Radio Opole » Ładna historia! » Ładna historia! » Płomienny Kaznodzieja
2022-09-19, 12:45 Autor: Bolesław Bezeg

Płomienny Kaznodzieja

Dziś prawdopodobnie wczoraj minęła 334 rocznica śmierci Adama Gdacjusza zwanego „płomiennym kaznodzieją z Kluczborka”.
Ładna Historia 19 września 2022 r.
Adam Gdacjusz występujący także pod nazwiskiem Gdak, urodził się i zmarł w Kluczborku. W swoim blisko 80-letnim życiu zasłynął jako charyzmatyczny ewangelicki pastor oraz polski poeta i publicysta. Historycy literatury chętnie nazywają go śląskim Rejem.

Dlaczego? Bo pisał po polsku i to całkiem zgrabnie. Pisał nie tylko po polsku, ale także jak na duchownego przystało po łacinie. Tworzył głównie literaturę moralizatorsko-kaznodziejską i wiersze. Zasłynął także kilkoma błyskotliwymi sentencjami, czy jakbyśmy to dziś nazwali bon-motami. Jak np. „Głupstwo przywiązane jest do serca młodego, ale rózga karności oddali je od niego.”

Urodził się w zubożałej kluczborskiej rodzinie mieszczańskiej. Edukację pobierał prawdopodobnie w Brzegu i Wrocławiu. Pracował jako kantor i nauczyciel w ewangelickich gimnazjach w Podgrodziu, Elblągu i Wilnie. Od 1641 r. ponownie zamieszkał w Kluczborku, gdzie w roku 1644 został diakonem, a w dwa lata później ewangelickim proboszczem.

Jego najważniejszym dziełem jest zbiór kazań o Ewangeliach pt. „Postilla popularis” wydane około roku 1650 w Lesznie. Gdacjusz dał w nich interesujące świadectwo epoki – opisał trudne życie mieszkańców Śląska, a także upadek moralności tuż po wojnie trzydziestoletniej.

Był przeciwnikiem germanizacji ludności Śląska i pierwszym autorem, który wprowadził śląską gwarę do utworów literackich. Jego twórczość przyczyniła się do umocnienia języka polskiego na Śląsku a szczególnie w środowisku protestanckim.

Na jego publikacjach polskojęzyczni nauczyciele uczyli dzieci i dorosłych czytania i pisania. Był jednym z nielicznych autorów, którzy w okresie, kiedy ruch ewangelicki w Polsce osłabł i przestano wydawać druki protestanckie, prowadzili działalność literacką w języku polskim, a fakt, że prowadził tę pracę na oderwanym od reszty Polski Śląsku tym bardziej zasługuje na uznanie.

Jako pastor kluczborski czynił starania o dostarczenie wyznawcom polskim książek w języku ojczystym.

Wydał około 25 książek. W swojej ostatniej pracy zatytułowanej „Dyszkurs o dobrych uczynkach...” napisał w przedmowie "ona nielitościwa kosiarka ostrą swoją kosą do mnie się gotuje i w krotce w nawiedziny przyjść obiecuje”.

Adam Gdacjusz zmarł w Kluczborku prawdopodobnie 18 września 1688 roku.

Zobacz także

2022-10-24, godz. 12:45 Św. Jan Kapistran 566 lat temu zmarł święty Jan Kapistran, którego pamiątkę kościół katolicki dziś obchodzi. Jan Kapistran - franciszkanin, twórca zakonu Bernardynów… » więcej 2022-10-21, godz. 12:45 Pierwsza uczelnia na Śląsku 320 lat temu 21 października 1702 roku powołano Akademię Leopoldyńską we Wrocławiu, która na kilka prawie trzy wieku stała się kuźnią kadr kościoła… » więcej 2022-10-20, godz. 12:45 Polak z Dobrzenia Pojutrze przypadają 106 urodziny pochodzącego z Dobrzenia Wielkiego Franciszka Adamca - działacza społecznego i kulturalnego, miłośnika i popularyzatora… » więcej 2022-10-19, godz. 12:45 Hrabina Cosel 17 października 1680 r. urodziła się Anna Konstancja von Brockdorf, hrabina Cosel - piękna i ponoć mądra kochanka króla Polski i elektora saskiego Augusta… » więcej 2022-10-18, godz. 12:45 Św. Jadwiga Śląska Trzy dni temu Kościół Katolicki obchodził wspomnienie Świętej Jadwigi Śląskiej patronki Polski i Śląska. » więcej 2022-10-17, godz. 12:45 Katastrofa w Bąkowie 38 lat temu - 17 października 1984 roku w Bąkowie pod Kluczborkiem doszło do katastrofy kolejowej, w efekcie której zmarły cztery osoby a 60 zostało ran… » więcej 2022-10-14, godz. 12:45 Pierwszy Prymas Około 1000 lat temu – prawdopodobnie 14 października bliżej nieokreślonego roku zmarł Radzim Gaudenty, brat św. Wojciecha, pierwszy polski metropolita… » więcej 2022-10-13, godz. 12:45 Śląsk wierny Ojczyźnie Przedwczoraj minęła 109 rocznica urodzin wybitnego opolskiego literata i dziennikarza Zbyszko Bednorza. » więcej 2022-10-12, godz. 12:45 Polacy przeciw Węgrom Dziś przypada 548 rocznica bitwy stoczonej pod Zwanowicami pomiędzy wojskami polskimi i węgierskimi. » więcej 2022-10-11, godz. 12:45 Skazany za "Ojczyznę" Dziś przypada 109 rocznica urodzin wybitnego opolskiego poety, pisarza i publicysty Zbyszko Bednorza. » więcej
34567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »