Radio Opole » Ładna historia! » Ładna historia! » Płomienny Kaznodzieja
2022-09-19, 12:45 Autor: Bolesław Bezeg

Płomienny Kaznodzieja

Dziś prawdopodobnie wczoraj minęła 334 rocznica śmierci Adama Gdacjusza zwanego „płomiennym kaznodzieją z Kluczborka”.
Ładna Historia 19 września 2022 r.
Adam Gdacjusz występujący także pod nazwiskiem Gdak, urodził się i zmarł w Kluczborku. W swoim blisko 80-letnim życiu zasłynął jako charyzmatyczny ewangelicki pastor oraz polski poeta i publicysta. Historycy literatury chętnie nazywają go śląskim Rejem.

Dlaczego? Bo pisał po polsku i to całkiem zgrabnie. Pisał nie tylko po polsku, ale także jak na duchownego przystało po łacinie. Tworzył głównie literaturę moralizatorsko-kaznodziejską i wiersze. Zasłynął także kilkoma błyskotliwymi sentencjami, czy jakbyśmy to dziś nazwali bon-motami. Jak np. „Głupstwo przywiązane jest do serca młodego, ale rózga karności oddali je od niego.”

Urodził się w zubożałej kluczborskiej rodzinie mieszczańskiej. Edukację pobierał prawdopodobnie w Brzegu i Wrocławiu. Pracował jako kantor i nauczyciel w ewangelickich gimnazjach w Podgrodziu, Elblągu i Wilnie. Od 1641 r. ponownie zamieszkał w Kluczborku, gdzie w roku 1644 został diakonem, a w dwa lata później ewangelickim proboszczem.

Jego najważniejszym dziełem jest zbiór kazań o Ewangeliach pt. „Postilla popularis” wydane około roku 1650 w Lesznie. Gdacjusz dał w nich interesujące świadectwo epoki – opisał trudne życie mieszkańców Śląska, a także upadek moralności tuż po wojnie trzydziestoletniej.

Był przeciwnikiem germanizacji ludności Śląska i pierwszym autorem, który wprowadził śląską gwarę do utworów literackich. Jego twórczość przyczyniła się do umocnienia języka polskiego na Śląsku a szczególnie w środowisku protestanckim.

Na jego publikacjach polskojęzyczni nauczyciele uczyli dzieci i dorosłych czytania i pisania. Był jednym z nielicznych autorów, którzy w okresie, kiedy ruch ewangelicki w Polsce osłabł i przestano wydawać druki protestanckie, prowadzili działalność literacką w języku polskim, a fakt, że prowadził tę pracę na oderwanym od reszty Polski Śląsku tym bardziej zasługuje na uznanie.

Jako pastor kluczborski czynił starania o dostarczenie wyznawcom polskim książek w języku ojczystym.

Wydał około 25 książek. W swojej ostatniej pracy zatytułowanej „Dyszkurs o dobrych uczynkach...” napisał w przedmowie "ona nielitościwa kosiarka ostrą swoją kosą do mnie się gotuje i w krotce w nawiedziny przyjść obiecuje”.

Adam Gdacjusz zmarł w Kluczborku prawdopodobnie 18 września 1688 roku.

Zobacz także

2022-10-10, godz. 12:45 Pamiętny Furman... Dziś przypada 87 rocznica urodzin wybitnego polskiego tenora Stanisława Jopka, który ostatnie lata życia spędził na Opolszczyźnie. » więcej 2022-10-07, godz. 12:45 "Misja stabilizacyjna" 400 lat temu – w październiku roku 1622 - zakończyła się na Śląsku misja stabilizacyjna prowadzona tu na zlecenie cesarza Austrii przez Lisowczyków. » więcej 2022-10-06, godz. 12:45 Badacz Chin i Ameryki 117 lat temu 6 października 1905 roku w Berlinie zmarł urodzony na Opolszczyźnie wybitny niemiecki geolog i geograf    Ferdinand von Richthofen. » więcej 2022-10-05, godz. 12:45 Czeskie porządki Dziś przypada 667 rocznica objęcia przez Piastów Oleśnickich władzy w Koźlu opuszczonym po wygaśnięciu dynastii Piastów Kozielsko-bytomskich. » więcej 2022-10-04, godz. 12:45 Wujek Prysznic Dziś przypada 223 rocznica urodzin wynalazcy prysznica Vincenza Preissnitza. » więcej 2022-10-03, godz. 12:45 Najstarsza linia w Polsce Dziś przypada 176 rocznica uroczystego otwarcia linii kolejowej z Wrocławia do Mysłowic, przez Opole i Kędzierzyn. » więcej 2022-09-30, godz. 12:45 Dowódca Pułku Wilków Dziś przypada 64 rocznica śmierci wybitnego polskiego bojownika i oficera, uczestnika powstań śląskich Franciszka Rataja. » więcej 2022-09-29, godz. 12:45 The last Piast 362 lata temu urodził się ostatni męski przedstawiciel dynastii Piastów książę Jerzy IV Wilhelm. » więcej 2022-09-28, godz. 12:45 Książę na Głubczycach Dziś przypada 589 rocznica śmierci księcia głubczyckiego Przemysława I Opawskiego. » więcej 2022-09-27, godz. 12:45 Prachrzest 1159 lat temu w roku 863 przebywający właśnie w słowackiej Nitrze święci Cyryl i Metody rozesłali swoich uczniów z misją chrystianizacyjną po wszystkich… » więcej
45678
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »