Radio Opole » Na Linii Korfantego » Felietony » 'Na Linii Korfantego' 18.03.2021
2021-03-18, 15:54 Autor: Bolesław Bezeg

"Na Linii Korfantego" 18.03.2021

O tym, że na Górnym Śląsku odbędzie się plebiscyt powszechnie wiedziano już od czerwca 1919 roku czyli od ogłoszenia postanowień pokoju wersalskiego, ale początkowo nikt nie wiedział kiedy odbędzie się ten plebiscyt, ani na jakich zasadach przeprowadzone zostanie samo głosowanie. Przygotowanie plebiscytu zlecono ulokowanej w Opolu Międzysojuszniczej Komisji Rządzącej i Plebiscytowej na Górnym Śląsku.
Prace nad regulaminem plebiscytu rozpoczęły się latem 1920 roku i w toku kolejnych jesiennych sesji roboczych opracowano regulamin plebiscytowy, który został ostatecznie przyjęty przez Komisję w ostatnich dniach grudnia 1920 roku, a ogłoszono go 5 stycznia 1921 roku.
Regulamin stanowił, że uprawnionymi do głosowania będą osoby, które dnia 1 stycznia 1921 r. miały ukończony 20 rok życia oraz spełniały warunki kwalifikujące je do jednej z czterech kategorii głosujących.

- Do kategorii A należały osoby urodzone i mieszkające w obrębie obszaru plebiscytowego.
- Do kategorii B należeli tzw. emigranci, czyli osoby urodzone w obrębie obszaru plebiscytowego, ale już w nim nie mieszkające.
- Do kategorii C zakwalifikowano osoby, które nie urodziły się w obrębie obszaru plebiscytowego, ale osiedliły się na jego terenie przed 1 stycznia 1904 r.
- Kategorię D przydzielono osobom wysiedlonym przez władze niemieckie z terenu plebiscytowego przed rokiem 1920.

W myśl regulaminu do udziału w głosowaniu było uprawnionych 1 221 274 osoby, z których 19,3 proc. czyli 191 308 osób stanowili emigranci. Plebiscyt miał się odbyć w 1573 gminach, w powiatach: bytomskim, katowickim, gliwickim, tarnogórskim, rybnickim, pszczyńskim, strzeleckim, opolskim, lublinieckim, kozielskim, kluczborskim, głubczyckim i części powiatu prudnickiego. Regulamin ten został ogłoszony w częściach w "Gazecie Urzędowej Górnego Śląska".

W myśl ordynacji wyborczej nad przebiegiem głosowania w poszczególnych gminach miały czuwać powołane w tym celu tzw. komisje parytetyczne składające się z Niemców i Polaków i tu pojawił się nieprzewidziany problem. W wielu wiejskich gminach zabrakło urzędników do obsadzenia miejsc przynależnych niemieckim mężom zaufania. Gminy te musiały więc wyasygnować pieniądze na opłacenie kosztów przyjazdów członków komisji z miast.

Zadaniem komisji parytetycznych oprócz nadzorowania samego głosowania było ustalenie ostatecznych list osób dopuszczonych do głosowania. Ich praca trwała zatem kilka tygodni. Aby mieć pewność, że w dniu głosowania na pewno dana osoba zostanie do niego dopuszczona, należało wcześniej przyjść do swojej komisji i sprawdzić czy się jest na liście głosujących. Jeśli nie, to trzeba było wystąpić o dopisanie do listy, jednocześnie dowodząc swojego prawa do oddania głosu. Wymagało to zatem przynajmniej jednej wcześniejszej wizyty w siedzibie obwodowej komisji. Aby zapewnić możliwość dopełnienia tych wszystkich formalności emigrantom, w wielu miejscowościach zorganizowano dla nich całą infrastrukturę.

Tak wspomina tę sytuację działacz Polskiego Komisariatu Plebiscytowego w tarnowskich Górach autor wielokrotnie wznawianych pamiętników z okresu powstań śląskich Jan Nowak: „Do Tarnowskich Gór już przedtem przybyło ok. 5000 emigrantów ze wszystkich stron świata, zgłoszonych, sprawdzonych, opłaconych, podpłaconych, i utrzymywanych przez niemieckie biuro plebiscytowe. Ponieważ nie można było dla wszystkich znaleźć kwater, umieszczono pewną część w osobno na ten cel wybudowanych barakach w ogrodzie dworcowym, tuż po prawej stronie przed dworcem. Emigrantów zgłoszonych przez biuro polskie było tylko 50.”

W końcu lutego 1921 r. Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa na Górnym Śląsku ogłosiła wreszcie długo wyczekiwany termin plebiscytu. Datę głosowania ustalono na niedzielę 20 marca 1921 r.
Posłuchaj "Na Linii Korfantego" 18.03.2021

Zobacz także

2021-06-02, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 02.06.2021 W naszej opowieści o III powstaniu śląskim siłą rzeczy skupiliśmy się na wydarzeniach rozgrywających się sto lat temu w opolskiej części Górnego Śląska… » więcej 2021-06-01, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 01.06.2021 Wymuszony przez aliantów kruchy rozejm trwał od 27 maja do 4 czerwca. W tym czasie jednak lokalne dochodziło do starć, mówiliśmy już o walkach jakie w tym… » więcej 2021-05-31, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 31.05.2021 30 maja 1921 r. przewodniczący Międzysojuszniczej Komisji Rządzącej i Plebiscytowej na Górnym Śląsku gen. Le Rond zrządził rozwiązanie niemieckiego Selstschutzu… » więcej 2021-05-28, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 28.05.2021 Już od pierwszych dni trwania niemieckiej kontrofensywy do naczelnej Komendy Wojsk Powstańczych dochodziły wywiadowcze meldunki o represjach na polskiej ludności… » więcej 2021-05-27, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 27.05.2021 Gdy na froncie pod Górą Świętej Anny i w okolicach Strzelec trwały walki, tymczasem coraz bardziej zaogniał się rozdźwięk w samym dowództwie powstania… » więcej 2021-05-26, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 26.05.2021 28 maja 1921 r. mimo, że trwały zacięte walki na odcinku Zalesie Śląskie – Lichynia, a do drobniejszych walk doszło tego dnia pod Olesnem, Zębowicami… » więcej 2021-05-25, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 25.05.2021 24 maja 1921 r. w rejonie działania Grupy Północ Niemcy nieskutecznie zaatakowali Leśną, skoncentrowali także większe siły na szosie z Olesna do Wędryni… » więcej 2021-05-24, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 24.05.2021 23 maja 1921 roku pod Bukowem niedaleko Raciborza doszło do niemieckiego ataku na powstańcze pozycje. W efekcie nieuwagi wartowników i związanego z nią zaskoczenia… » więcej 2021-05-21, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 21.05.2021 Po południu 22 maja 1921 r., gdy na południu niemiecka piechota przy wsparciu pociągów pancernych atakowała Gorzyce w Szymiszowie pod Strzelcami Opolskimi… » więcej 2021-05-20, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 20.05.2021 22 maja 1921 r. czołowe oddziały niemieckie zaatakowały Przystań w Koźlu, Sławięcice i Ujazd, ataki te jednak zostały odparte. Podobnie jak kolejna próba… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »