Muzeum Ikon, które działa w zabudowaniach męskiego klasztoru prawosławnego Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Supraślu, jest oddziałem Muzeum Podlaskiego w Białymstoku. W zbiorach ma jedną z najbogatszych w Polsce kolekcję ikon z XVIII, XIX i XX w., a także unikatowe XVI-wieczne freski.

W piątek po południu w muzeum otwarto online nową czasową wystawę "Mali orędownicy". Prezentowanych jest 118 miniaturowych ikon, które pochodzą z kolekcji własnej muzeum oraz kolekcji prywatnej. To ikony rosyjskie, greckie oraz pochodzące z Bałkanów datowane od XVII do początku XX wieku.

"Wystawa zawiera niezwykle ciekawe i unikatowe przykłady ikony miniaturowej" - powiedziała podczas wernisażu online kierownik Muzeum Ikon Ewa Zalewska.

Jak powiedział jeden z kuratorów wystawy, Piotr Sawicki, ma ona pokazywać ikony w szerszym kontekście. "Powszechnie wiadomo, że ikona to przede wszystkim świątynia, cerkiew, przestrzeń liturgiczna, ale ikony tak naprawdę towarzyszyły człowiekowi na każdym etapie jego życia - od narodzin aż po śmierć" - mówił. W przestrzeni domowej ikony umieszczano przede wszystkim w tzw. świętych kątach. Ikony wręczano też podróżnym, a także przywożono, jako pamiątki z pielgrzymek.

Wśród ikon, które można zobaczyć na wystawie, są przedstawienia Matki Boskiej, Chrystusa, ale też poszczególnych świętych wzywanych w różnych okolicznościach życiowych np. św. Bonifacy leczył choroby gardła, a św. Mikołaj był patronem podróżnych i marynarzy.

Miniaturowe ikony - jak piszą autorzy i kuratorzy wystawy Katarzyna Antonowicz i Piotr Sawicki w materiałach towarzyszących wystawie - były ikonami osobistymi, przeznaczonymi do prywatnej dewocji. "Miniatorstwo ikonowe znane było już na Rusi Kijowskiej, gdzie funkcjonowało w formie enkolpionów - niewielkich miedzianych ikonek oraz miniatur w rękopisach" - podają autorzy. Na Rusi miniatury ikon pojawiły się na przełomie XVI i XVII wieku, wraz z rozpowszechnieniem się stylu związanego z tzw. szkołą Stroganowów.

Jak wyjaśniono, mistrzowie stroganowscy "celowali zwłaszcza w wyszukanej ornamentyce, wyśmienicie dobranej, jednolitej +piaskowej+ palecie barwnej oraz przywiązaniu do bardzo starannie wykonanego detalu, wyrażonego w miniaturowej formie". W XVIII i XIX wieku istniało w Rosji tysiące większych i mniejszych pracowni ikonograficznych.

Ze względu na obostrzenia pandemiczne i zamknięcie instytucji kultury, wystawa nie jest dostępna obecnie zwiedzającym. W mediach społecznościowych Muzeum Ikon dostępne jest nagranie z wernisażu wystawy, a także inne materiały filmowe.(PAP)

autorka: Sylwia Wieczeryńska

swi/ aszw/