Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Monarchia czy republika?
2022-04-18, 08:25 Autor: Bolesław Bezeg

Monarchia czy republika?

Rada Regencyjna. Od lewej: Józef Ostrowski, Aleksander Kakowski, Zdzisław Lubomirski. fot. domena publiczna
Rada Regencyjna. Od lewej: Józef Ostrowski, Aleksander Kakowski, Zdzisław Lubomirski. fot. domena publiczna
W początkach XX wieku, a więc stosunkowo niedawno bo ledwie 104 lata temu, kiedy rozważano odzyskanie przez Polskę niepodległości, dla większości stronnictw oczywistym było, że odrodzona Polska będzie monarchią.
Z Historycznego Punktu Widzenia 18 kwietnia 2022
Trudno się dziwić, że jeszcze w trakcie I wojny światowej większość polityków dążących do odbudowy polskiej niepodległości spodziewała się restytucji polskiej monarchii. Wszak wszystkie państwa w pobliżu polskiego obszaru etnicznego były właśnie monarchiami.

Domino rozpadów kolejnych ustrojów monarchicznych zapoczątkowały dwie kolejne rewolucje w Rosji. To właśnie przykład bolszewików sprawił, że sfrustrowana przedłużającymi się okropnościami wojny pruska armia uległa komunistycznej rewolcie i stała się zaczynem komunistycznej rewolucji w Niemczech.

Na terenie całej monarchii pruskiej zaczęły powstawać rady robotnicze i żołnierskie, które choć nie były tak krwawe jak ich rosyjskie poprzedniczki, to nie pozostawiały większych złudzeń co do dalszego istnienia pruskiego cesarstwa. To właśnie instytucja cesarstwa obwinianego za klęskę w I wojnie światowej stała się kozłem ofiarnym w niemieckich wewnętrznych rozliczeniach.

W tym momencie odnosząc się do polskiej historii zmuszeni jesteśmy trochę cofnąć się w czasie. 5 listopada 1916 roku podczas konferencji w Pszczynie władze austrowęgierskie i pruskie wydały proklamację zapowiadającą utworzenie u boku obu sprzymierzonych monarchii Królestwa Polskiego.

Było to bezpośrednim następstwem rozegranej w lipcu tego samego roku bitwy pod Kostiuchnówką na Wołyniu, gdzie 5500 polskich legionistów stawiło opór 13 000 Rosjan zapobiegając przełamaniu frontu w obliczu ucieczki austrowęgierskiej dywizji. Przekonało to niemieckie władze do konieczności skorzystania z polskich zasobów ludzkich dla odciążenia wysiłku zbrojnego prowadzących walkę na kilku frontach państw centralnych.

Rządem przyszłego Królestwa Polskiego stała się Rada Regencyjna. Rozpoczęła ona urzędowanie 27 października 1917 roku jako instytucja tymczasowo zastępująca polskiego Króla. Obsadą tego stanowiska jak i ustaleniem konkretnych granic królestwa zamierzano zająć się w spokojniejszych czasach, na ten moment najważniejszym zadaniem Rady Regencyjnej stała się organizacja polskich sił zbrojnych.

Oczywiście Niemcy zakładali, że Królestwo Polskie powstanie na terenach dotychczasowego zaboru rosyjskiego. Nikt w Niemczech nie zamierzał oddawać Polsce Śląska, Wielkopolski, Pomorza czy Warmii i na ten moment musiało to nam wystarczać. Tym bardziej, że na wszelki wypadek stanowisko naczelnego wodza wojsk polskich powierzono pruskiemu generałowi Hansowi Hartwigowi von Beseler, który jednocześnie pełnił funkcję gubernatora warszawskiego.

Po ogłoszeniu przez Radę Regencyjną 7 października 1918 roku niepodległości Polski, wkrótce von Beseler podał się do dymisji. W obliczu rozpadu rozbiorczych monarchii ciągle jeszcze odbudowę niepodległej Polski widziano jako rekonstrukcję Królestwa.

Dalszy rozwój wypadków był dla wszystkich zaskoczeniem, nawet dla głównych aktorów kolejnych wydarzeń. Po przyjeździe Józefa Piłsudskiego do Warszawy Rada Regencyjna nie czując społecznego poparcia, a jednocześnie widząc jakim autorytetem cieszy się twórca polskich legionów niejako spontanicznie przekazała mu władzę. Już wkrótce na mocy własnego dekretu Piłsudski objął stanowisko Naczelnika Państwa, zatwierdzone wkrótce przez Sejm.

Nazwa tego urzędu, będącego w istocie prezydenturą, celowo nawiązywała do funkcji pełnionej przez Tadeusza Kościuszkę. W tym momencie jasnym się stało, że o żadnej restytucji monarchii nie może już być mowy, a Polska będzie republiką.

Zobacz także

2022-12-18, godz. 08:20 Myśl o powstaniu 367 lata temu, 18 grudnia 1655 roku przebywający w Opolu król polski Jan Kazimierz wyruszył w drogę powrotną do Polski z zamiarem wzbudzenia ogólnonarodowego… » więcej 2022-12-17, godz. 07:20 Beethoven w Głogówku 252 lata temu 17 grudnia 1770 roku urodził się wybitny niemiecki kompozytor i bywalec dworów Opolszczyzny Ludwig van Beethoven. » więcej 2022-12-11, godz. 08:20 Legionista, powstaniec i radiowiec Dziś przypada 60 rocznica śmierci polskiego działacza kulturalnego i powstańca śląskiego Romana Horoszkiewicza. » więcej 2022-12-10, godz. 07:20 Jak we Florencji 670 lat temu – późną jesienią 1352 roku ukończona została budowa pierwszego murowanego Ratusza w Opolu. Gotycka budowla wzniesiona została w miejscu… » więcej 2022-12-04, godz. 08:20 Trzecia wojna śląska Jutro przypada 265 rocznica bitwy pod Lutynią. 5 grudnia 1757 roku podczas tzw. wojny siedmioletniej pod Lutynią niedaleko Środy Śląskiej stoczona została… » więcej 2022-12-03, godz. 07:20 Pierwszy hołd krzyżacki Przedwczoraj minęła 553 rocznica złożenia przez wielkiego mistrza krzyżaków pierwszego hołdu polskiemu królowi. » więcej 2022-11-27, godz. 08:20 Powstanie z szansami Pojutrze przypada 192 rocznica wybuchu powstania listopadowego. Jak często, także i w temacie tego powstania powszechne wyobrażenia odbiegają od rzeczywis… » więcej 2022-11-26, godz. 07:20 Ksiądz Reginek z Dobrzenia W. Przedwczoraj minęła 143 rocznica urodzin śląskiego polityka i polskiego działacza plebiscytowego Jana Reginka. » więcej 2022-11-20, godz. 08:20 Upadek insurekcji Kilka dni temu obchodziliśmy 228 rocznicę upadku insurekcji kościuszkowskiej. » więcej 2022-11-19, godz. 07:20 Komunalne zwycięstwo 103 lata temu w efekcie rewolucji listopadowej, która miała miejsce w Niemczech w r. 1918, odbyły się wybory samorządowe. Choć początkowo zarządzono je… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »