Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w ogłoszonym w poniedziałek wyroku uznał, że reforma polskiego wymiaru sprawiedliwości z grudnia 2019 r. narusza prawo UE. Europejski Trybunał tym samym uwzględnił skargę Komisji Europejskiej, wniesioną w kwietniu 2021 r. KE zarzucała Polsce, że nowelizacja prawa o ustroju sądów powszechnych, ustawy o SN i niektórych innych ustaw z 2019 roku naruszają prawo UE.

Wyrok TSUE skomentowała na Twitterze b. premier eurodeputowana PiS Beata Szydło. "Wymiar sprawiedliwości wg Traktatów pozostaje suwerenną kompetencją państw narodowych, ale TSUE się tym nie przejmuje i kolejny raz wydał wyrok w sprawie, którą w ogóle nie powinien się zajmować" - napisała b. premier. "To kpina z europejskiego prawa i wyraz traktowania Polski jako państwa, na którym brukselskie elity próbują testować swoje antydemokratyczne wizje, których ostatecznym celem jest stworzenie europejskiej federacji w miejsce unii państw narodowych" - podkreśliła.

Zdaniem TSUE uchwalone przez polskiego ustawodawcę przepisy "są niezgodne z gwarancjami dostępu do niezawisłego i bezstronnego sądu, ustanowionego uprzednio na mocy ustawy; gwarancje te oznaczają bowiem, że w niektórych okolicznościach sądy krajowe są zobowiązane zbadać, czy one same lub wchodzący w ich skład sędziowie albo też inni sędziowie lub sądy spełniają wymogi przewidziane w prawie Unii". Trybunał orzekł również, że powierzenie "pojedynczemu i jedynemu organowi krajowemu (Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego) właściwości do weryfikacji poszanowania zasadniczych wymogów, dotyczących skutecznej ochrony sądowej, narusza prawo Unii".

Poniedziałkowy wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE oceniła także Prokuratura Krajowa.

W zamieszczonym w poniedziałek po południu oświadczeniu, Prokuratura Krajowa zastrzegła, że nie była stroną tego postępowania przed TSUE. "Niemniej, jako organ ustawowo stojący na straży praworządności, (PK) zwraca uwagę, że wyrok TSUE z 5 czerwca 2023 r. jest niezgodny z traktatami Unii Europejskiej i Konstytucją RP. Łamie trzy zasady określone w unijnych traktatach: kompetencji powierzonych, poszanowania ustrojów konstytucyjnych państw członkowskich oraz pomocniczości" - wskazała.

Ponadto - w ocenie PK - poniedziałkowe orzeczenie europejskiego trybunału jest sprzeczne z wyrokiem polskiego Trybunału Konstytucyjnego z 7 października 2021 r. Jak przypomniała PK, wówczas "Trybunał Konstytucyjny – na wniosek premiera – zakreślił zakres kompetencji Unii, wyraźnie wskazując, że nie podlega im ustrój wymiaru sprawiedliwości".

TK orzekł wtedy m.in., że przepisy europejskie uprawniające sądy krajowe do pomijania przepisów konstytucji lub orzekania na podstawie uchylonych norm są niezgodne z konstytucją. TK stwierdził też niekonstytucyjność przepisów Traktatu o UE w zakresie, w jakim organy UE działają poza granicami kompetencji przekazanych przez Polskę w traktatach, a konstytucja nie jest najwyższym prawem w RP.

"Tym samym, dzisiejszy wyrok TSUE jest nie do pogodzenia z zasadą pierwszeństwa obowiązywania Konstytucji RP" - podkreśliła Prokuratura Krajowa w poniedziałkowym oświadczeniu.

W ocenie Prokuratury Krajowej, wyrok TSUE "ma częściowo znaczenie historyczne". "Dotyczy to Izby Dyscyplinarnej – bo została zlikwidowana, a także braku możliwości testowania niezależności sędziów – z uwagi na funkcjonowanie tzw. prezydenckiego testu niezawisłości" - zaznaczono w oświadczeniu. (PAP)

Autor: Daria Kania

dka/ tgo/