Badanie „Poziom wiedzy finansowej Polaków 2021” przeprowadzono w marcu br. na zlecenie Warszawskiego Instytutu Bankowości (WIB) i Fundacji GPW.

Jak wskazuje raport z badania, w porównaniu do 2020 r. nieznacznie spadł do 49 proc. odsetek osób oceniających swoją wiedzę finansową jako „raczej małą” lub „bardzo małą”. Wzrósł za to poziom negatywnej samooceny w tym obszarze wśród młodych Polaków w wieku 18-24 lata – z 83 proc. do 90 proc.

WIB i Fundacja GPW wskazują, że pozytywnym trendem jest za to wzrost odsetka Polaków deklarujących bardzo dokładne czytanie dokumentów przed podpisaniem umów z instytucjami finansowymi – z 32 proc. w 2019 r. do 40 proc. w 2021 r. Skrupulatniej do tak ważnej czynności jak zaciągnięcie zobowiązania podchodzą jednak kobiety niż mężczyźni – 44 proc. z nich czyta umowy bardzo dokładnie (przy 36 proc. mężczyzn).

Jak napisano w informacji z badania, o ile w ubiegłym roku 8 proc. ankietowanych nie widziało potrzeby wprowadzenia obowiązkowych zajęć z zakresu wiedzy finansowej na którymkolwiek z etapów nauczania, to w 2021 r., takiego zdania jest jedynie 3 proc.. Jednocześnie, 3 na 4 Polaków oczekuje zdecydowanie przewodniej roli szkoły i nauczycieli w przekazywaniu wiedzy ekonomicznej (wzrost rok do roku z 66 proc. do 77 proc.). Blisko połowa z badanych wskazuje na konieczność wspierania tego procesu ze strony rodziców (49 proc.), mediów (istotny spadek rok do roku z 71 proc. do 47 proc.), pracowników sektora finansowego (47 proc.) i instytucji państwowych (46 proc.).

Z badania wynika ponadto, że ostatni rok umocnił czołową pozycję wiedzy z obszaru cyberbezpieczeństwa jako tej, która zdaniem Polaków wymaga największego uzupełnienia (wzrost z 54 proc. do 58 proc. rok do roku) i ta opinia nie jest znacząco zróżnicowana pod względem wieku i poziomu wykształcenia.

Problemy z wiedzą na temat cyberbezpieczeństwa potwierdzają sami bankowcy. W lutowym badaniu „Monitor Bankowy” przeprowadzonym na zlecenie Związku Banków Polskich, 70 proc. z nich wskazało właśnie bezpieczeństwo w cyberprzestrzeni jako te najtrudniejsze do przyswojenia przez klientów.

Autorzy raportu z badania wskazują, iż od 2019 r. konsekwentnie rośnie także popyt na wiedzę z zakresu inwestowania (wzrost z 26 proc. do 37 proc.). Mimo to nadal blisko co 4. z badanych (24 proc.) deklaruje brak jakiejkolwiek wiedzy o zasadach funkcjonowania giełdy.

"Nie dziwi więc fakt, że kluczową, powiększającą się barierą w inwestowaniu na GPW wskazaną przez ankietowanych jest właśnie brak dostatecznej znajomości tego zagadnienia (wzrost rok do roku z 57 proc. do 62 proc.)" - wskazują autorzy raportu.

Podkreślają oni także, iż nieprzewidywalności rynku giełdowego boi się 37 proc. Polaków (wzrost rok do roku z 15 proc.), a 36 proc. ocenia swój kapitał wyjściowy za niedostateczny do aktywności na rynku kapitałowym (wzrost rok do roku z 18 proc.).

"Rzeczywistość pandemiczna, w której znajdujemy się już od ponad roku w istotny sposób wpłynęła również na postrzeganie Polaków na kwestie związane z edukacją ekonomiczną. Rosnący popyt na wiedzę z zakresu inwestowania odzwierciedla również rekordowy wzrost otwieranych rachunków maklerskich i udział inwestorów indywidualnych w obrotach giełdowych (wzrost rok do roku z 12 proc. do 25 proc. w 2020 r.) - ocenił dr Wojciech Nagel, Przewodniczący Rady Nadzorczej Fundacji GPW, cytowany w raporcie z badania.

W 2021 r. respondenci zadeklarowali za to, że znają co najmniej jeden ze sposobów oszczędzenia długookresowego. Wśród wskazań dominują Pracownicze Plany Kapitałowe (wzrost rok do roku z 74 proc. do 89 proc.) oraz Indywidualne Konta Emerytalne (wzrost rok do roku z 67 proc. do 71 proc.). Najwyższy odsetek zadeklarowanej rozpoznawalności dotyczy PPK wśród osób młodych (18-24 lata) – aż 96 proc.

Jednocześnie, jak napisano w raporcie z badania, znajomość sposobów długookresowego oszczędzania i praktyka w tym zakresie różnią się, choć w porównaniu do 2020 r. spadł odsetek osób deklarujących brak długookresowego oszczędzania – z 39 proc. do 31 proc. Najczęściej deklarowanym sposobem jest IKE (wzrost rok do roku z 34 proc. do 38 proc.), z kolei jedynym narzędziem, które odnotowało spadek popularności jest IKZE (z 11 proc. do 4 proc.).

Z badania wynika również, że najbardziej preferowanym sposobem nabywania wiedzy finansowej pozostały bezpośrednie spotkania stacjonarne (wzrost rok do roku z 49 proc. do 60 proc.) – znacznie mniej jest zwolenników spotkań w formule online (12 proc.). Istotnie wzrosło zainteresowanie filmami edukacyjnymi i materiałami wideo (z 11 proc. do 40 proc., a wśród seniorów powyżej 65 lat nawet do 55 proc.). Osoby młode (18-24 lata) deklarowały, że oprócz spotkań bezpośrednich najbardziej chcą nabywać wiedzę finansową poprzez aplikacje mobilne (48 proc.) oraz platformy e-learningowe (44 proc.).

Badanie „Poziom wiedzy finansowej Polaków 2021” przeprowadzone zostało na zlecenie WIB i FGPW przez CBM Indicator na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie dorosłych 500 osób w dniach 22 lutego - 8 marca br. (PAP)

autorka: Małgorzata Werner-Woś

mww/ je/