„Pionierki. Artystki przełomu wieków i dwudziestolecia międzywojennego” – to pierwsza aukcja na rynku sztuki w Polsce prezentująca prace pionierek – artystek polskich, które przecierały szlaki i jako pierwsze wśród kobiet zdobyły gruntowne wykształcenie artystyczne, umożliwiające im rywalizację na salonach i konkursach z mężczyznami.

Ponad pięćdziesiąt prac: obrazów, grafik, rysunków takich artystek, jak Olga Boznańska, Tamara Łempicka, Zofia Stryjeńska a także Maria Jarema będzie licytowanych 12 grudnia 2023 r. Są to dzieła różnorodne stylistycznie, związane z takimi nurtami w malarstwie jak realizm, impresjonizm, art déco, realizm magiczny oraz kubizm. „Obrazy, rysunki i grafiki, powstałe w większości od schyłku XIX po połowę XX wieku łączy jedno – są wyłącznie dziełami artystek” – mówi Katarzyna Nowakowska-Sito, historyczka sztuki. „Mówiąc o +pionierkach+ nie mamy na myśli początków twórczości kobiet, która od wieków była również ich domeną, lecz wejście do uznanej przestrzeni sztuki profesjonalnej” - dodaje.

Według niej, „kariera Tamary Łempickiej, będąca symbolem sukcesu artystycznego kobiet, zbudowana na przekonaniu o jakości własnych prac odznaczających się perfekcją kompozycji i techniki malarskiej, byłaby zapewne niemożliwa bez wcześniejszych +pionierek+ epoki gorsetów i długich sukni”.

Malarki, jak np. Zofia Stankiewicz czy Anna Bilińska musiały przezwyciężyć wiele przeszkód. Zofia Stryjeńska - jak wiadomo - w krakowskiej Akademii mogła się pojawić jedynie męskim przebraniu. Tylko otwarta w 1867 roku w Warszawie Szkoła Rysunkowa Wojciecha Gersona proponowała artystkom studia w tzw. klasie kobiecej. Nic dziwnego, że malarki starały się edukować za granicą. „Najpierw – jak pisze Nowakowska-Sito w szkicu zamieszczonym w katalogu aukcji - w lubianej przez Polaków Akademii monachijskiej, później w prywatnych uczelniach Paryża, zdobywając profesjonalne szlify. Sukcesy Stankiewicz, medal Bilińskiej na Wystawie Światowej w Paryżu (1889) czy zamówienie jej autoportretu do galerii współczesnych malarzy polskich (jako jedynej kobiety) przez kolekcjonera Ignacego Korwin-Milewskiego miały znacznie przełomowe”.

„Sztuka Dawna. XIX wiek, Modernizm, Międzywojnie”, czyli zbiór obrazów najwybitniejszych polskich artystów, od Piotra Michałowskiego, poprzez Jana Matejkę, Jacka Malczewskiego i Józefa Brandta aż do wielkich nazwisk Szkoły Paryskiej będzie z kolei przedmiotem aukcji 14 grudnia. 55 obrazów, takich jak m.in. „Powrót z wyprawy wiedeńskiej” (1865) Józefa Brandta; „Dziewczyna z kapeluszem i kwiatami” (1925) Tadeusza Makowskiego; „Thanatos przed dworkiem”, znany też jako „Dworek rodzinny” (1918) Jacka Malczewskiego; „Zaułek w Awinionie” (1940) Meli Muter.

„To dzieła różnorodne, piękne, pochodzące głównie ze środowiska, krakowskiego, które pozwalają prześledzić rozwój artystyczny tego kręgu, począwszy od romantyzmu Michałowskiego, poprzez historyzującą szkołę Matejki i wyrastający z niej modernizm, aż do awangardowych” – podkreślają organizatorzy aukcji.

„Pionierki. Artystki przełomu wieków i dwudziestolecia międzywojennego” – aukcja odbędzie się 12 grudnia w salonie DESA Unicum w Warszawie. „Sztuka Dawna. XIX wiek, Modernizm, Międzywojnie” - aukcja 14 grudnia również w siedzibie DESA Unicum w Warszawie. (PAP)

Anna Bernat

abe/ pat/