Protesty w kraju, poza znaczącą podwyżką cen energii, wywołuje wprowadzony na początku miesiąca nowy system naliczania opłat w zależności od pory doby; różnica między stawkami może sięgać 50 proc. Najmniej za prąd płaci się od północy do godz. 8 rano oraz w weekendy, a najwięcej – w godzinach 10-14 i 18-22 w dni powszednie.

Organizacje konsumentów krytykują „dyskryminację czasową”, wskazując, że jest szczególnie niekorzystna dla gospodarstw znajdujących się w trudnej sytuacji. Z uwagi na nowe stawki cenowe wielu Hiszpanów musi korzystać w nocy z domowych sprzętów takich jak pralka, zmywarka czy żelazko, gdyż wtedy energia elektryczna jest najtańsza.

„Nie można zmusić konsumenta, aby ponosił odpowiedzialność za wysoki rachunek tylko dlatego, że nie prasował i nie włączył swoich urządzeń elektrycznych w najtańszym okresie. Te okresy zbiegają się z czasem, kiedy ludzie powinni odpoczywać” – napisała organizacja konsumentów Facua.

W sieciach społecznościowych ujawniane są nieporozumienia sąsiedzkie, np. skargi w blokach na hałas pracującej w nocy pralki. Media przypominają, że kary administracyjne za hałasowanie w nocy, np. przez włączenie pralki, zmywarki czy odkurzacza, mogą wynieść 3 tys. euro. Oprócz tego eksperci ostrzegają przed pożarami, gdyż w nocy łatwiej nie zauważyć spięcia elektrycznego i zaprószenia ognia.

Według Facua, większość hiszpańskich rodzin nie posiada urządzeń, które można zaprogramować do pracy o określonej porze.

Podkreślono, że cena prądu jest najwyższa w godzinach, gdy najwięcej konsumentów korzysta z klimatyzacji ze względu na panujące upały albo pracuje zdalnie w domu. W czerwcu średnia cena energii elektrycznej wyniosła w Hiszpanii ok. 83 euro za MWh i była najwyższa od powstania rynku hurtowego w 2008 roku.

Facua poinformowała, że w pierwszej połowie czerwca rachunek za prąd przeciętnego konsumenta wzrósł o ponad 45 proc. w porównaniu z rokiem ubiegłym. To oznacza, że rachunek za cały czerwiec dla przeciętnego konsumenta będzie najwyższy w historii i wyniesie ponad 88 euro za miesiąc, z podatkami włącznie.

Organizacja wezwała rząd do rozwiązania problemu „brutalnego wzrostu stawek za energię” oraz zmianę nowego systemu rozliczeń.

Ogłoszona przez socjalistyczny rząd premiera Pedro Sancheza czasowa obniżka podatkowa zostanie wprowadzona tylko wtedy, gdy średnia cena miesięczna na hurtowym rynku energii elektrycznej przekroczy 45 euro za MWh.

Według danych Eurostatu, Hiszpania jest jednym z krajów UE, gdzie energia elektryczna jest najdroższa. Prawie 90 proc. rynku jest zdominowana przez trzy przedsiębiorstwa energetyczne: Endesa, Iberdrola i Gas Natural.

"Głównym regulatorem cen energii elektrycznej jest rynek - wskazał minister ds. konsumpcji Alberto Garzon z partii Podemos. - Sektor energetyczny został zliberalizowany, a ceny energii elektrycznej są zmienne, ustalane na podstawie podaży i popytu prognozowanego z wyprzedzeniem”.

Jednak prezes firmy energetycznej Iberdrola, Ignacio Sanchez Galan, na posiedzeniu akcjonariuszy w piątek stwierdził, że blisko 60 proc. ceny energii elektrycznej dla konsumenta stanowią podatki. „Głównym beneficjentem wysokich cen energii elektrycznej jest fiskus” - powiedział.

Z Saragossy Grażyna Opińska (PAP)

opi/ jo/ ap/