Poradnik powstał w ramach współpracy Federacji Polskich Banków Żywności i platformy Shopee.

"W Polsce rocznie marnuje się ok. 5 mln ton żywności. Choć dzieje się to na różnych etapach – począwszy od produkcji, przez przetwórstwo i dystrybucję, to jednak najwięcej jedzenia marnują sami konsumenci. Gospodarstwa domowe odpowiadają za 60 proc. wyrzucanej żywności" - czytamy w poradniku.

Jak zauważono w nim, jest to szczególnie widoczne w okresie świątecznym, kiedy ilość wyrzucanego jedzenia rośnie. "Kupujemy za dużo, w pośpiechu, nie zawsze mamy czas, aby zaplanować, co i w jakiej ilości kupić, chcemy, żeby każdy z gości znalazł na świątecznym stole coś dla siebie. W konsekwencji do naszych koszyków trafiają rzeczy zbędne, ze zbyt krótkim terminem przydatności, czy też takie, które już mamy w domu. Po Świętach odkrywamy, że w naszej lodówce nadal znajdują się olbrzymie ilości żywności - zarówno wigilijne potrawy, jak i produkty spożywcze kupione na zapas, bo +może się przydadzą+. Część z tych produktów trafi niestety do śmieci" - zauważają autorzy poradnika.

Według nich, aby tak się nie stało, należy zawczasu zaplanować zakupy, a także przygotować się do rozdania nadmiarowego jedzenia. Radzą jak to zrobić w 9 krokach.

• Krok 1. Policz gości

"Planowanie to podstawa. Organizując przyjęcie u siebie, zacznij od zrobienia listy gości. Wiedząc, ile osób do Ciebie przychodzi, lepiej zaplanujesz produkty do kupienia" - czytamy. W poradniku radzą, że w sytuacji, gdy goście chcą przynieść jedzenie ze sobą, należy koniecznie ustalić z nimi, co to będzie i w jakich ilościach. "Dzięki temu będziesz mieć pewność, że niektóre potrawy nie zdublują się. Weź również pod uwagę, ilu będzie dorosłych, a ile dzieci – w końcu one zjedzą mniej" - zauważono.

• Krok 2. Przygotuj jadłospis

"Gdy już wiesz, ilu osób spodziewać się w Święta, znajdź czas na zaplanowanie wszystkich potraw, które chcesz przygotować. Nie chodzi tu jednak jedynie o spisanie listy dań – zastanów się również, jakiej ilości każdej potrawy potrzebujesz. Jeśli na przykład Ty i Twoi goście planujecie przygotować więcej, niż jedno danie główne, nie licz na to, że każdy zje po 8 pierogów – część nie zje wcale, część sięgnie po połowę porcji, bo będą chcieli spróbować jeszcze innych dań" - czytamy.

• Krok 3. Zrób listę

Autorzy poradnika radzą, by z pozostałych produktów stworzyć listę, biorąc pod uwagę, jakie ich ilości będą faktycznie potrzebne. Opracowana lista powinna zostać podzielona na 2 grupy. Pierwsza grupa to produkty z dłuższą datą ważności, które można kupić wcześniej (np. produkty suche typu cukier, mąka, kasza, kukurydza czy groszek konserwowy). "Takie zakupy możesz zrobić na spokojnie, zanim jeszcze w sklepach zacznie się przedświąteczna gorączka" - czytamy. Druga grupa to produkty świeże, do kupienia na 1-2 dni przed przygotowywaniem posiłków (np. ryby, warzywa, owoce). "Pamiętaj, żeby na liście umieścić również dodatkowe rzeczy, których będziesz potrzebować w czasie świąt, ale nie wchodzą one bezpośrednio w skład jadłospisu, na przykład napoje. Chodzi o to, żeby w czasie zakupów dokonywać tylko przemyślanych wyborów i wkładać do koszyka to, czego faktycznie potrzebujesz" - zaznaczono.

• Krok 4. Zakupy z głową

"W okresie przedświątecznym ciężko jest się oprzeć pokusom. W sklepach gra radosna, świąteczna muzyka, na każdym kroku czekają na nas promocje oraz różne smakołyki. To kusi, aby kupować na zapas, albo więcej – bo może goście będą mieli na coś ochotę. Dlatego kupując produkty spożywcze zawsze korzystaj z listy. Nie ulegaj pokusie promocji, w szczególności, gdy są to produkty o krótkich terminach ważności, a Ty nie masz pewności, że rzeczywiście je zużyjesz. Kupując coś spoza listy zastanów się, kiedy i do czego dany produkt wykorzystasz" - czytamy.

"Jeśli masz taką możliwość, na zakupy przed samymi świętami wybierz się wcześnie rano, bądź późnym wieczorem, kiedy w sklepach jest zdecydowanie mniej osób. Ryzyko, że w tym czasie będzie mniejsza dostępność produktów, jest nieduże, bowiem sklepy w okresie przedświątecznym dbają o pełne zaopatrzenie, natomiast kupując w tych porach unikasz gorączkowej atmosfery, tłumów, możesz spokojnie zapytać obsługę, gdzie leżą konkretne, potrzebne Ci rzeczy, i nie ryzykujesz, że w irytacji, chcąc wyjść ze sklepu jak najszybciej, wrzucisz do koszyka zbędne produkty" - radzą w poradniku.

• Krok 5. Właściwe przechowywanie

Autorzy poradnika wskazują, że to, jak przechowywane są produkty, jest niezwykle istotne. "Czy wiesz na przykład, że wszystkie liście sałaty należy umyć dokładnie jeszcze zanim włożysz ją do lodówki? Że ser żółty powinien być w szczelnym pudełku, bez kontaktu z innymi produktami żywnościowym, a dla wędlin najlepsze są szklane pojemniki? - czytamy. "Po powrocie z zakupów produkty warto ułożyć w lodówce we właściwy sposób, przekładając je do odpowiednich opakowań. Pamiętaj, że jedzenie o najkrótszym terminie powinno być na wierzchu, aby zostało wykorzystane jako pierwsze. Miej na uwadze, że w lodówce, w różnych miejscach panuje inna temperatura – możesz to sprawdzić w instrukcji obsługi bądź poszukać informacji w Internecie. Warzywa przechowywane w przeznaczonym do tego miejscu w lodówce przetrwają dłużej i nie spleśnieją, temperatura jest również niezwykle istotna w przypadku przechowywania mięsa czy ryb" - podano.

• Krok 6. Przygotowanie potraw

"Stosuj się do zasady, że potrawy, które będą na wigilijnym stole, powinny być małych porcjach. Poszczególne dania i produkty możesz zawsze uzupełnić, gdy zacznie ich brakować. Przygotowując np. sałatkę, dodawaj majonez tylko do porcji, którą właśnie wystawiasz na stół. Dzięki temu pozostała część będzie mogła dłużej być przechowywana, jedzenie nie wyschnie, a poszczególne produkty wytrzymają dłużej, niż zmieszane w sałatce czy innych przekąskach" - radzą w poradniku.

• Krok 7. Przygotowanie potraw do pakowania

"Przygotuj się na to, żeby po zakończonym świętowaniu rozdawać niezjedzone potrawy. Nie musisz w tym celu wcale kupować specjalnych pojemników, wystarczą ci słoiki, torebki strunowe, papier śniadaniowy, tacki czy pudełka po lodach. Rozejrzyj się po swojej kuchni, z pewnością znajdziesz w niej sporo pojemników, w które można zapakować jedzenie, które zabiorą ze sobą goście" - czytamy.

• Krok 8. Zamrażanie

W poradniku wskazano, że pojemniki czy torebki strunowe sprawdzą się również do zamrożenia niektórych produktów, niezjedzonych w czasie świąt. "Zawsze zamrażaj potrawy w szczelnych opakowaniach, inaczej będą wysychać i tracić smak oraz swoje wartości odżywcze. Gdy wkładasz produkty do zamrażarki opisz je: zapisz datę pakowania produktu oraz co znajduje się w pojemniku. Możesz też dla ułatwienia dodać informację o tym, do kiedy maksymalnie dana rzecz może być w ten sposób przechowywana – wskazówki na ten temat znajdziesz w Internecie" - podano.

• Krok 9. Dzielenie się

"Nadwyżką jedzenia można się również podzielić i w ten sposób uchronić je przed zmarnowaniem. Jeśli masz dobre relacje z sąsiadami, pomyśl o nich. Możesz też dać znać obcym osobom z Twojej okolicy – w Internecie, w social mediach, jest wiele grup, w których ludzie przekazują sobie nadmiarowe dobra, w tym nadwyżki jedzenia. Pamiętaj jednak, że dania, które stały na stole, między gośćmi, którzy być może dotykali ich swoimi sztućcami, nie nadają się do oddania innym" - informują autorzy poradnika.

Przypominają też, że coraz popularniejszym rozwiązaniem są jadłodzielnie. "Sprawdź na lokalnych grupach, gdzie w Twojej okolicy znajduje się punkt foodsharingowy – część jedzenia możesz zanieść tam. Zanim jednak to zrobisz, sprawdź, jaka żywność może trafić do jadłodzielni. Na pewno są to towary zamknięte, nieprzetworzone warzywa, owoce, pieczywo, zamknięte napoje czy suche produkty – kawa, herbata, kasza, ryż, a także słodycze" - czytamy. "Jeśli chcesz się z kimś podzielić jedzeniem, postaraj się to zrobić jak najszybciej – to Ty odpowiadasz za bezpieczeństwo przechowywania żywności i musisz pamiętać, że nie każdy produkt nadaje się do przekazania po kilku dniach, szczególnie, jeśli nie był przechowywany we właściwy sposób" - podkreślono.

"Do tego, aby nie marnować żywności, wiedzie kilka prostych kroków. Warto jednako nich pamiętać nie tylko w okresie okołoświątecznym, ale wprowadzić je na co dzień, co w efekcie zaowocuje zmianą nawyków i przyniesie nam wiele korzyści" - zauważają autorzy poradnika.