Decyzja o przyznaniu nagród została podjęta przez Zgromadzenie Parlamentarne Sejmu i Senatu RP oraz Sejmu Republiki Litewskiej 6 kwietnia br. Ze względów epidemicznych wręczenie Nagrody Obojga Narodów odbyło się w poniedziałek podczas równoczesnych uroczystości w Sejmie RP oraz w litewskim Sejmie. Z Seimasem łączono się zdalnie.

W polskim Sejmie uroczystości, w której udział wzięli laureaci nagrody, posłowie, senatorowie oraz przedstawiciele korpusu dyplomatycznego, przewodniczyła wicemarszałek Małgorzata Gosiewska.

Wicemarszałek podkreśliła, że nagroda jest wręczana w szczególnym dniu - w 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja. "Otwieramy serca i umysły na mądrość naszych poprzedników, oświeconych patriotów (...). Dzisiaj my - przedstawiciele zgromadzenia Sejmu i Senatu RP i Sejmu Republiki Litewskiej celebrujemy uroczystości upamiętniające pierwszą w Europie konstytucję" - powiedziała Gosiewska.

Odbierając nagrodę podczas uroczystości w Warszawie historyk Jan Malicki, dyrektor Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, powiedział, że od lat z uporem stara się łączyć ludzi, idee, koncepcje i ośrodki naukowe nie tylko na linii Polska-Litwa.

"Główna linia Studium i moja, to jest tworzenie więzów na obszarze Polska, Litwa, Białoruś i Ukraina, czyli po prostu dawnej Rzeczpospolitej Obojga Narodów" - podkreślił Malicki.

Litewska pisarka i historyk sztuki Kristina Sabaliauskaite nie mogła osobiście odebrać nagrody w litewskim Sejmie, ale zaprezentowano nagranie z jej podziękowaniami.

Sabaliauskaite mówiła, że całe życie poświęciła badaniom i rozpowszechnianiu wiedzy o dziedzictwie Rzeczpospolitej Obojga Narodów. "Od czasów dzieciństwa to dziedzictwo przemawiało do mniej najgłośniej poprzez estetykę, barok wileński, renesans krakowski - to wszystko pobudzało wyobraźnię swoim wielkim pięknem" - powiedziałą pisarka.

Podkreśliła, że literatura, sztuka powinna łączyć ludzi, narody i kultury. "Kochajmy wolność i szanujmy prawa człowieka, których pojęcie urodziło się właśnie za czasów Konstytucji 3 Maja, w epoce Oświecenia" - powiedziała Sabaliauskaite.

Z kolei Krzysztof Czyżewski powiedział, że w polsko-litewskim zgromadzeniu i nagrodzie jest coś wyjątkowego - "pewna dialogiczność i gościnność dla drugiego, który jest inny, ale nie obcy".

"Czuję, że jestem tutaj, dzięki pracy nad dziedzictwem duchowym, które chlubi się bogactwem różnorodności, pamięta zadane sobie nawzajem rany, a jednocześnie dochowuje wierności temu co łączy (...). W Nagrodzie Obojga Narodów, w gronie jej laureatów odnajduję ducha rodzinnej Europy" - powiedział prezes Fundacji Pogranicze.

Eduardas Piurko odebrawszy nagrodę wspominał jakie znaczenie miała dla niego analiza twórczości Adama Mickiewicza i lektura utworu "Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego". "Było to dla mnie po prostu wstrząsem albowiem tam była napisana prawda" - powiedział tłumacz i pedagog.

Jan Malicki jest historykiem, sowietologiem i znawcą problemów wschodnich, współzałożycielem i wieloletnim dyrektorem Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego. Jest również członkiem założycielem (zaproszonym) Instytutu Wielkiego Księstwa Litewskiego w Kownie oraz dyrektorem Programu Stypendialnego im. Konstantego Kalinowskiego.

Krzysztof Czyżewski jest jednym z inicjatorów powstania Fundacji Pogranicze i jej prezesem. Był też współtwórcą Ośrodka „Pogranicze - sztuk, kultur, narodów" w Sejnach, którego obecnie jest dyrektorem. Wspólnie z zespołem "Pogranicza" stworzył Międzynarodowe Centrum Dialog, otwarte przez prezydenta RP w 2011 r. w odremontowanym dworze rodziny Czesława Miłosza w Krasnogrudzie na granicy polsko-litewskiej.

Kristina Sabaliauskaite jest litewską pisarką i historykiem sztuki, autorką bestsellerowego cyklu powieści historycznych "Silva rerum", laureatką Nagrody im. Liudasa Dovydenasa oraz Nagrody św. Krzysztofa, finalistką Nagrody Literackiej Europy Środkowej Angelus.

Eduardas Piurko jest tłumaczem i pedagogiem, wieloletnim tłumaczem Sejmu Republiki Litewskiej, w 2009 r. postanowieniem prezydenta RP został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej za zasługi w rozwijaniu przyjaznych stosunków polsko-litewskich.

Nagroda Obojga Narodów za wybitne osiągnięcia stanowiące znaczący wkład we współpracę Polski i Litwy przyznawana jest od 1999 r. Wśród jej dotychczasowych laureatów są m. in.: Czesław Miłosz, Tomas Venclova, Jerzy Kłoczowski, Bohdan Cywiński, Bronys Savukynas, Mieczysław Jackiewicz, Adam Dobroński, Alfredas Bumblauskas, Dariusz Szpoper i Algimantas Degutis. (PAP)

autor: Karol Kostrzewa

kos/ mok/