Radio Opole » Ładna historia! » Ładna historia! » Płomienny Kaznodzieja
2022-09-19, 12:45 Autor: Bolesław Bezeg

Płomienny Kaznodzieja

Dziś prawdopodobnie wczoraj minęła 334 rocznica śmierci Adama Gdacjusza zwanego „płomiennym kaznodzieją z Kluczborka”.
Ładna Historia 19 września 2022 r.
Adam Gdacjusz występujący także pod nazwiskiem Gdak, urodził się i zmarł w Kluczborku. W swoim blisko 80-letnim życiu zasłynął jako charyzmatyczny ewangelicki pastor oraz polski poeta i publicysta. Historycy literatury chętnie nazywają go śląskim Rejem.

Dlaczego? Bo pisał po polsku i to całkiem zgrabnie. Pisał nie tylko po polsku, ale także jak na duchownego przystało po łacinie. Tworzył głównie literaturę moralizatorsko-kaznodziejską i wiersze. Zasłynął także kilkoma błyskotliwymi sentencjami, czy jakbyśmy to dziś nazwali bon-motami. Jak np. „Głupstwo przywiązane jest do serca młodego, ale rózga karności oddali je od niego.”

Urodził się w zubożałej kluczborskiej rodzinie mieszczańskiej. Edukację pobierał prawdopodobnie w Brzegu i Wrocławiu. Pracował jako kantor i nauczyciel w ewangelickich gimnazjach w Podgrodziu, Elblągu i Wilnie. Od 1641 r. ponownie zamieszkał w Kluczborku, gdzie w roku 1644 został diakonem, a w dwa lata później ewangelickim proboszczem.

Jego najważniejszym dziełem jest zbiór kazań o Ewangeliach pt. „Postilla popularis” wydane około roku 1650 w Lesznie. Gdacjusz dał w nich interesujące świadectwo epoki – opisał trudne życie mieszkańców Śląska, a także upadek moralności tuż po wojnie trzydziestoletniej.

Był przeciwnikiem germanizacji ludności Śląska i pierwszym autorem, który wprowadził śląską gwarę do utworów literackich. Jego twórczość przyczyniła się do umocnienia języka polskiego na Śląsku a szczególnie w środowisku protestanckim.

Na jego publikacjach polskojęzyczni nauczyciele uczyli dzieci i dorosłych czytania i pisania. Był jednym z nielicznych autorów, którzy w okresie, kiedy ruch ewangelicki w Polsce osłabł i przestano wydawać druki protestanckie, prowadzili działalność literacką w języku polskim, a fakt, że prowadził tę pracę na oderwanym od reszty Polski Śląsku tym bardziej zasługuje na uznanie.

Jako pastor kluczborski czynił starania o dostarczenie wyznawcom polskim książek w języku ojczystym.

Wydał około 25 książek. W swojej ostatniej pracy zatytułowanej „Dyszkurs o dobrych uczynkach...” napisał w przedmowie "ona nielitościwa kosiarka ostrą swoją kosą do mnie się gotuje i w krotce w nawiedziny przyjść obiecuje”.

Adam Gdacjusz zmarł w Kluczborku prawdopodobnie 18 września 1688 roku.

Zobacz także

2022-11-25, godz. 12:45 Opolanie w misji ONZ 49 lat temu – w listopadzie 1973 roku rozpoczęła misję w ramach sił ONZ na Bliskim Wschodzie formacja o nazwie Polska Wojskowa Jednostka Specjalna. W jej… » więcej 2022-11-24, godz. 12:45 70 rocznica Radia w Opolu 70 lat temu 24 listopada 1952 roku rozpoczęła swoją działalność Ekspozytura Polskiego Radia w Opolu. » więcej 2022-11-23, godz. 12:45 Walka o biura 42 lata temu – w listopadzie roku 1980 doszło w Opolu do jednej z najbardziej spektakularnych akcji Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”… » więcej 2022-11-22, godz. 12:45 Eksplozja kotła Dziś przypada 75 rocznica katastrofy kolejowej, jaka miała miejsce w Szumiradzie niedaleko Kluczborka. Doszło tam do wybuchu kotła parowego w tzw. parowozie… » więcej 2022-11-21, godz. 12:45 Skarbiec sakralnej sztuki 35 lat temu - 21 listopada 1987 roku powstało Muzeum Diecezjalne w Opolu. » więcej 2022-11-18, godz. 12:45 Śląscy podróżnicy 775 lat temu 18 listopada 1247 roku do Lyonu w południowej Francji powróciła pierwsza wyprawa wysłana przez papieża do państwa Mongołów. Jej uczestnikiem… » więcej 2022-11-17, godz. 12:45 Patronka Elżbietanek Dziś Kościół Katolicki obchodzi pamiątkę świętej Elżbiety Węgierskiej, patronki nyskich elżbietanek. » więcej 2022-11-16, godz. 12:45 Mieszko Cieszyński 798 lat temu, ale nie znamy daty dziennej tego wydarzenia, zmarł urodzony w Opolu książę z dynastii Piastów Mieszko Cieszyński. » więcej 2022-11-15, godz. 12:45 Bethlen Gabor Dziś przypada 393 rocznica śmierci księcia siedmiogrodzkiego Bethlena Gabora, który przez kilka lat rządził księstwem opolskim, a który chciał także… » więcej 2022-11-14, godz. 12:45 Samarytanka z Nysy Dziś przypada 150 rocznica śmierci zmarłej w opinii świętości wyniesionej na ołtarze mieszkanki Nysy Marii Merkert » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »