Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Mijają 63 lata od protestu w obronie Domu Katolickiego…
2023-05-30, 10:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/E.Porycka

Mijają 63 lata od protestu w obronie Domu Katolickiego w Zielonej Górze

Obrona Domu Katolickiego. Plac Wielkopolski - grupa ludzi uciekająca przed funkcjonariuszami MO. [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe]
Obrona Domu Katolickiego. Plac Wielkopolski - grupa ludzi uciekająca przed funkcjonariuszami MO. [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe]
63 lata lat temu w Zielonej Górze doszło do protestów w obronie Domu Katolickiego, który władze PRL chciały zlikwidować w ramach ateizacji społeczeństwa, a budynek przeznaczyć na inne cele. 30 maja 1960 roku kilka tysięcy zielonogórzan starło się z milicją i skierowanymi na ulice miasta oddziałami ZOMO. Poparli proboszcza parafii św. Jadwigi księdza Kazimierza Michalskiego, który podjął się obrony Domu Katolickiego. Według historyków był to jeden z największych protestów w PRL od czerwca 1956 do grudnia 1970 roku. Do historii przeszedł jako Wydarzenia Zielonogórskie.
Po zajściach z 30 maja 1960 roku zatrzymano ponad 300 osób. Część z nich otrzymała kilkuletnie wyroki więzienia, inni kary wysokiej grzywny. Wielu straciło pracę, a uczniów biorących udział w proteście relegowano ze szkół. Przez następne dekady wydarzenia te starano się wymazać z historii, uczestników zaś poddawano represjom i zmuszano do milczenia. Po 1989 roku Sąd Najwyższy uchylił wyroki sądów PRL nałożone na uczestników protestu w obronie Domu Katolickiego.

Ksiądz Kazimierz Michalski, który bronił z wiernymi Domu Katolickiego, był pierwszym po wojnie polskim proboszczem w Zielonej Górze, organizatorem i inicjatorem życia religijnego w tym mieście. Represjonowany przez komunistyczne władze, dwa razy został zmuszony do wyjazdu. W 1953 roku musiał opuścić miasto, bo odmówił podpisania tzw. lojalki i zaprzestania prowadzenia antypaństwowej agitacji. Trzy lata spędził w Poznaniu. Po raz drugi zmuszono go do wyjazdu w 1960 roku, właśnie z powodu wystąpień zielonogórzan w obronie Domu Katolickiego. Komunistyczne władze uznały, że to ksiądz jest odpowiedzialny za zamieszki. 17 grudnia duchowny złożył rezygnację, przeszedł na emeryturę i zamieszkał w Poznaniu.

Ksiądz Kazimierz Michalski zmarł 11 lutego 1975 roku. Po latach, 13 marca 2010 roku, odbył się jego ponowny, uroczysty pochówek. Kapłan spoczął w grobowcu dla zasłużonych duchownych przy konkatedrze św. Jadwigi w Zielonej Górze. W kwietniu tego samego roku został Honorowym Obywatelem Zielonej Góry.

Miesiąc później, za wybitne zasługi w działalności duszpasterskiej, za wkład w utrzymanie tożsamości narodowej oraz przeciwstawianie się reżimowi komunistycznemu, został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2018 roku uhonorowano go Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 60. rocznicę obrony Domu Katolickiego, w 2020 roku, na skwerze przy konkatedrze został odsłonięty pomnik księdza Michalskiego.

(więcej)

W Katolickim Domu Społecznym w centrum Zielonej Góry nazywanym w skrócie "Domem Katolickim" uczyło się około 2 tysięcy dzieci. Proboszcz Kazimierz Michalski utworzył tam między innymi bibliotekę parafialną, kuchnię dla ubogich i przedszkole. Znalazły się też pomieszczenia na lekcje religii i funkcjonowało oratorium dla młodzieży. Komunistyczne władze w ramach ateizacji społeczeństwa postanowiły zlikwidować ośrodek.

15 marca 1960 roku zielonogórski Wydział Spraw Lokalowych wydał nakaz opuszczenia budynku, w którym mieścił się Dom Katolicki. Kuria biskupia odrzuciła to żądanie na początku maja. Wówczas władze miejskie zagroziły wykwaterowaniem. Ksiądz Kazimierz Michalski poprosił parafian o podpisywanie petycji do Rady Państwa o cofnięcie decyzji o eksmisji. Dokument, pod którym podpis złożyło 1200 osób, został odrzucony przez Radę Państwa.

Służby Bezpieczeństwa miały przejąć dom 30 maja. Tego dnia od rana gromadzili się przed nim parafianie z pobliskiego kościoła, dołączali do nich przechodnie. Około południa, gdy zebrało się już około 2 tysięcy ludzi, milicja zaczęła ich rozpraszać przy użyciu pałek i gazów łzawiących. Pomimo to do 15-tej liczba manifestujących wzrosła do około 5 tysięcy. Do miasta sprowadzono oddziały ZOMO, które rozpoczęły pacyfikację.

Doszło do ulicznej walki mieszkańców z jednostkami MO i ZOMO. Obrzucono kamieniami budynki, samochody milicyjne i piesze patrole. Podpalono dwa wozy milicyjne oraz zniszczono samochód pogotowia ratunkowego. Opanowano samochód-więźniarkę. Oddziały MO i ZOMO z Zielonej Góry i Poznania użyły armatek wodnych, gazów łzawiących i pałek. W akcji pacyfikacyjnej pomagała funkcjonariuszom 150-osobowa grupa Milicji Robotniczej.

Według materiałów SB zatrzymano ponad 300 osób. Większość z nich stanęła przed sądem i kolegium do spraw wykroczeń. Wielu manifestantów wyrzucono z pracy, liczni zostali skazani na 5 lat więzienia, inni otrzymali kary grzywny.

W zajętym Domu Katolickim utworzono siedzibę Filharmonii Zielonogórskiej, która istnieje tam do dzisiaj.

Zobacz także

2024-04-28, godz. 09:00 Sto lat temu rozpoczął działalność Bank Polski Spółka Akcyjna Sto lat temu, 28 kwietnia 1924 roku, rozpoczął działalność Bank Polski Spółka Akcyjna, bank centralny odrodzonej Rzeczpospolitej. Jego utworzenie było… » więcej 2024-04-28, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 28 kwietnia » więcej 2024-04-27, godz. 15:33 82 lata temu do KL Auschwitz dotarł pierwszy transport Polek 82 lata temu - 27 kwietnia 1942 roku - do niemieckiego hitlerowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz dotarł pierwszy transport Polek - 127 więźniarek politycznych… » więcej 2024-04-27, godz. 09:00 Mija 10. rocznica kanonizacji Jana Pawła II i Jana XXIII Dziesięć lat temu, 27 kwietnia 2014 roku, zostali kanonizowani dwaj papieże: Polak - Jan Paweł II i Jan XXIII - Włoch. Po raz pierwszy w historii, jednocześnie… » więcej 2024-04-27, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 27 kwietnia » więcej 2024-04-26, godz. 15:00 81 lat temu rotmistrz Witold Pilecki uciekł z Auschwitz 81 lat temu, w nocy z 26 na 27 kwietnia 1943 roku, z niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau uciekł rotmistrz Witold Pilecki, autor… » więcej 2024-04-26, godz. 13:00 5 lat temu zmarł Abraham Izaak Segal, ocalony z Holokaustu przez Polaków Pięć lat temu, 26 kwietnia 2019 roku, zmarł Abraham Izaak Segal, ocalony z Holokaustu przez Polaków. Był propagatorem powstania Muzeum Polaków Ratujących… » więcej 2024-04-26, godz. 11:00 Mija 38 lat od katastrofy w elektrowni atomowej w Czarnobylu 38 lat temu doszło do katastrofy w elektrowni atomowej w Czarnobylu na Ukrainie. W nocy z 25 na 26 kwietnia 1986 roku o godzinie 1.23 nastąpiła awaria reaktora… » więcej 2024-04-26, godz. 09:00 Wilno: otwarto wystawę interaktywną poświęconą powstaniu styczniowemu Wystawę interaktywną poświęconą powstaniu styczniowemu można od dziś oglądać na dziedzińcu Muzeum Narodowego-Pałacu Wielkich Książąt Litewskich w… » więcej 2024-04-26, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 26 kwietnia » więcej
23456
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »