Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 82. rocznica likwidacji getta w Lublinie i pierwszego…
2024-03-16, 13:00 Autor: IAR/K.Koziełł/E.Porycka/dok.

82. rocznica likwidacji getta w Lublinie i pierwszego transportu Żydów do obozu zagłady w Bełżcu

Fragment bocznicy kolejowej wykorzystywanej przez obóz w Bełżcu. [fot. Adrian Grycuk/CC BY-SA 3.0-pl/Wikimedia Commons.]
Fragment bocznicy kolejowej wykorzystywanej przez obóz w Bełżcu. [fot. Adrian Grycuk/CC BY-SA 3.0-pl/Wikimedia Commons.]
82 lata temu, w nocy z 16 na 17 marca 1942 roku, Niemcy rozpoczęli likwidację getta na Podzamczu w Lublinie, wysyłając pierwszy transport Żydów do obozu zagłady w Bełżcu. Był to początek tzw. akcji Reinhardt, mającej na celu eksterminację narodu żydowskiego.
Pierwszy transport liczył około 1 tysiąca 600 osób. Drugi, zbliżony liczebnie, pochodził ze Lwowa. Datę 17 marca 1942 roku uważa się też za początek funkcjonowania niemieckiego obozu zagłady w Bełżcu.

Do połowy kwietnia 1942 roku Niemcy wywieźli z lubelskiego getta do Bełżca ponad 28 tysięcy Żydów. Przeprowadzając "Aktion Reinhardt" Niemcy realizowali plan eksterminacji Żydów najpierw w Generalnym Gubernatorstwie, a później okręgu białostockim, a także wykorzystania żydowskiej siły roboczej w obozach pracy. Jednocześnie zaplanowano grabież mienia żydowskiego. W latach 1942-1943 zamordowano około 2 milionów Żydów z Polski i innych krajów Europy. Łącznie w czasie wojny Niemcy wymordowali, według różnych źródeł od 2,6 miliona do 3,3 miliona polskich Żydów, co w przybliżeniu stanowi połowę wszystkich ofiar Holokaustu, szacowaną na blisko 6 milionów osób.

Bełżec, obok Sobiboru i Treblinki, był jednym z głównych obozów śmierci Żydów i pierwszym, w którym użyto stacjonarnych komór gazowych. Duża część ofiar pozostała anonimowa, ponieważ Niemcy nie robili list, określali jedynie liczebność transportów z poszczególnych miejsc. Liczba zamordowanych w obozie zagłady w Bełżcu wyniosła prawdopodobnie około 450 tysięcy osób.

Akcja wysiedleńcza w lubelskim getcie trwała od 17 marca do 14 kwietna 1942 roku i była usystematyzowana. Niemcy wypędzali ludzi z domów, zniedołężniałych i chorych zabijali na miejscu, podobnie jak ukrywających się. Wypędzonych gromadzono w punktach zbornych, gdzie prowadzono wstępne selekcje. Głównym miejscem segregacji była Wielka Synagoga Maharszala przy ulicy Jatecznej, gdzie ofiary przetrzymywano przez noc, a z rana pędzono na plac przeładunkowy za rzeźnią miejską. Osoby przeznaczone do wysiedlenia mogły zabrać ze sobą 15-kilogramowy bagaż, pieniądze i rzeczy wartościowe.

Przed likwidacją getta na Podzamczu, na jego terenie mieszkało około 35 tysięcy Żydów. Do obozu zagłady w Bełżcu Niemcy wywieźli ponad 28 tysięcy osób. Po wysiedleniu, od 7 do 8 tysięcy Żydów trafiło do powstałego na Majdanie Tatarskim wtórnego getta, czasowo unikając śmierci. Przed wojną na 110 tysięcy mieszkańców Lublina około jedną trzecią stanowili Żydzi. Dzielnica żydowska, w której Niemcy utworzyli getto w 1941 roku, rozciągała się wokół zamku. Po likwidacji getta została zburzona. Dziś w w tym miejscu jest plac Zamkowy.

(więcej)

Pierwsza faza likwidacji lubelskiego getta trwała od nocy z 16 na 17 do 31 marca 1942 roku. Rozpoczęto ją od północnej części dzielnicy, w której włączono oświetlenie. Wzbudziło to niepokój wśród mieszkańców, gdyż od wielu miesięcy obowiązywało całkowite zaciemnienie. Oficjalnie z wysiedlenia zwolniono jedynie osoby legitymujące się podstemplowanym dowodem pracy oraz najbliższych członków ich rodzin.

Sprawne przeprowadzenie wysiedlenia zakładało włączenie w proces zagłady ludności żydowskiej, jak również Judenratu. Na osoby posiadające stempel w karcie pracy nałożono obowiązek informowania o tych, którzy nielegalnie przebywali w opróżnianych częściach getta. W kolejnych dniach władze policyjne nakazały im przeszukiwanie domów. W proces ten włączono również policję żydowską.

Podczas likwidacji getta przeprowadzono kilka "akcji specjalnych", których ofiary nie zostały wysłane do obozu zagłady, lecz zamordowano je na obrzeżach Lublina w uprzednio przygotowanych dołach. Objęto nimi wszystkich podopiecznych ochronki dla dzieci - około stu osób, Domu Starców i Inwalidów Wojennych, w których łącznie mogło przebywać kilkadziesiąt podopiecznych, jak również szpitali - ogólnego i zakaźnego. Pod koniec marca Niemcy zarządzili kilkudniową przerwę w wysiedleniu.

Druga faza likwidacji getta rozpoczęła się 31 marca, a zakończyła - 14 kwietnia. Zmniejszono skład Judenratu, ograniczono liczbę żydowskich policjantów. Zarządzono również wymianę ostemplowanych dowodów pracy na tzw. J-Ausweisy, które rozdzielono jedynie pomiędzy Żydów uznanych przez Niemców za "niezbędnych". Początkowo wydano zaledwie 2,5 tysiąca takich dokumentów, potem liczba ta wzrosła do ponad 4 tysięcy. Druga faza likwidacji getta zakończyła się 14 kwietnia, gdy Judenrat został poinformowany o mającym powstać getcie wtórnym w peryferyjnej dzielnicy Lublina - Majdanie Tatarskim. Przesiedlenie kilku tysięcy Żydów, którzy czasowo uniknęli śmierci, przeprowadzono pomiędzy 17 a 19 kwietnia.

Zobacz także

2024-05-18, godz. 00:50 Kalendarium historyczne 18 maja » więcej 2024-05-17, godz. 14:00 Noc Muzeów we Wrocławiu – oprowadzania kuratorskie, otwarte próby teatralne i po raz pierwszy - Panorama Racławi… Oprowadzania kuratorskie po wystawach czasowych, projekcje filmów oraz otwarte próby teatralne – to oferta wrocławskich palcówek muzealny oraz instytucji… » więcej 2024-05-17, godz. 13:00 Noc Muzeów w Belwederze Noc Muzeów także w Belwederze. W ramach akcji w sobotę między 17.00 a 23.00 będzie można zwiedzić sale reprezentacyjne - między innymi Marmurową, Lustrzaną… » więcej 2024-05-17, godz. 11:00 60 lat temu urodził się Grzegorz Przemyk, poeta, licealista śmiertelnie pobity przez milicjantów 60 lat temu, 17 maja 1964 roku, urodził się Grzegorz Przemyk, poeta, licealista śmiertelnie pobity przez milicjantów w 1983 roku. Był synem Leopolda Przemyka… » więcej 2024-05-17, godz. 09:00 Prezydent udaje się z wizytą do Włoch na obchody 80. rocznicy bitwy o Monte Cassino Prezydent Andrzej Duda z małżonką Agatą Kornhauser-Dudą udają się (17.05) z wizytą do Włoch, gdzie wezmą m.in. udział w obchodach 80. rocznicy bitwy… » więcej 2024-05-17, godz. 07:00 Kandarium historyczne 17 maja » więcej 2024-05-16, godz. 19:05 35. rocznica protestów w Krakowie przeciwko obecności wojsk radzieckich w Polsce 35 lat temu, 16 maja 1989 roku, w Krakowie rozpoczęły się starcia studentów i młodzieży z milicją i ZOMO. Młodzi ludzi żądali wycofania Armii Czerwonej… » więcej 2024-05-16, godz. 18:00 Rycerska Noc Muzeów w Nysie [DŹWIĘK] Kramy kupieckie, kowalstwo artystyczne czy nauka fechtunku - to część atrakcji, które czekają na tych, którzy wybiorą się w sobotę (18.05) do Muzeum Powiatowego… » więcej 2024-05-16, godz. 11:00 81 lat temu zakończyło się powstanie w warszawskim getcie 81 lat temu - 16 maja 1943 roku - Niemcy ogłosili koniec akcji pacyfikacyjnej w warszawskim getcie i - na znak ostatecznego zniszczenia dzielnicy żydowskiej… » więcej 2024-05-16, godz. 09:00 Instytut Śląski świętuje 90-lecie powstania Instytut Śląski obchodzi w tym roku jubileusz 90-lecia powstania. Z tej okazji w czwartek (16.05) w Sali Herbowej Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego odbędzie… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »