Prof. Drobniak, który jest głównym twórcą i koordynatorem prac nad Krajowym Planem Sprawiedliwej Transformacji, uczestniczył w środę w sesji plenarnej Europejskiego Forum Przyszłości w Chorzowie.

Krajowy Plan Sprawiedliwej Transformacji na szczeblu rządowym wraz z Terytorialnymi Planami Sprawiedliwej Transformacji w regionach mają być podstawami realizacji przedsięwzięć opartych o nowy europejski instrument: Fundusz Sprawiedliwej Transformacji (FST; Just Transition Fund – JTF). FST ma niwelować społeczne i gospodarcze skutki transformacji energetyczno-klimatycznej.

Pytany w środę o możliwości przekształcenia krajobrazu Śląska Drobniak przypomniał, że kontekst sprawiedliwej transformacji obejmuje także regiony górnicze w innych województwach, które m.in. zamieszkuje łącznie 20 proc. populacji kraju i gdzie wytwarzanych jest 20 proc. polskiego PKB.

Jak zaznaczył ekspert, jednym z wymiarów interwencji KPST jest wsparcie branż tzw. zielonej ekonomii: energetyki odnawialnej, efektywności energetycznej budownictwa, gospodarki obiegu zamkniętego i zagospodarowania terenów poprzemysłowych.

Drobniak przyznał, że zagospodarowanie terenów poprzemysłowych jest wyzwaniem bardzo złożonym. Wskazał, że istnieją już pojedyncze przykłady ciekawego ich wykorzystania, jak Strefa Kultury w miejscu dawnej kopalni Katowice, natomiast w całościowym postrzeganiu wyzwania jednym z problemów są odpowiednie regulacje prawne.

„Stąd KPST (…) mówi o tym, że mamy też formułować projekty zmian legislacyjnych, dotyczących tego, kto ma być ich operatorem, w jaki sposób te tereny powinny być przekształcane, czy obecni operatorzy mogą wchodzić w spółki, np. partnerstwa publiczno-prywatnego czy publiczno-publicznego i tworzyć obszary pod tzw. rewitalizację” – wymienił Drobniak.

„Poza problemami formalno-prawnymi i skalą tych terenów, wyzwaniem jest to, jakie pomysły mamy na ich zagospodarowanie. Jest to bardzo mocno ograniczone tym, co na tych terenach jest. Tych terenów nie przekształcimy wszystkich w perspektywie 2027-29 r.; środków, które posiadamy, które mają potencjalnie spłynąć z UE jest za mało na efekty 150 lat działalności wydobywczej” – zaznaczył.

„Dobrze by było zrobić przynajmniej kilka modelowych projektów, pokazać, w jakim kierunku pójść, zarówno od strony legislacyjnej, jak i od strony tworzenia nowych ekonomicznych łańcuchów wartości: wprowadzania na te tereny nowych działalności” – uznał zastrzegając, że jest to często ograniczone skażeniem takich terenów, co umożliwia np. jedynie zastosowanie na nich zielonych technologii energetycznych.

Naukowiec przypomniał też, że KPST określa pewne sektory, które chce wspierać, idzie w kierunku dużych i średnich przedsiębiorstw, w tym spółek Skarbu Państwa, podczas gdy plany terytorialne bardziej kierują się w stronę małych i średnich przedsiębiorstw.

„Aby dokonać ich transformacji, trzeba zastanowić się nad ich zdolnościami absorbcyjnymi, nad możliwościami dywersyfikacji w kierunku różnych sektorów; trzeba sobie odpowiedzieć na pytanie, czy ta transformacja jest w ogóle możliwa” – zastrzegł Drobniak.

„Z fiszek projektowych, które zgromadziłem, wysyłając wczoraj trzecią wersję KPST, to ok. 50 propozycji projektowych wynika, że ok. 95 proc. z nich jest zaledwie na etapie fiszek właśnie. Czyli tak naprawdę poziom przygotowania do tej dywersyfikacji nie jest nadmiernie duży” – ocenił.

Jak podkreślił, wyzwaniem w ramach prac nad KPST jest koordynacja całego procesu sprawiedliwej transformacji. Zaznaczył, że płaszczyzn tej koordynacji jest wiele. To płaszczyzna sektorowo-terytorialna, czyli poszukiwanie odpowiedzi, jak dobrać projekty, które będą realizowane przez przemysł do potrzeb samorządów.

To także płaszczyzna społeczno-ekonomiczno-środowiskowa, wymagająca koordynacji wiedzy, czego należy się nauczyć, aby sprawnie przeprowadzić proces. Potrzebna jest także koordynacja polityki energetycznej, a także innych polityk sektorowych, programów operacyjnych i Krajowego Planu Odbudowy. „Gdyby te koordynacje się powiodły, także transformacja terenów poprzemysłowych stałaby się łatwiejsza” – skonkludował prof. Drobniak. (PAP)

autor: Mateusz Babak

mtb/ mmu/