Do końca 2023 roku w Wielkiej Brytanii odnotowano ponad 235 tys. zgonów związanych z Covid-19. Według raportu niektórych „kosztów finansowych i ludzkich można było uniknąć”, gdyby w 2020 roku kraj był lepiej przygotowany na pandemię.

To pierwszy z dziewięciu raportów, które mają powstać w efekcie dochodzenia badającego przygotowanie i reakcję władz na pandemię. Wyszczególniono w nim „kilka istotnych błędów”, w tym przygotowania do „niewłaściwej pandemii” - pandemii grypy. Przedstawiono także 10 zaleceń, w tym gruntowny przegląd sposobu, w jaki władze Wielkiej Brytanii przygotowują się na sytuacje kryzysowe.

„Nigdy więcej nie można pozwolić, aby choroba doprowadziła do tak wielu zgonów i cierpienia” – napisała we wstępie kierująca dochodzeniem baronowa Heather Hallett. „Nie waham się stwierdzić, że procedury, planowanie i polityka cywilnych struktur awaryjnych w całym Zjednoczonym Królestwie zawiodły obywateli wszystkich czterech krajów (Anglii, Szkocji, Walii i Irlandii Północnej – PAP). Wystąpiły poważne błędy ze strony państwa i poważne wady w naszych systemach ratunkowych. To nie może się powtórzyć” – powiedziała po publikacji.

W raporcie oceniono, że Wielkiej Brytanii „brakowało odporności” w 2020 roku i była „źle przygotowana do radzenia sobie z katastrofalną sytuacją kryzysową, nie mówiąc już o pandemii Covid-19, która faktycznie uderzyła”. Spowolnienie poprawy stanu zdrowia, pogłębiające się nierówności zdrowotne i wysoki poziom wcześniej istniejących chorób długoterminowych, takich jak choroby serca, cukrzyca i otyłość, sprawiły, że kraj stał się „bardziej podatny”, natomiast usługi publiczne „działały blisko granic możliwości, jeśli nie poza nimi”.

Prowadzący dochodzenie zapoznali się z dowodami na temat potencjalnego wpływu prowadzonej na początku poprzedniej dekady polityki oszczędności. Przyznając, że politycy musieli podejmować decyzje przy ograniczonych środkach finansowych, w raporcie podkreślono, że „właściwe przygotowanie do pandemii kosztuje”, a „ogromne koszty finansowe, gospodarcze i ludzkie” są dowodem na to, że wydawanie pieniędzy jest niezbędne, a koszty braku działania będą znacznie wyższe.

„Znaczące błędy”, na które zwrócono uwagę, obejmują przygotowanie się do „niewłaściwej pandemii”, bo skupiono się na możliwości wystąpienia pandemii grypy. W raporcie stwierdza się również, że instytucje i struktury odpowiedzialne za planowanie kryzysowe były niezwykle skomplikowane, a jedyna brytyjska strategia pandemiczna z 2011 roku była „przestarzała i pozbawiona zdolności adaptacyjnych”, i została „praktycznie porzucona” przy pierwszym spotkaniu z koronawirusem.

Jako kluczową wadę wskazano brak systemu testowania, śledzenia i izolowania zakażonych, który można by szybko rozbudować, a także to, że porady dla ministrów były często podważane przez „myślenie grupowe”.

Główne zalecenia obejmują radykalne uproszczenie systemów, przeprowadzanie ogólnokrajowych ćwiczeń reagowania na pandemię co najmniej raz na trzy lata oraz utworzenie jednego, niezależnego organu ustawowego odpowiedzialnego za gotowość i reagowanie całego systemu.

Hallett powiedziała, że wszystkie zalecenia raportu muszą zostać wdrożone, aby przygotować kraj na przyszłą pandemię, która może być „jeszcze bardziej zaraźliwa i śmiertelna” i „prawdopodobnie wystąpi w najbliższej lub niezbyt odległej przyszłości”. „Bez wyciągnięcia wniosków i wdrożenia fundamentalnych zmian koszty ludzkie i finansowe oraz poświęcenie związane z pandemią COVID-19 pójdą na marne” - podkreśliła.

W czasie pierwszego okresu dochodzenia, w czerwcu i lipcu zeszłego roku, który był postawą opublikowanego raportu, zbadano 103 tys. dokumentów, zapoznano się z zeznaniami 213 świadków i kolejnych 68 przesłuchano. Dalsze fazy przesłuchań mają potrwać do 2026 roku. (PAP)

bjn/ akl/