Podczas badania przeprowadzonego przez dom mediowy Mindshare we współpracy z Ogólnopolskim Panelem Badawczym Ariadna pytano młodzież w wieku 15-18 lat o to, jak wyglądały ostatnie trzy miesiącach nauki zdalnej. Badano jednak nie tylko kwestie nauczania, ale też inne zjawiska związane z życiem nastolatków w czasie pandemii. Ciekawe wnioski przyniosło już jednak pytanie o to, ile tak naprawdę lekcji odbywało się online. 21 proc. młodzieży wyznało, że zdalne lekcje co najmniej raz w tygodniu prowadzili nauczyciele wszystkich przedmiotów. Ale tyle samo osób powiedziało, że lekcje online dotyczyły mniej niż połowy przedmiotów.

W prowadzonych podczas badania wywiadach, ale też relacjach młodzieży w mediach społecznościowych przewijał się wątek konieczności włączenia kamery podczas lekcji online. Opinie na ten temat były podzielone – niektórzy nauczyciele podkreślali, że włączenie kamery działa motywująco na uczniów, a im pozwala na monitorowanie sytuacji podczas prowadzenia lekcji. Z kolei nie wszyscy uczniowie chcieli włączać kamerkę, gdyż oznaczało to dla nich ingerencję w prywatność, dla niektórych było niekomfortowe. Jak wynika z badania, w przypadku 44 proc. nastolatków większość nauczycieli prowadzących w ich klasie lekcje online wymagała na ogół włączonej kamerki u uczniów, z kolei 17 proc. przyznało, że żaden z nauczycieli takich wymagań nie stawiał.

Jedną z funkcji włączonych kamerek było umożliwienie kontroli uczniów przez nauczycieli podczas sprawdzianów i odpowiedzi ustnych. Co trzeci nastolatek (37 proc.) uznał takie działanie za stosowanie metod opresyjnych, bo utrudniających ściąganie i korzystanie z pomocy niedozwolonych materiałów. Z kolei 23 proc. przyznało, że nie spotkało się z takimi metodami podczas lekcji zdalnych. Połowa nastolatków (48 proc.) zapamiętała sytuację, w której nauczyciel skomentował w niemiły sposób wygląd któregoś z uczniów, nieco mniej spotkało się z niemiłym komentarzem na temat wyglądu pokoju lub innego miejsca, z którego łączył się któryś z uczniów (42 proc.).

Mimo sporej grupy osób mających negatywne wspomnienie na temat zachowania nauczycieli podczas lekcji zdalnych, wielu uczniów dostrzega, że zdalne nauczanie było trudnym wyzwaniem nie tylko dla nich, ale też dla pedagogów. Co więcej, aż 60 proc. nastolatków stwierdziło, że większość nauczycieli wykazywała się empatią i zrozumieniem wobec uczniów. Co trzeci uczeń (30 proc.) twierdził, że mała część nauczycieli była empatyczna, 8 proc. przyznało, że takie podejście wykazał tylko jeden nauczyciel lub żaden. 41 proc. nastolatków oceniło, że większość nauczycieli prowadzących lekcje online starała się urozmaicać lekcje, aby były ciekawe mimo braku kontaktu na żywo, a 44 proc. zauważyło takie starania u nielicznych nauczycieli. 15 proc. nastolatków stwierdziło, że żaden lub tylko jeden nauczyciel podejmował takie starania.

Mało optymistyczne wniooski przyniosły pytania o to, jak pandemia wpłynęła na stan psychiczny polskich nastolatków i ich relacje z rówieśnikami. Aż połowa badanych przyznała, że relacje z rówieśnikami pogorszyły się, a tylko 20 proc. oceniło, że zmieniły się one na lepsze. Co ciekawe, brak zmian w relacjach częściej podkreślała młodzież mieszkająca na wsi niż w dużych miastach, co może wskazywać na różnice w podejściu do kontaktów z osobami spoza gospodarstwa domowego na wymienionych obszarach. Nastolatków zapytano również o ich kondycję psychiczną. Niemal połowa (45 proc.) uważa, że pogorszyła się ona w trakcie pandemii, zaś 14 proc. ocenia, że w tym obszarze nastąpiła pozytywna zmiana. Co znamienne, aż 67 pytanych nastolatków stwierdziło, że co najmniej jedna osoba z ich klasy sprawiała wrażenie, że potrzebuje pomocy psychologa lub psychoterapeuty, a 30 proc. oceniło, że pomocy takiej potrzebuje ponad połowa kolegów i koleżanek.

"Jako socjolożka, ale też mama dzieci w wieku szkolnym, jestem bardzo zaniepokojona tymi danymi" - powiedziała Ludmiła Lib z domu mediowego Mindshare. I dodała, że odpowiedzi nastolatków należy czytać jako sygnał do działania. "Wyniki naszego badania, jak również inne opracowania wyraźnie pokazują, że pandemia pokiereszowała wiele dzieci, które teraz potrzebują realnego wsparcia psychologicznego. Zgodnie z rekomendacją OECD państwa powinny wdrażać zintegrowaną politykę wsparcia zdrowia psychicznego, która wiązałaby różne obszary, w tym politykę edukacyjną. Tymczasem w Polsce tylko w co drugiej szkole zatrudniony jest psycholog, a dla wielu dzieci jest to jedyny sposób na uzyskanie pomocy. Potrzebujemy systemowego rozwiązania, które pozwoli dotrzeć z opieką psychologiczną do wszystkich dzieci, gdyż obecnie jest ona kolejnym nierówno dystrybuowanym dobrem w naszym kraju" - stwierdziła.

Badanie przeprowadzono w pierwszej połowie maja, na kilka dni przed powrotem do nauki stacjonarnej uczniów klas 4-8 oraz szkół średnich. Badanie przeprowadzono metodą CAWI na reprezentatywnej próbie 454 nastolatków w wieku 15-18 lat. (PAP Life)

gra/