający się z przedstawicieli wszystkich stanów Sejm Wielkiego Księstwa Poznańskiego.

1831 - Powstanie Listopadowe: upadek Twierdzy Zamojskiej i całego powstania.

1854 - W Paryżu zmarła księżna Maria Wirtemberska, z domu Czartoryska, filantropka, pisarka, autorka powieści sentymentalnej "Malwina".

1869 - W Łodzi zmarł Ludwik Geyer, przemysłowiec, działacz gospodarczy i społeczny.

1893 - W Krakowie otwarto Teatr Miejski, od 1909 roku Teatr im. Juliusza Słowackiego.

1900 - W Warszawie urodził się Henryk Szaro, reżyser filmowy i teatralny; autor filmów "Przedwiośnie", "Na Sybir", "Rok 1914", "Dzieje grzechu", "Pan Twardowski", "Ordynat Michorowski" i "Kłamstwo Krystyny"; zginął w warszawskim getcie rozstrzelany przez hitlerowców w sierpniu 1942 r.

1911 - Urodził się Adolf Forbert, fotograf, operator i reżyser filmowy, współzałożyciel i wieloletni profesor Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi, twórca filmów dokumentalnych "Podhale w ogniu", "Bicz Boży", a także operator fabularnych "Panienka z okienka", "Od wulkanu do lodowca".

1912 - W Warszawie urodził się Ludwik Perski, reżyser filmów dokumentalnych.

1915 - Walki Legionów Polskich z wojskami rosyjskimi pod Kuklami.

1930 - W Lesku urodził się Julian Dziedzina, reżyser, autor filmów "Święta wojna", "Bokser", "Czekam w Monte-Carlo".

1930 - Zmarł Włodzimierz Perzyński, dramatopisarz okresu Młodej Polski, autor dramatów, noweli, powieści, felietonów i poezji. jego najbardziej znane utwory to "Lekkomyślna siostra", "Aszantka", "Szczęście Frania". Dwie ostatnie zostały sfilmowane przed II wojną światową. Urodził się 6 lipca 1877 roku.

1932 - Utworzono Białowieski Park Narodowy. Leśnictwo "Rezerwat" zostało przekształcone w Park Narodowy w Białowieży.

1935 - W Łodzi urodziła się Jadwiga Barańska, aktorka, niezapomniana Barbara Niechcic z ekranizacji "Nocy i dni", znana również z filmu "Hrabina Cosel", w którym zagrała tytułową bohaterkę.

1941 - W Londynie zmarł Herman Lieberman, członek Rady Naczelnej PPS w latach 1920-1939, poseł na Sejm (1919-1933), działacz Centrolewu, skazany w procesie brzeskim; od 1939 r. wiceprezes Rady Narodowej RP na uchodźstwie.

1947 - Stanisław Mikołajczyk, wobec groźby aresztowania przez władze komunistyczne, potajemnie opuścił Polskę i przedostał się do Londynu.

1949 – Przekazano do eksploatacji pierwszy zbudowany po wojnie w Polsce statek pełnomorski SS "Sołdek".

1956 - W czasie VIII Plenum I sekretarzem KC PZPR wybrany został Władysław Gomułka.

1966 - W 10. rocznicę Października '56 na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego odbyło się zebranie ZMS, w czasie którego prof. Leszek Kołakowski wygłosił referat krytykujący sytuację panującą w Polsce.

1969 - W Warszawie zmarł profesor Wacław Sierpiński, jeden z twórców tzw. warszawskiej szkoły matematycznej.

1970 - W Warszawie zakończył się VIII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina; jego zwycięzcą został amerykański pianista Garrick Ohlsson.

1999 - W Monachium zmarł Alfred Schuetz, kompozytor, pianista; autor muzyki do pieśni "Czerwone maki na Monte Cassino".

2005 - Rafał Blechacz został zwycięzcą XV Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina. Poprzedni Polak, Krystian Zimerman, zdobył główną nagrodę w 1975 roku.

2007 - Przedterminowe wybory parlamentarne wygrała Platforma Obywatelska - 41,51 proc., przed Prawem i Sprawiedliwością 32,11 proc., Lewicą i Demokratami - 13,15 proc. oraz Polskim Stronnictwem Ludowym - 8,91 proc. W wyborach do Senatu PO uzyskała 60 mandatów, PiS 39, mandat senatorski zdobył również Włodzimierz Cimoszewicz.

2013 - Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu uznał, że nie może ocenić rosyjskiego śledztwa w sprawie Zbrodni Katyńskiej oraz że Rosja nie dopuściła się nieludzkiego i poniżającego traktowania krewnych ofiar.

2019 – W Warszawie zmarł prof. Waldemar Jan Dziak, politolog i specjalista z zakresu problematyki chińskiej i północnokoreańskiej.

22 października

---------------

1732 - Zmarł Augustyn Wincenty Locci, syn Augustyna Locciego, architekt, sekretarz i doradca artystyczny Jana III Sobieskiego. Największym dziełem Locciego - syna był pałac i park w Wilanowie, a także wilanowski kościół i karczma. Locci kierował pracami na Zamku Królewskim w Warszawie. Urodził się około 1640 roku.

1798 - W Kairze w czasie arabskiego powstania przeciwko Francuzom zginął Józef Sułkowski, oficer polski i francuski; jakobin, uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1792 r. i Powstania Kościuszkowskiego; adiutant gen. Napoleona Bonaparte.

1825 - Urodził się Karol Miarka, pisarz, działacz społeczny na Górnym Śląsku. Inicjator utworzenia i organizator wielu polskich organizacji społecznych oraz gospodarczych. Przyczynił się do nawiązania kontaktów Śląska z innymi dzielnicami Polski.

1870 - Urodził się Tadeusz Cieślewski (ojciec), malarz, grafik, tworzył pejzaże, portrety, sceny rodzajowe, kompozycje figuralne

1885 - W Rudzie koło Ropczyc urodził się Stanisław Kot, historyk kultury, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Stronnictwa Ludowego; w latach 1941-1942 ambasador rządu RP na uchodźstwie w Związku Sowieckim, następnie minister informacji (1943-1944).

1907 - Urodził się Zdzisław Rajewski, archeolog.

1909 - Na Jasnej Górze w nocy z 22 na 23 października z obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej skradziono dwie złote korony podarowane przez papieża Klemensa XI.

1914 - W Warszawie z inicjatywy Józefa Piłsudskiego powstała Polska Organizacja Wojskowa (POW) - tajna organizacja zbrojna, tworzona od sierpnia 1914 r. w oparciu o członków Związku Walki Czynnej i Polskich Drużyn Strzeleckich.

1914 - Początek walk 1 pułku Legionów Polskich pod Laskami i Anielinem.

1923 - W Radziszowie w Małopolsce urodził się Henryk Jaskuła, pierwszy Polak i trzeci żeglarz w historii, który samotnie, bez zawijania do portów, okrążył Ziemię; dokonał tego na "Darze Przemyśla" płynąc tzw. trasą z wiatrem, poczynając od Przylądka Dobrej Nadziei (RPA); rejs trwał 344 dni, zakończył się w Gdyni 20 maja 1980 r.

1924 - W Warszawie zmarł Witold Jodko-Narkiewicz, działacz socjalistyczny, współzałożyciel Polskiej Partii Socjalistycznej i członek jej władz; jeden z założycieli Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych (1912).

1939 - Na terenach polskich zagarniętych przez Związek Sowiecki, w atmosferze terroru i pod kontrolą NKWD, przeprowadzono "wybory" do Zgromadzenia Ludowego Zachodniej Białorusi i Zachodniej Ukrainy.

1940 - W Wieliczce urodziła się Zofia Marcinkowska, aktorka, znana z filmów "Lunatycy" i "Nikt nie woła".

1943 - W Straconce koło Bielska-Białej urodziła się Urszula Dudziak, wokalistka jazzowa.

1946 - W Zabrzu aresztowany został przez władze komunistyczne płk Franciszek Niepokólczycki, od 1945 r. prezes Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość; w czasie II wojny światowej oficer ZWZ-AK; od 1943 r. zastępca komendanta Kierownictwa Dywersji KG AK.

1946 - W Moskwie w więzieniu na Butyrkach zmarł Stanisław Jasiukowicz, członek Ligi Narodowej, działacz Narodowej Demokracji, w latach 1920-1935 poseł na Sejm; w czasie II wojny światowej zastępca Delegata Rządu na Kraj (1943-1945); w marcu 1945 r. aresztowany przez NKWD i sądzony w Moskwie w procesie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego („proces szesnastu”), skazany na pięć lat więzienia.

1948 - W Warszawie zmarł prymas Polski kardynał August Hlond.

1949 - W Starym Teatrze w Krakowie odbyła się premiera "Niemców" Leona Kruczkowskiego.

1951 - Dekret władz PRL o dowodach osobistych.

1952 - W Warszawie urodził się Andrzej Supron, zapaśnik, mistrz świata (1979), dwukrotny mistrz Europy (1975, 1982), srebrny medalista igrzysk olimpijskich w Moskwie w 1980 r.

1957 - W "Świecie Młodych" ukazał się pierwszy odcinek komiksu "Tytus, Romek i A'Tomek" autorstwa Jerzego Chmielewskiego, znanego jako Papcio Chmiel.

1964 - Urodziła się Małgorzata Ostrowska-Królikowska, aktorka filmowa i teatralna..

1971 - W Algierii zmarł gen. Grzegorz Korczyński, działacz komunistyczny, od 1942 r. w GL, następnie w AL; w latach 1965-1971 wiceminister obrony narodowej; w 1970 r. dowodził oddziałami pacyfikującymi robotnicze protesty na Wybrzeżu.

1978 - W Watykanie odbyła się uroczysta inauguracja pontyfikatu Jana Pawła II.

1995 - W Warszawie zakończył się XIII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina; jury nie przyznało I nagrody.

1999 - Premiera filmu "Pan Tadeusz" w reżyserii Andrzeja Wajdy.

2000 - W Warszawie zakończył się XIV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina; jego zwycięzcą został Yundi Li z Chin.

2005 - Rafał Blechacz zwyciężył w XV Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie.

2009 - W Warszawie zmarł Maciej Rybiński, dziennikarz, komentator polityczny, felietonista; współscenarzysta serialu "Alternatywy 4".

23 października

---------------

1501 - Król Aleksander I Jagiellończyk zatwierdził unię mielnicką.

1793 - Kontrolowany przez Rosjan sejm w Grodnie ratyfikował II rozbiór Polski.

1817 - W Warszawie w Pałacu Kazimierzowskim otwarto Instytut Głuchoniemych. Powstał z inicjatywy księdza Jakuba Falkowskiego, którego imię nosi od 1983 r. Pierwotnie siedzibą Instytutu był Pałac Kazimierzowski przy Krakowskim Przedmieściu (obecnie gmach Uniwersytetu Warszawskiego). Obecnie instytucja znajduje się przy Placu Trzech Krzyży.

1843 - Urodził się Henryk Siemiradzki, malarz akademista, autor monumentalnych kompozycji, obrazów o tematyce antycznej.

1870 - W Rapperswilu w Szwajcarii powstało Muzeum Polskie, jedna z najstarszych polskich placówek kulturalnych poza granicami kraju; założone jako Muzeum Narodowe po Powstaniu Styczniowym służyło zabezpieczeniu polskich zabytków historycznych i propagowaniu spraw polskich.

1885 - W Kcyni urodził się Jan Czochralski, chemik, twórca metody wzrostu kryształów, stanowiącej podstawę współczesnej elektroniki.

1906 Urodził się Antoni Kenar, rzeźbiarz, pedagog, dyrektor Państwowego Liceum Technik Plastycznych w Zakopanem.

1914 - Walki pododdziałów kawalerii 1 pułku Legionów Polskich pod Łowiczem. Na froncie karpackim zwycięskie boje pod Pasieczną i Pniowem toczył 2 Pułku Legionów.

1918 – Rada Regencyjna Królestwa Polskiego powołała Józefa Świeżyńskiego na urząd Prezydenta Ministrów.

1923 - W Krakowie urodził się Wiktor Sadecki, aktor, związany m.in. z Teatrem im. Juliusza Słowackiego w Krakowie oraz Starym Teatrem; wystąpił w filmach "Wodzirej", "Lata dwudzieste... lata trzydzieste...", a także w serialach "Janosik", "Królowa Bona" i "Chłopi".

1927 - W Radomiu urodził się Leszek Kołakowski, filozof, historyk filozofii, eseista; wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego; od 1970 r. na emigracji, profesor Uniwersytetu w Oksfordzie; autor m.in. dzieła "Główne nurty marksizmu. Powstanie-rozwój-rozkład".

1927 - W Wilnie urodził się Andrzej Strumiłło, malarz, grafik, rzeźbiarz, scenograf, poeta, pisarz, fotograf; część źródeł jako datę jego urodzenia podaje 23 października 1928 r.

1935 - Urodził się Zbigniew Rudziński, kompozytor i pedagog.

1935 - W Gliwicach urodził się Egon Franke, szermierz; na igrzyskach w Tokio (1964) zdobył dla Polski pierwszy złoty medal olimpijski w szermierce - floret indywidualnie; na tych samych igrzyskach wraz z drużyną wywalczył we florecie srebrny medal; złoty medalista mistrzostw świata w 1962 r. w drużynie w szabli.

1939 - Wydano urzędowy komunikat o utworzeniu w Warszawie Rady Starszych Gminy Żydowskiej pod przewodnictwem inż. Adama Czerniakowa.

1942 - Okupacja niemiecka: Niemieckie rozporządzenie o zmianie granic warszawskiego getta (zmniejszenie obszaru); do 21 grudnia 1942 r. 75 tys. Żydów musiało zmienić miejsce zamieszkania.

1943 - Na terenie ruin warszawskiego getta Niemcy rozstrzelali około 300 mężczyzn przywiezionych z więzienia na Pawiaku.

1944 - W Lublinie utworzono Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.

1947 - W Starogardzie Gdańskim urodził się Kazimierz Deyna, piłkarz ŁKS Łódź, Legii Warszawa, Manchesteru City i San Diego Sockers; w reprezentacji Polski wystąpił 97 razy, strzelił 41 goli; na mistrzostwach świata w RFN w 1974 r. wspólnie z drużyną zajął trzecie miejsce; złoty medalista olimpijski z Monachium w 1972 r. i srebrny z Montrealu w 1976 r.

1956 - W Warszawie utworzono Ogólnopolski Klub Postępowej Inteligencji Katolickiej, późniejszy Klub Inteligencji Katolickiej.

1956 - Na Węgrzech wybuchło powstanie przeciwko komunistycznemu reżimowi. Początkiem stała się w Budapeszcie manifestacja solidarności z "polskim październikiem". Powstanie zostało krwawo stłumione 4 listopada po wkroczeniu wojsk radzieckich. 23 października jest świętem narodowym Węgier.

1957 - W Krakowie urodził się Adam Nawałka, piłkarz, trener; wielokrotny reprezentant Polski, uczestnik Mistrzostw Świata w Argentynie (1978); przez całą karierę ligową związany z Wisłą Kraków; od 2013 r. selekcjoner reprezentacji Polski, z którą dotarł do ćwierćfinału Euro 2016; w październiku 2017 reprezentacja zakwalifikowała się na Mistrzostwa Świata w Rosji 2018.

1966 - W Warszawie zmarł Franciszek Jóźwiak, działacz komunistyczny, w czasie II wojny światowej szef sztabu GL i AL; w latach 1944-1949 komendant główny MO; członek Biura Politycznego KC PZPR (1948-1956), wicepremier (1955-1956).

1971 - Sąd Wojewódzki w Warszawie wydał wyrok w ostatnim procesie podziemnej organizacji "Ruch", której członkowie oskarżeni byli o przygotowywanie "obalenia przemocą ustroju socjalistycznego PRL".

1981 - Premiera filmu "Wielka majówka" w reżyserii Krzysztofa Rogulskiego.

1983 - Premiera serialu telewizyjnego "Blisko, coraz bliżej" w reżyserii Zbigniewa Chmielewskiego.

1993 - Zmarł Wacław Felczak, historyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, w czasie wojny organizator służby kurierów tatrzańskich i budapeszteńskiej bazy łączności władz Polski Podziemnej z emigracyjnym rządem w Paryżu i Londynie. Został pochowany na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem.

2005 - Odbyła się druga tura wyborów prezydenckich, w których Lech Kaczyński (54,04 proc.) pokonał Donalda Tuska (45,96 proc.).

2012 - W Żywcu zmarł Wilhelm Brasse, były więzień Auschwitz, fotograf, który wykonywał obozowe zdjęcia więźniów.

2015 - W Gdańsku zmarł major Kazimierz Śliwa, podoficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i AK, najmłodszy z cichociemnych przerzucony do okupowanej Polski w nocy z 21 na 22 września 1944 r.

24 października

---------------

1558 - We Lwowie urodził się Szymon Szymonowic, poeta, organizator Akademii Zamojskiej.

1725 - Urodził się Rafał Józef Czerwiakowski, lekarz, filozof, uznany za ojca chirurgii polskiej.

1795 - Rosja, Prusy i Austria podpisały traktat III rozbioru Rzeczypospolitej.

1843 - W Nowobiełogrodzie niedaleko Charkowa urodził się Henryk Siemiradzki, malarz, przedstawiciel akademizmu; jego obraz "Pochodnie Nerona" został nagrodzony złotym medalem na Wystawie Powszechnej w Paryżu w 1878 r., przynosząc artyście sławę.

1892 - W Krakowie urodził się Rafał Malczewski, malarz, literat.

1893 - W Jacksonville w stanie Floryda urodził się Merian Cooper, reżyser filmowy, scenarzysta; pilot, ppłk Wojska Polskiego, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, organizator Eskadry Kościuszkowskiej.

1899 - W Warszawie urodził się Anatol Stern, poeta, prozaik, współtwórca polskiego futuryzmu.

1929 - Krach na giełdzie w Nowym Jorku - początek Wielkiego Kryzysu.

1934 - Prezydent Ignacy Mościcki podpisał rozporządzenie o utworzeniu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

1934 - W Radziechowicach urodził się Tadeusz Pieronek, profesor prawa kanonicznego, biskup pomocniczy diecezji sosnowieckiej (1992-1998), sekretarz generalny Konferencji Episkopatu Polski (1993-1998); w latach 1998-2004 rektor Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie.

1935 - W Warszawie urodził się Marek Piwowski, reżyser, scenarzysta, aktor; twórca kultowej komedii "Rejs", a także filmów "Przepraszam, czy tu biją?" i "Uprowadzenie Agaty".

1936 - Wojna domowa w Hiszpanii: sformowano Batalion im. Jarosława Dąbrowskiego, którego dowódcą został Stanisław Ulanowski.

1938 - Minister spraw zagranicznych III Rzeszy Joachim von Ribbentrop przedstawił niemieckie żądania wobec Polski.

1942 - W Warszawie grupy Gwardii Ludowej PPR wrzuciły granaty do niemieckich lokali - kawiarni "Cafe Club" na rogu Al. Jerozolimskich i Nowego Światu oraz restauracji na Dworcu Głównym, a także do drukarni przy ul. Marszałkowskiej, w której drukowano m.in. "Nowy Kurier Warszawski" - niemiecki dzienniki polskojęzyczny, tzw. gadzinówkę.

1945 - Weszła w życie Karta Narodów Zjednoczonych; początek oficjalnej działalności ONZ. Polska

1947 - W Warszawie działalność artystyczną rozpoczął Teatr Nowy.

1948 - W Łodzi urodził się Marek Siudym, aktor znany z Kabaretu Olgi Lipińskiej, a także ról w serialu "Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy" oraz filmów "Miś" i "Ubu Król".

1956 - W Warszawie na placu Defilad odbył się wiec z udziałem Władysława Gomułki, w którym uczestniczyło około 400 tys. osób. Podczas przemówienia Gomułka potępił stalinizm i zapowiedział szerokie reformy.

1964 - W Tokio zakończyły się XVIII Letnie Igrzyska Olimpijskie; reprezentacja Polski zdobyła na nich 23 medale, wśród nich siedem złotych.

1965 - Premiera serialu telewizyjnego "Wojna domowa" w reżyserii Jerzego Gruzy.

1980 - Sąd Wojewódzki w Warszawie zarejestrował NSZZ "Solidarność"; sędzia Zdzisław Kościelniak dopisał jednak do statutu związku ustęp o "kierowniczej roli PZPR"; Solidarność nie zgodziła się z tym, ogłosiła gotowość strajkową na 12 listopada i odwołała się do Sądu Najwyższego.

1984 - Apel papieża Jana Pawła II o uwolnienie księdza Jerzego Popiełuszki. Władze komunistyczne poinformowały, że w sprawie porwania księdza zatrzymani zostali funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa.

1989 - Podczas wejścia na Lhotse (8516 m) nową drogą, przez niezdobytą wówczas południową ścianę, zginął Jerzy Kukuczka, alpinista, drugi człowiek na świecie, po Reinholdzie Messnerze, który zdobył Koronę Himalajów i Karakorum.

2000 - W Mińsku Mazowieckim zmarła Barbara Drapińska, aktorka, przez wiele lat występująca w warszawskim Teatrze Współczesnym; zagrała m.in. w filmie "Ostatni etap".

2003 - Premiera filmu "Zmruż oczy" w reżyserii Andrzeja Jakimowskiego. (PAP)

en / skp /