Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Monarchia czy republika?
2022-04-18, 08:25 Autor: Bolesław Bezeg

Monarchia czy republika?

Rada Regencyjna. Od lewej: Józef Ostrowski, Aleksander Kakowski, Zdzisław Lubomirski. fot. domena publiczna
Rada Regencyjna. Od lewej: Józef Ostrowski, Aleksander Kakowski, Zdzisław Lubomirski. fot. domena publiczna
W początkach XX wieku, a więc stosunkowo niedawno bo ledwie 104 lata temu, kiedy rozważano odzyskanie przez Polskę niepodległości, dla większości stronnictw oczywistym było, że odrodzona Polska będzie monarchią.
Z Historycznego Punktu Widzenia 18 kwietnia 2022
Trudno się dziwić, że jeszcze w trakcie I wojny światowej większość polityków dążących do odbudowy polskiej niepodległości spodziewała się restytucji polskiej monarchii. Wszak wszystkie państwa w pobliżu polskiego obszaru etnicznego były właśnie monarchiami.

Domino rozpadów kolejnych ustrojów monarchicznych zapoczątkowały dwie kolejne rewolucje w Rosji. To właśnie przykład bolszewików sprawił, że sfrustrowana przedłużającymi się okropnościami wojny pruska armia uległa komunistycznej rewolcie i stała się zaczynem komunistycznej rewolucji w Niemczech.

Na terenie całej monarchii pruskiej zaczęły powstawać rady robotnicze i żołnierskie, które choć nie były tak krwawe jak ich rosyjskie poprzedniczki, to nie pozostawiały większych złudzeń co do dalszego istnienia pruskiego cesarstwa. To właśnie instytucja cesarstwa obwinianego za klęskę w I wojnie światowej stała się kozłem ofiarnym w niemieckich wewnętrznych rozliczeniach.

W tym momencie odnosząc się do polskiej historii zmuszeni jesteśmy trochę cofnąć się w czasie. 5 listopada 1916 roku podczas konferencji w Pszczynie władze austrowęgierskie i pruskie wydały proklamację zapowiadającą utworzenie u boku obu sprzymierzonych monarchii Królestwa Polskiego.

Było to bezpośrednim następstwem rozegranej w lipcu tego samego roku bitwy pod Kostiuchnówką na Wołyniu, gdzie 5500 polskich legionistów stawiło opór 13 000 Rosjan zapobiegając przełamaniu frontu w obliczu ucieczki austrowęgierskiej dywizji. Przekonało to niemieckie władze do konieczności skorzystania z polskich zasobów ludzkich dla odciążenia wysiłku zbrojnego prowadzących walkę na kilku frontach państw centralnych.

Rządem przyszłego Królestwa Polskiego stała się Rada Regencyjna. Rozpoczęła ona urzędowanie 27 października 1917 roku jako instytucja tymczasowo zastępująca polskiego Króla. Obsadą tego stanowiska jak i ustaleniem konkretnych granic królestwa zamierzano zająć się w spokojniejszych czasach, na ten moment najważniejszym zadaniem Rady Regencyjnej stała się organizacja polskich sił zbrojnych.

Oczywiście Niemcy zakładali, że Królestwo Polskie powstanie na terenach dotychczasowego zaboru rosyjskiego. Nikt w Niemczech nie zamierzał oddawać Polsce Śląska, Wielkopolski, Pomorza czy Warmii i na ten moment musiało to nam wystarczać. Tym bardziej, że na wszelki wypadek stanowisko naczelnego wodza wojsk polskich powierzono pruskiemu generałowi Hansowi Hartwigowi von Beseler, który jednocześnie pełnił funkcję gubernatora warszawskiego.

Po ogłoszeniu przez Radę Regencyjną 7 października 1918 roku niepodległości Polski, wkrótce von Beseler podał się do dymisji. W obliczu rozpadu rozbiorczych monarchii ciągle jeszcze odbudowę niepodległej Polski widziano jako rekonstrukcję Królestwa.

Dalszy rozwój wypadków był dla wszystkich zaskoczeniem, nawet dla głównych aktorów kolejnych wydarzeń. Po przyjeździe Józefa Piłsudskiego do Warszawy Rada Regencyjna nie czując społecznego poparcia, a jednocześnie widząc jakim autorytetem cieszy się twórca polskich legionów niejako spontanicznie przekazała mu władzę. Już wkrótce na mocy własnego dekretu Piłsudski objął stanowisko Naczelnika Państwa, zatwierdzone wkrótce przez Sejm.

Nazwa tego urzędu, będącego w istocie prezydenturą, celowo nawiązywała do funkcji pełnionej przez Tadeusza Kościuszkę. W tym momencie jasnym się stało, że o żadnej restytucji monarchii nie może już być mowy, a Polska będzie republiką.

Zobacz także

2022-05-29, godz. 08:20 Wesoła Święta 83 lata temu - 29 maja 1939 roku - w Rzymie zmarła polska święta Urszula Ledóchowska założycielka zgromadzenia Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego. Była… » więcej 2022-05-28, godz. 07:25 Bolko V Husyta Jutro przypada 562 rocznica śmierci księcia opolskiego Bolka V Wołoszka – jednego z najbarwniejszych przedstawicieli dynastii Piastów śląskich. » więcej 2022-05-22, godz. 08:20 Sługa Boży ze Szczepanowic Jutro przypada 79 rocznica męczeńskiej śmierci pochodzącego z będącej dziś częścią Opola wsi Szczepanowice sługi bożego Teodora Sąsali. » więcej 2022-05-21, godz. 07:20 Pierwsi polscy amanci Jak mawiał wódz rewolucji październikowej Włodzimierz Lenin „Kino jest najważniejszą ze sztuk” i tu akurat ze swej rewolucyjnej perspektywy miał ra… » więcej 2022-05-15, godz. 08:20 Intronizator-publicysta Jutro przypada 365 rocznica męczeńskiej śmierci autora jednego z najważniejszych tekstów w dziejach polskiego chrześcijaństwa. Mam tu na myśli świętego… » więcej 2022-05-14, godz. 07:20 Obrońca Mafekingu W najbliższy wtorek obchodzić będziemy 120 rocznica zakończenia oblężenia Mafeking położonego w pobliżu północnej granicy Republiki Południowej Afryki… » więcej 2022-05-08, godz. 08:20 Władysław i Wstydliwy 768 lat temu - 8 maja 1254 roku w Krakowie odbyły się pierwsze po kanonizacji świętego Stanisława uroczystości ku jego czci. Stały się one okazją do zorganizowania… » więcej 2022-05-07, godz. 07:20 Zbrodnie Armii Ludowej W tym tygodniu minęła 78 rocznica zbrodni dokonanej na żołnierzach Armii Krajowej przez oddział tzw. Armii Ludowej. » więcej 2022-05-03, godz. 08:20 Ślaskie zrywy 101 lat temu wybuchło trzecie powstanie śląskie. Tym razem przywódcy polskiej konspiracji nie zaniedbali żadnej sfery przygotowań. » więcej 2022-05-01, godz. 08:20 Nie idę na pochód Szanowni Słuchacze, mam dla Państwa dobrą wiadomość! Otóż dziś pierwszy maja, dzień wolny od pracy i możecie spędzić go tak jak zechcecie. Jeszcze… » więcej
56789
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »