Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Pierwsza Konstytucja Drugiej Rzeczypospolitej
2022-02-20, 08:24 Autor: Bolesław Bezeg

Pierwsza Konstytucja Drugiej Rzeczypospolitej

Otwarcie pierwszego posiedzenia Sejmu Ustawodawczego - luty 1919 r.
Otwarcie pierwszego posiedzenia Sejmu Ustawodawczego - luty 1919 r.
103 lata temu - 20 lutego 1919 roku Sejm Ustawodawczy Republiki Polskiej uchwalił tzw. Małą Konstytucję.
Z Historycznego Punktu Widzenia 20 lutego 2022
O tym, że Józef Piłsudski jako Naczelnik Państwa zgromadził w swoich rękach bardzo szerokie kompetencje już nie raz wspominaliśmy. Jak łatwo się domyślić taka sytuacja musiała wzbudzać wątpliwości, szczególnie wśród polityków świadomych mechanizmów władzy.

Także Piłsudski zdawał sobie sprawę, że dla dobra demokracji musi częścią władzy się podzielić, dlatego też 28 listopada 1918 roku wydał dekret określający ramy organizacyjne działania władz państwowych i ordynację wyborczą do Sejmu Ustawodawczego.

Na tej podstawie 26 stycznia 1919 roku odbyły się wybory i już 10 lutego 1919 roku rozpoczął obrady jednoizbowy Sejm Ustawodawczy. Był on działającą w permanencji czyli bez przerw między poszczególnymi sesjami konstytuantą czyli parlamentem mającym za zadanie stworzyć ramy ustrojowe powstającego państwa i zapisać je w konstytucji.

Warto zauważyć, że do Sejmu dokooptowano posłów do parlamentów ościennych krajów z polskich ziem, nad którymi Polska nie miała wówczas kontroli. W ten sposób posłowie do Reichstagu np. z ziemi opolskiej zostali członkami polskiej konstytuanty.

Na ręce członków konstytuanty Naczelnik Państwa Józef Piłsudski złożył swoją władzę i przez okres 10 dni czyli do 20 lutego najwyższą władzą w państwie był Konwent Seniorów Sejmu Ustawodawczego, który de facto zaprojektował ustrój państwa.

20 lutego 1919 roku Sejm Konstytucyjny przyjął dość lapidarną w treści ustawę, która jednakże nosiła znamiona aktu regulującego ustrój państwa, toteż wkrótce została nazwana Małą Konstytucją. Projekt ustawy podpisali przedstawiciele wszystkich stronnictw politycznych jakie znalazły się w sejmie. Jednym z jej postanowień było dalsze powierzenie Józefowi Piłsudskiemu pełnienia urzędu Naczelnika Państwa.

Jak nietrudno się domyślić socjalistyczny działacz Józef Piłsudski nie cieszył się szczególnymi względami sejmowej prawicy, toteż jej przedstawiciele dopilnowali by Mała Konstytucja wyraźnie ograniczyła kompetencje Naczelnika Państwa, który na jej mocy stracił np. dotychczas posiadaną inicjatywę ustawodawczą, a samo istnienie takiego urzędu ustanowiono tylko do czasu przeprowadzenia przez Sejm wyboru prezydenta państwa, co nastąpiło po uchwaleniu przez Sejm pełnej Konstytucji w 1921 roku.

Ustawa określiła Naczelnika Państwa przedstawicielem państwa i najwyższym wykonawcą ustaw Sejmu zarówno w sprawach cywilnych jak i wojskowych. W jego kompetencjach w porozumieniu z Sejmem pozostawało powoływanie pełnego składu rządu, który za swoją działalność podobnie jak Naczelnik Państwa odpowiadał przed Sejmem.

Sejm został w Małej Konstytucji ustanowiony najwyższą suwerenną władzą ustawodawczą w polskim państwie. Ustawy miał podpisywać marszałek sejmu z kontrasygnatą premiera, nazwanego tu prezydentem ministrów i kompetentnego w danych sprawach ministra.
Ponadto w jednym z pierwszych artykułów ustawy Sejm wyraził podziękowanie Józefowi Piłsudskiemu za dotychczasowy trud i odpowiedzialność za proces budowy państwa.

Wychodząc z założenia, że Sejm Ustawodawczy jest w tym momencie jedyną formą władzy posiadającą mandat społeczny zrezygnowano z zasady trójpodziału władzy, przyjmując, że pochodząca z wyboru władza Sejmu jest na tyle suwerenna by zaprojektować ustrój państwa.

Powstały w ten sposób system można określić jako skrajny parlamentaryzm, który jednakże cieszył się dużym poparciem społecznym, ponieważ panowało wówczas powszechne przekonanie o pierwszeństwie interesu państwa i jego racji stanu przed ideologią w każdej postaci, także przed ideologią demokratyczną.

Zobacz także

2022-04-30, godz. 07:26 Święty Papież Trzy dni temu – w minioną środę obchodziliśmy ósmą rocznicę kanonizacji papieża Jana Pawła II, 27 kwietnia 2014 roku odbyła się w Watykanie msza kanonizacyjna… » więcej 2022-04-24, godz. 08:25 Wielki Kazimierz Jutro przypada 689 rocznica koronacji na króla Polski królewicza Kazimierza, który przeszedł do historii z przydomkiem Wielki. Odbyło się to 25 kwietnia… » więcej 2022-04-23, godz. 07:46 Petlury misja nieudana Wczoraj minęła 102 rocznica zawarcia przez rząd polski umowy politycznej z reprezentującym Ukraińską Republikę Ludową Symonem Petlurą otwierając ostatni… » więcej 2022-04-18, godz. 08:25 Monarchia czy republika? W początkach XX wieku, a więc stosunkowo niedawno bo ledwie 104 lata temu, kiedy rozważano odzyskanie przez Polskę niepodległości, dla większości stronnictw… » więcej 2022-04-17, godz. 08:26 Wielkanocna koronacja Wielkanoc to dzień, w którym na przestrzeni dziejów możni tego świata lubili wyznaczać termin ważnych wydarzeń. Całkiem sporo koronacji miało miejsce… » więcej 2022-04-16, godz. 07:22 Jak zawrócić z drogi do Emaus Dziś Wielka Sobota – jedyny dzień w roku, podczas którego w Kościele Katolickim nie odprawia się mszy, a jedynie krótkie nabożeństwa święcenia pok… » więcej 2022-04-10, godz. 08:20 Decydujące starcie 281 lat temu 10 kwietnia 1741 roku obok wsi Małujowice niedaleko Brzegu doszło do bitwy, w której Prusacy pokonali armię austriacką. W efekcie Śląsk przeszedł… » więcej 2022-04-09, godz. 07:20 Gdzie ta bitwa? 781 lat temu 9 kwietnia 1241 roku na Śląsku doszło do największej bitwy podczas pierwszego mongolskiego najazdu na Polskę, znanej w historii jako bitwa pod… » więcej 2022-04-03, godz. 08:25 Towarzysze Karola IV Pojutrze przypada 667 rocznica koronacji cesarskiej Karola IV Luksemburskiego. W uroczystości tej wziął udział m.in. opolski książę Bolesław Pierworod… » więcej 2022-04-02, godz. 07:20 Pamięć serca Dziś mija 17 lat od 2 kwietnia 2005 roku, kiedy świat przeżywał odejście świętego papieża Jana Pawła II. » więcej
678910
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »