Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Monarchia czy republika?
2022-04-18, 08:25 Autor: Bolesław Bezeg

Monarchia czy republika?

Rada Regencyjna. Od lewej: Józef Ostrowski, Aleksander Kakowski, Zdzisław Lubomirski. fot. domena publiczna
Rada Regencyjna. Od lewej: Józef Ostrowski, Aleksander Kakowski, Zdzisław Lubomirski. fot. domena publiczna
W początkach XX wieku, a więc stosunkowo niedawno bo ledwie 104 lata temu, kiedy rozważano odzyskanie przez Polskę niepodległości, dla większości stronnictw oczywistym było, że odrodzona Polska będzie monarchią.
Z Historycznego Punktu Widzenia 18 kwietnia 2022
Trudno się dziwić, że jeszcze w trakcie I wojny światowej większość polityków dążących do odbudowy polskiej niepodległości spodziewała się restytucji polskiej monarchii. Wszak wszystkie państwa w pobliżu polskiego obszaru etnicznego były właśnie monarchiami.

Domino rozpadów kolejnych ustrojów monarchicznych zapoczątkowały dwie kolejne rewolucje w Rosji. To właśnie przykład bolszewików sprawił, że sfrustrowana przedłużającymi się okropnościami wojny pruska armia uległa komunistycznej rewolcie i stała się zaczynem komunistycznej rewolucji w Niemczech.

Na terenie całej monarchii pruskiej zaczęły powstawać rady robotnicze i żołnierskie, które choć nie były tak krwawe jak ich rosyjskie poprzedniczki, to nie pozostawiały większych złudzeń co do dalszego istnienia pruskiego cesarstwa. To właśnie instytucja cesarstwa obwinianego za klęskę w I wojnie światowej stała się kozłem ofiarnym w niemieckich wewnętrznych rozliczeniach.

W tym momencie odnosząc się do polskiej historii zmuszeni jesteśmy trochę cofnąć się w czasie. 5 listopada 1916 roku podczas konferencji w Pszczynie władze austrowęgierskie i pruskie wydały proklamację zapowiadającą utworzenie u boku obu sprzymierzonych monarchii Królestwa Polskiego.

Było to bezpośrednim następstwem rozegranej w lipcu tego samego roku bitwy pod Kostiuchnówką na Wołyniu, gdzie 5500 polskich legionistów stawiło opór 13 000 Rosjan zapobiegając przełamaniu frontu w obliczu ucieczki austrowęgierskiej dywizji. Przekonało to niemieckie władze do konieczności skorzystania z polskich zasobów ludzkich dla odciążenia wysiłku zbrojnego prowadzących walkę na kilku frontach państw centralnych.

Rządem przyszłego Królestwa Polskiego stała się Rada Regencyjna. Rozpoczęła ona urzędowanie 27 października 1917 roku jako instytucja tymczasowo zastępująca polskiego Króla. Obsadą tego stanowiska jak i ustaleniem konkretnych granic królestwa zamierzano zająć się w spokojniejszych czasach, na ten moment najważniejszym zadaniem Rady Regencyjnej stała się organizacja polskich sił zbrojnych.

Oczywiście Niemcy zakładali, że Królestwo Polskie powstanie na terenach dotychczasowego zaboru rosyjskiego. Nikt w Niemczech nie zamierzał oddawać Polsce Śląska, Wielkopolski, Pomorza czy Warmii i na ten moment musiało to nam wystarczać. Tym bardziej, że na wszelki wypadek stanowisko naczelnego wodza wojsk polskich powierzono pruskiemu generałowi Hansowi Hartwigowi von Beseler, który jednocześnie pełnił funkcję gubernatora warszawskiego.

Po ogłoszeniu przez Radę Regencyjną 7 października 1918 roku niepodległości Polski, wkrótce von Beseler podał się do dymisji. W obliczu rozpadu rozbiorczych monarchii ciągle jeszcze odbudowę niepodległej Polski widziano jako rekonstrukcję Królestwa.

Dalszy rozwój wypadków był dla wszystkich zaskoczeniem, nawet dla głównych aktorów kolejnych wydarzeń. Po przyjeździe Józefa Piłsudskiego do Warszawy Rada Regencyjna nie czując społecznego poparcia, a jednocześnie widząc jakim autorytetem cieszy się twórca polskich legionów niejako spontanicznie przekazała mu władzę. Już wkrótce na mocy własnego dekretu Piłsudski objął stanowisko Naczelnika Państwa, zatwierdzone wkrótce przez Sejm.

Nazwa tego urzędu, będącego w istocie prezydenturą, celowo nawiązywała do funkcji pełnionej przez Tadeusza Kościuszkę. W tym momencie jasnym się stało, że o żadnej restytucji monarchii nie może już być mowy, a Polska będzie republiką.

Zobacz także

2022-07-02, godz. 07:20 Łużyckie zagłębie Około 3700 lat temu na terenie Polski pojawiła się cywilizacja znana pod nazwą Kultury Łużyckiej. Jedne z najstarszych znanych łużyckich osiedli znajdowały… » więcej 2022-06-26, godz. 08:20 Zemsta po latach 82 lata temu - 26 czerwca 1940 roku w okolicach Olsztyna pod Częstochową Niemcy rozstrzelali grupę byłych powstańców śląskich. Wśród nich był Paweł… » więcej 2022-06-25, godz. 07:20 Finał walk 1921 101 lat temu 25 czerwca 1921 r. w toku III powstania śląskiego Niemcy podpisali i przyjęli do stosowania porozumienie o zaprzestaniu walk. » więcej 2022-06-19, godz. 08:20 Przekleństwo kolaborantów Jutro przypada 205 rocznica proklamowania w Warszawie tzw. Królestwa Polskiego. Królestwo to utworzono po pokonaniu Napoleona Bonaparte i na mocy ustaleń Kongresu… » więcej 2022-06-18, godz. 07:20 Jego Waterloo 207 lat temu – 18 czerwca 1815 roku - Cesarz Francuzów Napoleon Bonaparte poniósł ostateczną klęskę w bitwie pod Waterloo kończącej jego ostatnią kampanię… » więcej 2022-06-16, godz. 08:20 Męczennicy Przedwczoraj minęła 23 rocznica beatyfikacji grupy 108 polskich męczenników II wojny światowej. Wśród nich znaleźli się także Opolanie oraz osoby z Opolszczyzną… » więcej 2022-06-12, godz. 08:27 Decydujaca szarża Jutro przypada 107 rocznica jednego z najsłynniejszych wyczynów okresu walk o odzyskanie niepodległości – 64 ułanów w ciągu trwającej kwadrans szarży… » więcej 2022-06-11, godz. 07:23 Złamać Gdańsk 445 lat temu wojska polskie na rozkaz króla Stefana Batorego rozpoczęły oblężenie Gdańska. Do wojny Gdańska z Królestwem Polskim doszło w efekcie nieuznania… » więcej 2022-06-05, godz. 08:25 Dłużej był polski Pojutrze przypada 565 rocznica uroczystego wjazdu do Malborka polskiego króla Kazimierza Jagiellończyka. Stało się to w efekcie przekupienia czeskich najemników… » więcej 2022-06-04, godz. 07:20 Koniec komunizmu? To było już 33 lata temu, a ciągle wydaje mi się, że niedawno, że dopiero co. Proszę państwa 4 czerwca 1989 roku skończył się w Polsce komunizm –… » więcej
45678
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »