Deif przez wiele lat znajdował się na szczycie listy poszukiwanych przez Izrael terrorystów za zorganizowanie wielu samobójczych ataków, w których zginęły dziesiątki Izraelczyków. Od 2001 Deif przeżył siedem prób izraelskich zamachów, ostatnią w 2021 r. W jednej z nich miał stracić oko i doznać poważnych obrażeń nogi; przypuszczalnie poruszał się na wózku inwalidzkim.

Deif, który w momencie śmierci miał 58 lat, przez dekady dowodził Brygadami Al-Kasama, zbrojnym ramieniem Hamasu. Oprócz organizowania zamachów zajmował się też rozwojem potencjału militarnego organizacji, w tym rozbudową sieci tuneli i arsenału rakietowego. To dzięki niemu Hamas przekształcił się z małej grupy terrorystycznej w znaczącą siłę paramilitarną - napisał portal Times of Israel.

W sobotę 7 października 2023 r. telewizja Hamasu wyemitowała nagrane przemówienie Deifa, w którym ogłosił atak na Izrael nazwany Nawałnicą Al-Aksy. Wyjaśnił, że jest to odpowiedź na 16-letnią blokadę Strefy Gazy, izraelskie naloty na miasta na Zachodnim Brzegu w 2022 r., rozbudowę osiedli na terenach palestyńskich i przemoc na terenie meczetu Al-Aksa w Jerozolimie. Deif rzadko przemawiał i nigdy nie robił tego publicznie.

W tym samym czasie bojownicy Hamasu atakowali przygraniczne tereny, a na Izrael wystrzelono tysiące rakiet. W zamachu zabito blisko 1200 osób, w większości cywilów, dochodziło do masakr mieszkańców całych kibuców, w tym małych dzieci. W niektórych przypadkach ofiary były również gwałcone. Do Strefy Gazy porwano 251 zakładników, z których 111 jest tam nadal przetrzymywanych.

Atak został przygotowany przez trzyosobową radę wojskową Hamasu, w skład której oprócz Deifa wchodził też przywódca ruchu w Strefie Gazy Jahja Sinwar i zastępca Deifa Marwan Issa. Ten ostatni został zabity w izraelskim ataku w marcu br.

Bezpośrednią decyzję o ataku podjęli Deif i Sinwar, ale jest jasne, czy to Deif był ważniejszą postacią w tym duecie i głównym organizatorem zamachu - napisała agencja Reutera za źródłami w Hamasie. Według Reutersa Deif planował operację od maja 2021 r., w reakcji na naloty sił izraelskich na jerozolimskie Wzgórze Świątynne. Uważa się, że Deif kierował działaniami wojskowymi Hamasu z tuneli, a być może także z dyskretnych miejsc na powierzchni, choć nigdy go nie widziano.

Urodzony w 1965 r. a obozie dla uchodźców w Chan Junus na południu Strefy Gazy mężczyzna naprawdę nazywał się Mohammed Diab al-Masri. Swój pseudonim Deif, po arabsku "Gość", zawdzięczał temu, że ponoć każdą noc spędzał w innym miejscu, by uniknąć wykrycia. Dowódca zbrojnego skrzydła Hamasu nazywany był też "kotem o dziewięciu życiach", gdyż wielokrotnie ocierał się o śmierć podczas wymierzonych w niego ataków izraelskich służb.

To, że udało mu się przeżyć tyle zamachów, uczyniło z niego dla niektórych Palestyńczyków bohatera ludowego - zaznaczył Reuters. Otaczający go nimb tajemnicy uczynił z Deifa postać mityczną także dla Izraelczyków - dodał Times of Israel.

Deif wstąpił do Hamasu w czasie rozpoczętej w 1987 r. pierwszej intifady, palestyńskiego powstania przeciwko Izraelowi. Krótko po tym został aresztowany przez izraelskie służby i spędził kilka miesięcy w więzieniu. Studiował fizykę, chemię i biologię na Uniwersytecie Islamskim w Gazie, a w czasie studiów występował w komediach. W 2014 roku żona Deifa oraz jego siedmiomiesięczny syn i trzyletnia córka zginęli w wymierzonym w niego izraelskim ataku lotniczym.

Dostępnych jest tylko kilka zdjęć Deifa. Jedno zostało wykonane, gdy miał mniej niż 30 lat, na drugim widać go w masce, kolejne przedstawia tylko jego cień. To ostatnie ilustrowało ogłoszoną przez niego odezwę po rozpoczęciu ataku na Izrael.

Wojsko izraelskie opublikowało już podczas wojny kolejną fotografię dowódcy Hamasu, na której obok niego pozuje Rafa Salaman, dowódca Hamasu w okręgu Chan Junus. To właśnie jego dom był celem izraelskiego nalotu 13 lipca. Śmierć Salamana ogłoszono bezpośrednio po ataku, zabicie Deifa potwierdzono dopiero w czwartek. Jak poinformowała izraela armia, było to możliwe dzięki nowym informacjom wywiadowczym.

Według doniesień medialnych izraelskie wojsko od miesięcy obserwowało posesję i przygotowywało się do ataku, którego głównym celem był Deif. W nalocie zginęło co najmniej 90 osób, a ponad 300 zostało rannych. Jak informowały media, część z ofiar stanowili cywile, którzy chronili się w okolicznych miasteczkach namiotowych dla uchodźców. Cały teren mieścił się w obszarze wyznaczonym przez Izrael na "bezpieczną strefę humanitarną".

W wojnie w Strefie Gazy zginęło ponad 39,4 tys. Palestyńczyków - informuje podlegające Hamasowi ministerstwo zdrowia tego terytorium, które w swoich komunikatach nie odróżnia ofiar cywilnych od zabitych bojowników.

Pod koniec maja prokurator Międzynarodowego Trybunału Karnego wystąpił o ściganie Deifa, wraz z Sinwarem i politycznym przywódcą Hamasu Ismailem Hanije, za popełnienie zbrodni wojennych i przeciwko ludzkości podczas ataku na Izrael z 7 października. W oddzielnym wniosku prokurator wnosił również o wydanie nakazu aresztowania premiera Izraela Benjamina Netanjahu i ministra obrony tego państwa Joawa Galanta.

Jak poinformował Hamas, Hanije zginął w środę w izraelskim ataku w Teheranie. Izrael jak dotąd nie potwierdził swojego udziału w ataku.

Z Jerozolimy Jerzy Adamiak (PAP)

adj/ mms/