Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Karlik z Kocyndra
2021-07-25, 08:40 Autor: Bolesław Bezeg

Karlik z Kocyndra

Okładka pierwszego wydania "Kocyndra".
Okładka pierwszego wydania "Kocyndra".
Pojutrze przypadają 142 urodziny Stanisława Ligonia. Był to znany pod pseudonimem Karlik z Kocyndra – polski pisarz, malarz, ilustrator, działacz kulturalny i narodowy, reżyser, aktor. Potomek rodu Ligoniów, którego protoplastą był poeta śląski Juliusz Ligoń.
Z Historycznego Punktu Widzenia 25 lipca 2021
Stanisław Ligoń urodził się 27 lipca 1879 w Królewskiej Hucie czyli dzisiejszym Chorzowie. Wywodził się z zasłużonej dla polskości i kultury śląskiej rodziny. Jego ojciec Jan Ligoń był kopalnianym maszynistą, polskim działaczem i poetą, zaś jego dziadek Stanisław Ligoń był poetą i kowalem spod Lublińca. Obaj chwalebnie zapisali się w historii Śląska pracą literacką i działalnością patriotyczną.

Stanisław Ligoń po ukończeniu szkoły podstawowej, pracował jako goniec w księgarni, a następnie w zakładzie malarskim. Aby rozwijać zawodowe umiejętności wstąpił do krakowskiej szkoły artystyczno-przemysłowej, a w roku 1900 rozpoczął studia malarskie w Berlinie. Tam związał się z środowiskiem mieszkających w Niemczech Polaków i rozpoczął aktywną działalność w tym środowisku. Po powrocie na Śląsk do roku 1911 pracował jako malarz-ilustrator książek m.in. dla wydawnictwa Karola Miarki.

W tym czasie zafascynował go ruch teatrów amatorskich, w których rozpoczął aktywną działalność: reżyserował, grał, projektował dekoracje, organizował wieczory artystyczne.
W roku 1911 przeniósł się do Krakowa by kontynuować studia na Akademii Sztuk Pięknych gdzie był uczniem m.in. Jacka Malczewskiego oraz Józefa Mehofera.

W latach 1914–1917 Stanisław Ligoń przebywał w Truskolasach niedaleko Kłobucka, gdzie namalował polichromię w tamtejszym kościele św. Mikołaja. Wspólnie z żoną założył tam także polską szkołę, w której razem uczyli. W tamtejszym „Domu Ludowym” zorganizował bibliotekę i salę teatralną oraz oczywiście założył amatorski zespół teatralny. Dla potrzeb amatorskiego ruchu teatralnego pisał sztuki, przygotowywał je jako reżyser i scenograf, sam grał po kilka ról w jednym przedstawieniu.

W roku 1917 został wcielony do pruskiej armii i skierowany do Flandrii. Po powrocie z wojny pisał i rysował w polityczno-satyrycznym piśmie Kocynder, używając pseudonimu Karlik. W roku 1921 działał zaangażował się w prace Polskiego Komisariatu Plebiscytowego w Bytomiu. Po podziale Śląska zamieszkał w Katowicach, gdzie pracował jako nauczyciel rysunku oraz scenograf w miejskim Teatrze. W tym czasie stworzył głośne widowisko regionalne „Wesele na Górnym Śląsku”.

Był kierownikiem Związku Śląskich Teatrów Ludowych dla którego zorganizował wojewódzką kostiumernię i bibliotekę teatralną, w ramach tej działalności opiekował się terenowymi scenami teatralnymi i teatrami lalkowymi.

Równocześnie Stanisław Ligoń był prezesem Związku Zawodowego Artystów Plastyków w Katowicach, a także działał w Radzie Muzealniczej przy tworzącym się Muzeum Śląskim.
Był także twórcą śląskich audycji radiowych od 1927 roku w katowickim radiu prowadził stałe audycje: Bery i bojki, Przy sobocie po robocie i Co niedziela u Karlika brzmi pieśniczka, gro kapela. Kontynuacją tych audycji w latach 50. była Radiowa czelodka.

Posługiwał się spolszczoną "godką" śląską. W styczniu 1934 roku został dyrektorem katowickiej rozgłośni Polskiego Radia. Koncentrował się na audycjach regionalnych i satyryczno-politycznych skierowanych przeciwko hitlerowskiej propagandzie.
W roku 1935 został posłem na Sejm.

W roku 1939 wyjechał przez Warszawę i Lublin na Węgry, a potem przez Turcję do Palestyny. Tam działał na rzecz polskich żołnierzy i uchodźców. Był m.in. członkiem delegatury Rządu RP na uchodźstwie ds. opieki nad wychodźcami. Po wojnie powrócił do pracy w Radiu Katowice, gdzie stworzył dwie cykliczne audycje: U Karlika gra muzyka i Radiowa czelodka.

Stanisław Ligoń zmarł w Katowicach 17 marca 1954 roku. Jego pogrzeb stał się manifestacją dziesiątków tysięcy mieszkańców Śląska. Jego "Bery i bojki śląskie" doczekały się wydania książkowego dopiero w trzy lata po śmierci autora.

Zobacz także

2022-12-18, godz. 08:20 Myśl o powstaniu 367 lata temu, 18 grudnia 1655 roku przebywający w Opolu król polski Jan Kazimierz wyruszył w drogę powrotną do Polski z zamiarem wzbudzenia ogólnonarodowego… » więcej 2022-12-17, godz. 07:20 Beethoven w Głogówku 252 lata temu 17 grudnia 1770 roku urodził się wybitny niemiecki kompozytor i bywalec dworów Opolszczyzny Ludwig van Beethoven. » więcej 2022-12-11, godz. 08:20 Legionista, powstaniec i radiowiec Dziś przypada 60 rocznica śmierci polskiego działacza kulturalnego i powstańca śląskiego Romana Horoszkiewicza. » więcej 2022-12-10, godz. 07:20 Jak we Florencji 670 lat temu – późną jesienią 1352 roku ukończona została budowa pierwszego murowanego Ratusza w Opolu. Gotycka budowla wzniesiona została w miejscu… » więcej 2022-12-04, godz. 08:20 Trzecia wojna śląska Jutro przypada 265 rocznica bitwy pod Lutynią. 5 grudnia 1757 roku podczas tzw. wojny siedmioletniej pod Lutynią niedaleko Środy Śląskiej stoczona została… » więcej 2022-12-03, godz. 07:20 Pierwszy hołd krzyżacki Przedwczoraj minęła 553 rocznica złożenia przez wielkiego mistrza krzyżaków pierwszego hołdu polskiemu królowi. » więcej 2022-11-27, godz. 08:20 Powstanie z szansami Pojutrze przypada 192 rocznica wybuchu powstania listopadowego. Jak często, także i w temacie tego powstania powszechne wyobrażenia odbiegają od rzeczywis… » więcej 2022-11-26, godz. 07:20 Ksiądz Reginek z Dobrzenia W. Przedwczoraj minęła 143 rocznica urodzin śląskiego polityka i polskiego działacza plebiscytowego Jana Reginka. » więcej 2022-11-20, godz. 08:20 Upadek insurekcji Kilka dni temu obchodziliśmy 228 rocznicę upadku insurekcji kościuszkowskiej. » więcej 2022-11-19, godz. 07:20 Komunalne zwycięstwo 103 lata temu w efekcie rewolucji listopadowej, która miała miejsce w Niemczech w r. 1918, odbyły się wybory samorządowe. Choć początkowo zarządzono je… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »