W ostatnich latach wzrosła popularność diet polegających na okresowych głodówkach, jednak niewiele było dotąd wiadomo o ich długoterminowym wpływie na zdrowie, a tym bardziej o tym, czy oddziałują na zdrowie przyszłych pokoleń.

Nowe badanie, którego wyniki zaprezentowano ostatnio w piśmie „Proceedings of the Royal Society B” (https://doi.org/10.1101/2020.06.24.168922), ujawniło, że zmniejszone spożycie pokarmu przez nicienie Caenorhabditis elegans - popularne organizmy modelowe - ma szkodliwy wpływ na trzy pokolenia potomstwa; zwłaszcza, gdy potomkowie mają dostęp do nieograniczonej ilości pożywienia.

„Wiadomo, że zmniejszone spożycie pokarmu wydłuża żywotność wielu zwierząt i może potencjalnie poprawiać zdrowie ludzi - mówi główny autor badania dr Edward Ivimey-Cook. - Jednak niewiele dotąd wiedzieliśmy na temat długoterminowych skutków takiego zjawiska, a także jego wpływie na odległych potomków (…) Postanowiliśmy wypełnić tę lukę w wiedzy”.

Naukowcy przebadali więc wpływ ograniczonego w czasie postu na długość życia i rozmnażanie u nicieni i trzech pokoleń ich potomstwa. Obserwacjami objęli ponad 2500 robaków (podzielonych na cztery pokolenia), przy czym pierwszą generację podzielono na pół i umieszczono w warunkach, w których mogły jeść do woli, i takich, gdzie okresowo głodowały. Badania prowadzono w czterech różnych środowiskach, aby wyniki były bardziej obiektywne.

Po zakończeniu tej części eksperymentu rozpoczęto obserwacje czterech pokoleń potomnych: one także miały nieograniczony dostęp do pożywienia lub były okresowo na diecie postnej.

W ostatniej fazie badania naukowcy oceniali wpływ różnych scenariuszy na reprodukcję i długowieczność przyszłych pokoleń. Skupiali się m.in. na tym, co dzieje się, gdy „pradziadkowie” poszczą, ale przyszłe pokolenia mogą jeść tyle, ile chcą, lub sytuację, w której głodówek doświadczają wszystkie cztery pokolenia.

Jak wyjaśniają autorzy pracy, Caenorhabditis elegans to małe, żyjące w glebie robaki, o przezroczystym ciele, jednak mające wiele wspólnych szlaków molekularnych z człowiekiem. Dlatego tak chętnie wykorzystuje się je jako organizm modelowy do badań genetycznych, embriologicznych itp. Ich wielką zaletą jest też to, że mają krótki cykl życiowy, wynoszący zaledwie dwa tygodnie, dzięki czemu można badać ich rozwój oraz rozwój wielu pokoleń ich potomstwa w krótkim czasie. „Przeprowadzenie podobnego badania na ludziach zajęłoby sto lat lub dłużej” - wyjaśnia dr Ivimey-Cook.

„Odkryliśmy, że post rzeczywiście wydłużył życie nicieni, a także poprawił wydajność reprodukcyjną ich potomstwa, jednak tylko pod warunkiem, że samo potomstwo także pościło - opowiada specjalista. - Zaskoczyło nas natomiast bardzo, że głodówki zmniejszyły wydajność reprodukcyjną kolejnych pokoleń, jeśli potomstwo miało dostęp do nieograniczonej ilości pożywienia”.

„Ten szkodliwy efekt był ewidentny nawet u wnuków i prawnuków. Można więc stwierdzić, że okresowe poszczenie może niekorzystne wpływać na zdrowie potomstwa i że efekt ten utrzymuje się przez całe pokolenia” - podsumowuje Ivimey-Cook.

Jak dodaje, wiele szlaków molekularnych zaangażowanych w reakcję na post jest mocno zakonserwowanych ewolucyjnie, co oznacza, że w niezmienionej formie istnieją u wielu gatunków, w tym u ludzi. Dlatego zdecydowanie powinno się rozważyć zasadność takiego stylu żywienia.

„Jest to naprawdę ważne, ponieważ oznacza, że czasami próbując prowadzić zdrowy, według nas, tryb życia szkodzimy dopiero kolejnym pokoleniom” - przestrzega naukowiec. (PAP)

autorka: Katarzyna Czechowicz

kap/ ekr/