Pierwsze prace nad utworzeniem parku kulturowego, będącego jedną z form ochrony konserwatorskiej wymienionych w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, rybnicki samorząd podjął w 2016 r. Zgodnie z ówczesnymi informacjami ochroną miałby zostać objęty obszar śródmieścia o powierzchni około 121 hektarów, będący historyczną i kulturową kolebką miasta.

W czerwcu br. rozpoczęła się 100-dniowa akcja informacyjno-konsultacyjna, która była powrotem do tematu po dłuższej przerwie. Jak przekazała we wtorek rzeczniczka rybnickiego urzędu miasta Agnieszka Skupień, dzień wcześniej zorganizowano podsumowanie akcji.

Jej działania objęły spotkania, warsztaty, spacery z mieszkańcami, przedsiębiorcami, przedstawicielami instytucji, organizacji pozarządowych i lokalnymi liderami. Wydano broszurę informacyjną i mapę poglądową przyszłego parku. Przygotowano ankiety z myślą o czterech grupach docelowych: mieszkańcach i przedsiębiorcach, młodzieży, dzieciach oraz turystach.

Miasto zebrało 1270 ankiet we wszystkich grupach: najwięcej, ponad 700, w pierwszej. Dane, opinie i komentarze zostały przekazane do Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków w formie rekomendacji, pod kątem przygotowania projektu uchwały. Cytowany we wtorkowej informacji prezydent miasta Piotr Kuczera podkreślił wagę zrozumienia i społecznej akceptacji dla przedsięwzięcia.

„Najważniejszymi elementami projektu, jego odbiorcami oraz aktywnymi uczestnikami codziennego życia w tej chronionej przestrzeni będą głównie mieszkańcy i przedsiębiorcy. Konieczny będzie tu kompromis, wzajemne zrozumienie celów i mechanizmów działania – mam nadzieję, że poprzez dialog wszystko to osiągniemy” - wskazał Kuczera.

„Podstawą wspólnego myślenia jest przeświadczenie, że centrum starego Rybnika to obszar, który może być kołem zamachowym dla rozwoju różnych celów społecznych, ekonomicznych – rozwój turystyki, usług około turystycznych, edukacyjnych, kulturowych, a także integracyjnych – dobre sąsiedztwo, budowanie nowej wspólnoty miejskiej” - dodał prezydent miasta.

Koordynatorka kampanii informacyjnej miasta nt. parku kulturowego Małgorzata Tkacz-Janik zrelacjonowała, że najczęstsze w ankietach argumenty za jego powołaniem odwoływały się do kwestii estetycznych i promocyjnych. Głosy przeciwne przywoływały najczęściej argument finansowy lub obawę, że inicjatywa zaszkodzi lokalnej przedsiębiorczości.

Tkacz-Janik podkreśliła, że 80 proc. respondentów twierdząco odpowiedziało na pytanie o potrzebę poprawy sposobu prezentowania reklam w centrum miasta. Miejski Konserwator Zabytków w Rybniku Henryk Mercik zadeklarował, że projekt uchwały, który powstanie w pierwszych miesiącach 2024 r. ujmie rekomendacje wynikające z analizy tegorocznych uwag i propozycji mieszkańców.

W 2021 r. rybniccy radni przeznaczyli 80 tys. na aktualizację Planu Ochrony Parku Kulturowego - konieczną wobec zaktualizowania dokumentacji dotyczącej Gminnej Ewidencji Zabytków Miasta Rybnika oraz zmian w prawie.

Zabezpieczono też 85 tys. zł dla Miejskiej Pracowni Urbanistycznej na sporządzenie dokumentacji kolorystyki elewacji w obszarze rybnickiego deptaka, prowadzącego do bazyliki. Dokumentacja ta ma być jedną z wytycznych do projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru parku kulturowego.

Część obszaru proponowanego parku kulturowego jest objęta ochroną konserwatorską w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, a także wpisana do rejestru zabytków; wiele obiektów jest wpisanych do rejestru zabytków i ujętych w gminnej ewidencji zabytków. Zakres i forma ochrony tych obiektów jest zawarta w przepisach.

Park kulturowy ma powstać dzięki uchwale rady miasta, określającej m.in., jakie można tam stosować elewacje, reklamy, zasady prowadzenia działalności czy porządkowania terenu. Nie może ona regulować kwestii takich, jak: reklamy na pojazdach, rozdawanie ulotek, handel uliczny, ogródki gastronomiczne, montaż anten, urządzeń nagłaśniających i klimatyzujących czy umieszczanie obiektów tymczasowych.

Uchwała dotycząca parku kulturowego w Rybniku ma zakładać przepisy przejściowe, dające mieszkańcom i przedsiębiorcom czas na dostosowanie się do zasad dotyczących np. lokalizacji szyldów, ich wielkości i kolorystyki.

Do tej pory w Polsce utworzono ponad 40 parków kulturowych, z których najbardziej znane są krakowski Kazimierz i ul. Piotrkowska w Łodzi. W woj. śląskim do tej pory formuły parku kulturowego użyto czterokrotnie: w Żorach (cmentarz żydowski), Tarnowskich Górach (hałda popłuczkowa) oraz w Bieruniu (obszar grobli i Bieruń Stary). Podjęto prace m.in. nad powołaniem parku w Chorzowie (Park Śląski) oraz w Rudzie Śląskiej (dzielnica Ruda).(PAP)

autor: Mateusz Babak

mtb/ pat/