Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Karlik z Kocyndra
2021-07-25, 08:40 Autor: Bolesław Bezeg

Karlik z Kocyndra

Okładka pierwszego wydania "Kocyndra".
Okładka pierwszego wydania "Kocyndra".
Pojutrze przypadają 142 urodziny Stanisława Ligonia. Był to znany pod pseudonimem Karlik z Kocyndra – polski pisarz, malarz, ilustrator, działacz kulturalny i narodowy, reżyser, aktor. Potomek rodu Ligoniów, którego protoplastą był poeta śląski Juliusz Ligoń.
Z Historycznego Punktu Widzenia 25 lipca 2021
Stanisław Ligoń urodził się 27 lipca 1879 w Królewskiej Hucie czyli dzisiejszym Chorzowie. Wywodził się z zasłużonej dla polskości i kultury śląskiej rodziny. Jego ojciec Jan Ligoń był kopalnianym maszynistą, polskim działaczem i poetą, zaś jego dziadek Stanisław Ligoń był poetą i kowalem spod Lublińca. Obaj chwalebnie zapisali się w historii Śląska pracą literacką i działalnością patriotyczną.

Stanisław Ligoń po ukończeniu szkoły podstawowej, pracował jako goniec w księgarni, a następnie w zakładzie malarskim. Aby rozwijać zawodowe umiejętności wstąpił do krakowskiej szkoły artystyczno-przemysłowej, a w roku 1900 rozpoczął studia malarskie w Berlinie. Tam związał się z środowiskiem mieszkających w Niemczech Polaków i rozpoczął aktywną działalność w tym środowisku. Po powrocie na Śląsk do roku 1911 pracował jako malarz-ilustrator książek m.in. dla wydawnictwa Karola Miarki.

W tym czasie zafascynował go ruch teatrów amatorskich, w których rozpoczął aktywną działalność: reżyserował, grał, projektował dekoracje, organizował wieczory artystyczne.
W roku 1911 przeniósł się do Krakowa by kontynuować studia na Akademii Sztuk Pięknych gdzie był uczniem m.in. Jacka Malczewskiego oraz Józefa Mehofera.

W latach 1914–1917 Stanisław Ligoń przebywał w Truskolasach niedaleko Kłobucka, gdzie namalował polichromię w tamtejszym kościele św. Mikołaja. Wspólnie z żoną założył tam także polską szkołę, w której razem uczyli. W tamtejszym „Domu Ludowym” zorganizował bibliotekę i salę teatralną oraz oczywiście założył amatorski zespół teatralny. Dla potrzeb amatorskiego ruchu teatralnego pisał sztuki, przygotowywał je jako reżyser i scenograf, sam grał po kilka ról w jednym przedstawieniu.

W roku 1917 został wcielony do pruskiej armii i skierowany do Flandrii. Po powrocie z wojny pisał i rysował w polityczno-satyrycznym piśmie Kocynder, używając pseudonimu Karlik. W roku 1921 działał zaangażował się w prace Polskiego Komisariatu Plebiscytowego w Bytomiu. Po podziale Śląska zamieszkał w Katowicach, gdzie pracował jako nauczyciel rysunku oraz scenograf w miejskim Teatrze. W tym czasie stworzył głośne widowisko regionalne „Wesele na Górnym Śląsku”.

Był kierownikiem Związku Śląskich Teatrów Ludowych dla którego zorganizował wojewódzką kostiumernię i bibliotekę teatralną, w ramach tej działalności opiekował się terenowymi scenami teatralnymi i teatrami lalkowymi.

Równocześnie Stanisław Ligoń był prezesem Związku Zawodowego Artystów Plastyków w Katowicach, a także działał w Radzie Muzealniczej przy tworzącym się Muzeum Śląskim.
Był także twórcą śląskich audycji radiowych od 1927 roku w katowickim radiu prowadził stałe audycje: Bery i bojki, Przy sobocie po robocie i Co niedziela u Karlika brzmi pieśniczka, gro kapela. Kontynuacją tych audycji w latach 50. była Radiowa czelodka.

Posługiwał się spolszczoną "godką" śląską. W styczniu 1934 roku został dyrektorem katowickiej rozgłośni Polskiego Radia. Koncentrował się na audycjach regionalnych i satyryczno-politycznych skierowanych przeciwko hitlerowskiej propagandzie.
W roku 1935 został posłem na Sejm.

W roku 1939 wyjechał przez Warszawę i Lublin na Węgry, a potem przez Turcję do Palestyny. Tam działał na rzecz polskich żołnierzy i uchodźców. Był m.in. członkiem delegatury Rządu RP na uchodźstwie ds. opieki nad wychodźcami. Po wojnie powrócił do pracy w Radiu Katowice, gdzie stworzył dwie cykliczne audycje: U Karlika gra muzyka i Radiowa czelodka.

Stanisław Ligoń zmarł w Katowicach 17 marca 1954 roku. Jego pogrzeb stał się manifestacją dziesiątków tysięcy mieszkańców Śląska. Jego "Bery i bojki śląskie" doczekały się wydania książkowego dopiero w trzy lata po śmierci autora.

Zobacz także

2022-04-30, godz. 07:26 Święty Papież Trzy dni temu – w minioną środę obchodziliśmy ósmą rocznicę kanonizacji papieża Jana Pawła II, 27 kwietnia 2014 roku odbyła się w Watykanie msza kanonizacyjna… » więcej 2022-04-24, godz. 08:25 Wielki Kazimierz Jutro przypada 689 rocznica koronacji na króla Polski królewicza Kazimierza, który przeszedł do historii z przydomkiem Wielki. Odbyło się to 25 kwietnia… » więcej 2022-04-23, godz. 07:46 Petlury misja nieudana Wczoraj minęła 102 rocznica zawarcia przez rząd polski umowy politycznej z reprezentującym Ukraińską Republikę Ludową Symonem Petlurą otwierając ostatni… » więcej 2022-04-18, godz. 08:25 Monarchia czy republika? W początkach XX wieku, a więc stosunkowo niedawno bo ledwie 104 lata temu, kiedy rozważano odzyskanie przez Polskę niepodległości, dla większości stronnictw… » więcej 2022-04-17, godz. 08:26 Wielkanocna koronacja Wielkanoc to dzień, w którym na przestrzeni dziejów możni tego świata lubili wyznaczać termin ważnych wydarzeń. Całkiem sporo koronacji miało miejsce… » więcej 2022-04-16, godz. 07:22 Jak zawrócić z drogi do Emaus Dziś Wielka Sobota – jedyny dzień w roku, podczas którego w Kościele Katolickim nie odprawia się mszy, a jedynie krótkie nabożeństwa święcenia pok… » więcej 2022-04-10, godz. 08:20 Decydujące starcie 281 lat temu 10 kwietnia 1741 roku obok wsi Małujowice niedaleko Brzegu doszło do bitwy, w której Prusacy pokonali armię austriacką. W efekcie Śląsk przeszedł… » więcej 2022-04-09, godz. 07:20 Gdzie ta bitwa? 781 lat temu 9 kwietnia 1241 roku na Śląsku doszło do największej bitwy podczas pierwszego mongolskiego najazdu na Polskę, znanej w historii jako bitwa pod… » więcej 2022-04-03, godz. 08:25 Towarzysze Karola IV Pojutrze przypada 667 rocznica koronacji cesarskiej Karola IV Luksemburskiego. W uroczystości tej wziął udział m.in. opolski książę Bolesław Pierworod… » więcej 2022-04-02, godz. 07:20 Pamięć serca Dziś mija 17 lat od 2 kwietnia 2005 roku, kiedy świat przeżywał odejście świętego papieża Jana Pawła II. » więcej
678910
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »