Radio Opole » Na Linii Korfantego » Felietony » 'Na Linii Korfantego' 18.03.2021
2021-03-18, 15:54 Autor: Bolesław Bezeg

"Na Linii Korfantego" 18.03.2021

O tym, że na Górnym Śląsku odbędzie się plebiscyt powszechnie wiedziano już od czerwca 1919 roku czyli od ogłoszenia postanowień pokoju wersalskiego, ale początkowo nikt nie wiedział kiedy odbędzie się ten plebiscyt, ani na jakich zasadach przeprowadzone zostanie samo głosowanie. Przygotowanie plebiscytu zlecono ulokowanej w Opolu Międzysojuszniczej Komisji Rządzącej i Plebiscytowej na Górnym Śląsku.
Prace nad regulaminem plebiscytu rozpoczęły się latem 1920 roku i w toku kolejnych jesiennych sesji roboczych opracowano regulamin plebiscytowy, który został ostatecznie przyjęty przez Komisję w ostatnich dniach grudnia 1920 roku, a ogłoszono go 5 stycznia 1921 roku.
Regulamin stanowił, że uprawnionymi do głosowania będą osoby, które dnia 1 stycznia 1921 r. miały ukończony 20 rok życia oraz spełniały warunki kwalifikujące je do jednej z czterech kategorii głosujących.

- Do kategorii A należały osoby urodzone i mieszkające w obrębie obszaru plebiscytowego.
- Do kategorii B należeli tzw. emigranci, czyli osoby urodzone w obrębie obszaru plebiscytowego, ale już w nim nie mieszkające.
- Do kategorii C zakwalifikowano osoby, które nie urodziły się w obrębie obszaru plebiscytowego, ale osiedliły się na jego terenie przed 1 stycznia 1904 r.
- Kategorię D przydzielono osobom wysiedlonym przez władze niemieckie z terenu plebiscytowego przed rokiem 1920.

W myśl regulaminu do udziału w głosowaniu było uprawnionych 1 221 274 osoby, z których 19,3 proc. czyli 191 308 osób stanowili emigranci. Plebiscyt miał się odbyć w 1573 gminach, w powiatach: bytomskim, katowickim, gliwickim, tarnogórskim, rybnickim, pszczyńskim, strzeleckim, opolskim, lublinieckim, kozielskim, kluczborskim, głubczyckim i części powiatu prudnickiego. Regulamin ten został ogłoszony w częściach w "Gazecie Urzędowej Górnego Śląska".

W myśl ordynacji wyborczej nad przebiegiem głosowania w poszczególnych gminach miały czuwać powołane w tym celu tzw. komisje parytetyczne składające się z Niemców i Polaków i tu pojawił się nieprzewidziany problem. W wielu wiejskich gminach zabrakło urzędników do obsadzenia miejsc przynależnych niemieckim mężom zaufania. Gminy te musiały więc wyasygnować pieniądze na opłacenie kosztów przyjazdów członków komisji z miast.

Zadaniem komisji parytetycznych oprócz nadzorowania samego głosowania było ustalenie ostatecznych list osób dopuszczonych do głosowania. Ich praca trwała zatem kilka tygodni. Aby mieć pewność, że w dniu głosowania na pewno dana osoba zostanie do niego dopuszczona, należało wcześniej przyjść do swojej komisji i sprawdzić czy się jest na liście głosujących. Jeśli nie, to trzeba było wystąpić o dopisanie do listy, jednocześnie dowodząc swojego prawa do oddania głosu. Wymagało to zatem przynajmniej jednej wcześniejszej wizyty w siedzibie obwodowej komisji. Aby zapewnić możliwość dopełnienia tych wszystkich formalności emigrantom, w wielu miejscowościach zorganizowano dla nich całą infrastrukturę.

Tak wspomina tę sytuację działacz Polskiego Komisariatu Plebiscytowego w tarnowskich Górach autor wielokrotnie wznawianych pamiętników z okresu powstań śląskich Jan Nowak: „Do Tarnowskich Gór już przedtem przybyło ok. 5000 emigrantów ze wszystkich stron świata, zgłoszonych, sprawdzonych, opłaconych, podpłaconych, i utrzymywanych przez niemieckie biuro plebiscytowe. Ponieważ nie można było dla wszystkich znaleźć kwater, umieszczono pewną część w osobno na ten cel wybudowanych barakach w ogrodzie dworcowym, tuż po prawej stronie przed dworcem. Emigrantów zgłoszonych przez biuro polskie było tylko 50.”

W końcu lutego 1921 r. Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa na Górnym Śląsku ogłosiła wreszcie długo wyczekiwany termin plebiscytu. Datę głosowania ustalono na niedzielę 20 marca 1921 r.
Posłuchaj "Na Linii Korfantego" 18.03.2021

Zobacz także

2021-05-19, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 19.05.2021 Tymczasem na północnym odcinku pod Leśnicą Krępną i Żyrową Niemcy odnieśli lokalne sukcesy.. W południe główny ciężar walk przejął powstańczy… » więcej 2021-05-18, godz. 10:31 "Na Linii Korfantego" 18.05.2021 W nocy z 20 na 21 maja 1921 r. rozpoczęła się największa niemiecka operacja zaczepna III powstania śląskiego. Z rejonu przedmościa krapkowickiego wyruszyły… » więcej 2021-05-17, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 17.05.2021 20 maja 1921 roku na teren rejencji opolskiej przybył generał porucznik Karl Hoefer, który objął dowództwo zreorganizowanych sił niemieckich przygotowujących… » więcej 2021-05-14, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 14.05.2021 Wczoraj opowiadałem o meldunkach polskich wywiadowców z Opola, którzy nadsyłali do powstańczej komendy głównej informacje o przygotowujących się na Opolszczyźnie… » więcej 2021-05-13, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 13.05.2021 21 maja rozpoczęła się druga faza III powstania śląskiego, była to faza niemieckich prób przełamania polskich pozycji i znalezienia drogi do oddziałów… » więcej 2021-05-12, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 12.05.2021 Szef Sztabu Naczelnego Komendy Wojsk Powstańczych „Lubliniec czyli mjr Stanisław Roztworowski w komunikacie wydanym 20 maja 1921 r. napisał: „Niemieckie… » więcej 2021-05-11, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 11.05.2021 Druga faza III powstania śląskiego trwała od 21 maja do 6 czerwca 1921 r. Stała ona pod znakiem z jednej strony krwawych walk, będących efektem niemieckich… » więcej 2021-05-10, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 10.05.2021 Obie strony konfliktu, pomimo względnego spokoju na powstańczym froncie, co jakiś czas próbowały lokalnie rozszerzać swój stan posiadania. 15 maja w rejonie… » więcej 2021-05-07, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 07.05.2021 Wspomnieliśmy wczoraj o wygłoszonym 13 maja przez brytyjskiego premiera Loyd’a George’a w Izbie Gmin antypolskim przemówieniu. Odmówił on w nim Polsce… » więcej 2021-05-06, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 06.05.2021 Porzućmy na chwilę powstańcze okopy i spójrzmy na to co działo się podczas III powstania śląskiego na arenie międzynarodowej. 13 maja brytyjski premier… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »