Radio Opole » Ładna historia! » Ładna historia! » Płomienny Kaznodzieja
2022-09-19, 12:45 Autor: Bolesław Bezeg

Płomienny Kaznodzieja

Dziś prawdopodobnie wczoraj minęła 334 rocznica śmierci Adama Gdacjusza zwanego „płomiennym kaznodzieją z Kluczborka”.
Ładna Historia 19 września 2022 r.
Adam Gdacjusz występujący także pod nazwiskiem Gdak, urodził się i zmarł w Kluczborku. W swoim blisko 80-letnim życiu zasłynął jako charyzmatyczny ewangelicki pastor oraz polski poeta i publicysta. Historycy literatury chętnie nazywają go śląskim Rejem.

Dlaczego? Bo pisał po polsku i to całkiem zgrabnie. Pisał nie tylko po polsku, ale także jak na duchownego przystało po łacinie. Tworzył głównie literaturę moralizatorsko-kaznodziejską i wiersze. Zasłynął także kilkoma błyskotliwymi sentencjami, czy jakbyśmy to dziś nazwali bon-motami. Jak np. „Głupstwo przywiązane jest do serca młodego, ale rózga karności oddali je od niego.”

Urodził się w zubożałej kluczborskiej rodzinie mieszczańskiej. Edukację pobierał prawdopodobnie w Brzegu i Wrocławiu. Pracował jako kantor i nauczyciel w ewangelickich gimnazjach w Podgrodziu, Elblągu i Wilnie. Od 1641 r. ponownie zamieszkał w Kluczborku, gdzie w roku 1644 został diakonem, a w dwa lata później ewangelickim proboszczem.

Jego najważniejszym dziełem jest zbiór kazań o Ewangeliach pt. „Postilla popularis” wydane około roku 1650 w Lesznie. Gdacjusz dał w nich interesujące świadectwo epoki – opisał trudne życie mieszkańców Śląska, a także upadek moralności tuż po wojnie trzydziestoletniej.

Był przeciwnikiem germanizacji ludności Śląska i pierwszym autorem, który wprowadził śląską gwarę do utworów literackich. Jego twórczość przyczyniła się do umocnienia języka polskiego na Śląsku a szczególnie w środowisku protestanckim.

Na jego publikacjach polskojęzyczni nauczyciele uczyli dzieci i dorosłych czytania i pisania. Był jednym z nielicznych autorów, którzy w okresie, kiedy ruch ewangelicki w Polsce osłabł i przestano wydawać druki protestanckie, prowadzili działalność literacką w języku polskim, a fakt, że prowadził tę pracę na oderwanym od reszty Polski Śląsku tym bardziej zasługuje na uznanie.

Jako pastor kluczborski czynił starania o dostarczenie wyznawcom polskim książek w języku ojczystym.

Wydał około 25 książek. W swojej ostatniej pracy zatytułowanej „Dyszkurs o dobrych uczynkach...” napisał w przedmowie "ona nielitościwa kosiarka ostrą swoją kosą do mnie się gotuje i w krotce w nawiedziny przyjść obiecuje”.

Adam Gdacjusz zmarł w Kluczborku prawdopodobnie 18 września 1688 roku.

Zobacz także

2022-12-09, godz. 12:45 Konferencja Kędzierzyńska 104 lata temu 9 grudnia 1918 r. w Kędzierzynie odbyła się wspólna konferencja partii politycznych działających na Górnym Śląsku. » więcej 2022-12-08, godz. 12:45 Opolska radna polska 75 lat temu 8 grudnia 1947 roku zmarła wybitna polska działaczka i radna miasta Opola w okresie międzywojennym Franciszka Koraszewska z domu Czok. » więcej 2022-12-07, godz. 12:45 Przedłużenie drogi wodnej Jutro przypada 83 rocznica oddania do użytku Kanału Gliwickiego. » więcej 2022-12-06, godz. 12:45 Poeta wyklęty Dziś przypada 77 rocznica urodzin wybitnego polskiego poety i prozaika Rafała Wojaczka zaliczanego do grona poetów wyklętych. » więcej 2022-12-05, godz. 12:45 Członek powstańczego rządu 100 lat temu - 5 grudnia 1922 roku zmarł pierwszy wojewoda śląski, jeden z przywódców III powstania śląskiego Józef Rymer. » więcej 2022-12-02, godz. 12:45 Powstaniec z Siołkowic Jutro przypada 64 rocznica śmierci polskiego działacza, powstańca śląskiego i przedsiębiorcy Jakuba Kani. » więcej 2022-12-01, godz. 12:45 Fałszywa straż graniczna 104 lata temu - 1 grudnia 1918 roku stacjonująca na Śląsku 117 dywizja niemiecka została przekształcona w Grenzschutz czyli jednostkę straży granicznej. » więcej 2022-11-30, godz. 12:45 Mongołowie po raz drugi 763 lata temu 30 listopada 1259 roku rozpoczął się tzw. drugi najazd tatarski na Polskę. Zagony najeźdźców dotarły do wschodnich krańców księstwa o… » więcej 2022-11-29, godz. 12:45 Powód do powstania Dziś przypada 158 rocznica urodzin Andrzeja Mielęckiego – lekarza i polskiego działacza narodowego na Górnym Śląsku, którego zamordowanie stało się… » więcej 2022-11-28, godz. 12:45 Prekursor opolskich cementowni Przedwczoraj minęła 212 rocznica urodzin twórcy pierwszej opolskiej cementowni niemieckiego przedsiębiorcy Fryderyka Wilhelma Grundmanna. » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »