Radio Opole » Ładna historia! » Ładna historia! » Płomienny Kaznodzieja
2022-09-19, 12:45 Autor: Bolesław Bezeg

Płomienny Kaznodzieja

Dziś prawdopodobnie wczoraj minęła 334 rocznica śmierci Adama Gdacjusza zwanego „płomiennym kaznodzieją z Kluczborka”.
Ładna Historia 19 września 2022 r.
Adam Gdacjusz występujący także pod nazwiskiem Gdak, urodził się i zmarł w Kluczborku. W swoim blisko 80-letnim życiu zasłynął jako charyzmatyczny ewangelicki pastor oraz polski poeta i publicysta. Historycy literatury chętnie nazywają go śląskim Rejem.

Dlaczego? Bo pisał po polsku i to całkiem zgrabnie. Pisał nie tylko po polsku, ale także jak na duchownego przystało po łacinie. Tworzył głównie literaturę moralizatorsko-kaznodziejską i wiersze. Zasłynął także kilkoma błyskotliwymi sentencjami, czy jakbyśmy to dziś nazwali bon-motami. Jak np. „Głupstwo przywiązane jest do serca młodego, ale rózga karności oddali je od niego.”

Urodził się w zubożałej kluczborskiej rodzinie mieszczańskiej. Edukację pobierał prawdopodobnie w Brzegu i Wrocławiu. Pracował jako kantor i nauczyciel w ewangelickich gimnazjach w Podgrodziu, Elblągu i Wilnie. Od 1641 r. ponownie zamieszkał w Kluczborku, gdzie w roku 1644 został diakonem, a w dwa lata później ewangelickim proboszczem.

Jego najważniejszym dziełem jest zbiór kazań o Ewangeliach pt. „Postilla popularis” wydane około roku 1650 w Lesznie. Gdacjusz dał w nich interesujące świadectwo epoki – opisał trudne życie mieszkańców Śląska, a także upadek moralności tuż po wojnie trzydziestoletniej.

Był przeciwnikiem germanizacji ludności Śląska i pierwszym autorem, który wprowadził śląską gwarę do utworów literackich. Jego twórczość przyczyniła się do umocnienia języka polskiego na Śląsku a szczególnie w środowisku protestanckim.

Na jego publikacjach polskojęzyczni nauczyciele uczyli dzieci i dorosłych czytania i pisania. Był jednym z nielicznych autorów, którzy w okresie, kiedy ruch ewangelicki w Polsce osłabł i przestano wydawać druki protestanckie, prowadzili działalność literacką w języku polskim, a fakt, że prowadził tę pracę na oderwanym od reszty Polski Śląsku tym bardziej zasługuje na uznanie.

Jako pastor kluczborski czynił starania o dostarczenie wyznawcom polskim książek w języku ojczystym.

Wydał około 25 książek. W swojej ostatniej pracy zatytułowanej „Dyszkurs o dobrych uczynkach...” napisał w przedmowie "ona nielitościwa kosiarka ostrą swoją kosą do mnie się gotuje i w krotce w nawiedziny przyjść obiecuje”.

Adam Gdacjusz zmarł w Kluczborku prawdopodobnie 18 września 1688 roku.

Zobacz także

2022-11-10, godz. 12:45 Opolski komendant powiatowy Wczoraj minęła 128 rocznica urodzin komendanta Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska na powiat opolski Teodora Mańczyka. » więcej 2022-11-09, godz. 12:45 Ładna historia 9 XI 2022 Ładna historia 9 XI 2022 » więcej 2022-11-08, godz. 12:45 Ładna historia 8 XI 2022 Ładna historia 8 XI 2022 » więcej 2022-11-07, godz. 12:45 Ładna historia 7 XI 2022 Ładna historia 7 XI 2022 » więcej 2022-11-02, godz. 12:45 Wybitny rabin Dziś przypada 66 rocznica śmierci wybitnego niemieckiego rabina Leo Baecka, który przed wiekiem przez 10 lat przewodził opolskiej gminie żydowskiej. » więcej 2022-10-31, godz. 12:45 Układ o przeżycie Dziś przypada 510 rocznica zawarcia układu o przeżycie w efekcie którego władcą Opola na 10 lat stał się Jerzy Hohenzollern. » więcej 2022-10-28, godz. 12:45 Prymas w Prudniku Dziś przypada 66 rocznica powrotu z internowania do Warszawy kardynała Stefana Wyszyńskiego, który więziony był m.in. w Prudniku na Opolszczyźnie. » więcej 2022-10-27, godz. 12:45 Oświatowiec z Dźiećmarowa Dziś przypada 120 rocznica urodzin działacza Związku Polaków w Niemczech Jana Rychla. » więcej 2022-10-26, godz. 12:45 Powrót Śląska 975 lat temu – w roku 1047 polski władca Kazimierz Odnowiciel ponownie przyłączył Śląsk do Polski. Za pierwszym razem prawdopodobnie przyłączony został… » więcej 2022-10-25, godz. 12:45 Pierwsza totalna 374 lata temu zakończyła się wojna XXX-letnia, w której toku zginęła lub zmarła z głodu i chorób jedna trzecia ludności Opolszczyzny. » więcej
23456
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »