Otwarcie wystawy o "diamentowej" generacji Polaków przypada - jak przypomniał prezes IPN Karol Nawrocki - 27 września, czyli w kolejną, już 82. rocznicę utworzenia Służby Zwycięstwu Polski - rocznicy, która traktowana jest również jako upamiętnienie powstania Polskiego Państwa Podziemnego - jedynej w skali światowej organizacji, w której mimo terroru okupantów funkcjonowały wszystkie organy państwowe, zarówno cywilne, jak i wojskowe.

"27 września 1939 roku gen. Michał Tokarzewski-Karaszewicz powołał Służbę Zwycięstwu Polski - pierwszą strukturę Polskiego Państwa Podziemnego, która potem w trakcie zmian strukturalnych stała się Związkiem Walki Zbrojnej, a 14 lutego 1942 roku Armią Krajową. Dzień 27 września, dzisiaj w naszej pamięci, jest początkiem Polskiego Państwa Podziemnego, a więc Polski walczącej o swoją niepodległość, ale też Polski kształcącej - w obliczu dwóch systemów totalitarnych" - powiedział Nawrocki, przypominając, że Polacy w latach okupacji poza wysiłkiem walki zbrojnej i wysiłkiem edukacyjnym podjęli także wysiłek związany ze zbudowaniem podziemnego wymiaru sprawiedliwości, który karał tych, którzy zniewolili Polskę oraz tych, którzy z nimi współpracowali.

Prezes IPN przypomniał też, że Krzysztof Kamil Baczyński czy też inny bohater ekspozycji Tadeusz Gajcy byli nie tylko wybitnymi polskimi poetami, ale również - jak zaznaczył - dzielnymi żołnierzami, którzy za swoją postawę wobec okupantów zapłacili najwyższą cenę - cenę życia. "Inni, jak święty papież Polak - Jan Paweł II czy Stanisław Lem, którego także znajdziecie na tej wystawie, świadczyli o duchu polskości. O dumnym narodzie z genotypem wolności, o narodzie, który przywiązany był do tej wolności tak bardzo, że był w stanie za nią walczyć, ale także był za nią w stanie umierać" - mówił Nawrocki.

Przywołując osiągnięcia II Rzeczypospolitej jak np. budowa portu w Gdyni czy budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego, szef Instytutu wskazał też, że największą wartością przedwojennej Polski okazało się jednak pokolenie ludzi, którzy jej bezwarunkowo służyli. "Całe pokolenie Polaków, które nie było gotowe pogodzić się z Polską zniewoloną - Polską zniewoloną w roku 1939, ale także zniewoloną po roku 1945. To te postacie świadczą o wielkim sukcesie II Rzeczypospolitej, sukcesie, który miał zostać zniszczony i zapomniany na skutek zbrodni niemieckich i zbrodni komunistycznych" - dodał.

Wystawę można oglądać - jak poinformował IPN - do 15 listopada na dziedzińcu Zamku Królewskiego w Warszawie. Otwierając ekspozycję, dyrektor zamku, Wojciech Fałkowski podkreślił m.in., że pokolenie Baczyńskiego "to pokolenie ludzi, którzy nie wahali się ruszyć z pomocą państwu i narodowi polskiemu w obliczu śmiertelnego zagrożenia". "To jest to pokolenie początków XX-lecia, które wychowane i wykształcone w II Rzeczypospolitej później upomniało się o Polskę i polskość" - mówił dyrektor, dziękując IPN za decyzję o umiejscowieniu nowej ekspozycji na Zamku Królewskim w Warszawie.

Wystawa "Pokolenie Baczyńskiego" została przygotowana w języku polskim i języku angielskim przez Biuro Edukacji Narodowej IPN w związku ze stuleciem urodzin Krzysztofa Kamila Baczyńskiego - jednego z najwybitniejszych polskich poetów, który zginął podczas Powstania Warszawskiego. Tworzą ją plansze części ogólnopolskiej oraz plansze trzynastu wersji regionalnych, przygotowane przez oddziały i delegatury IPN z całego kraju, które będą prezentowane w całej Polsce. Autorami części ogólnopolskiej są szef Biura Edukacji Narodowej IPN Adam Hlebowicz oraz historyk dr Paweł Rokicki.

Do przedstawicieli pokolenia Baczyńskiego, których sylwetki prezentowane są na ekspozycji, należeli również - jak podał IPN - Ryszard Kaczorowski – ostatni prezydent II RP na uchodźstwie. "Ich rówieśnikiem był Gustaw Herling Grudziński, pisarz, łagiernik, żołnierz spod Monte Cassino i autor książki +Inny świat+, będącej spisem wspomnień z pobytu w łagrze pod Archangielskiem. W tym samym roku co Jan Paweł II urodziła się Anna Smoleńska. Starsza od przyszłego papieża o trzy miesiące harcerka Szarych Szeregów jest współautorką jednego z najbardziej rozpoznawalnych dziś symboli - kotwicy Polski Walczącej" - dodał Instytut.

"Niektórzy uważają, że pokolenie to zostało zmarnowane. Jedni zginęli w boju, a tych, którzy przeżyli, na zawsze napiętnowały lata wojny. A jednak ich życiorysy mogą inspirować współczesnych Polaków" - podkreślają twórcy wystawy z Biura Edukacji Narodowej IPN.

"Byli pierwszym pokoleniem wychowanym w niepodległej Polsce. Wyrastali w duchu służby bliźnim i ojczyźnie. Słowo +poświęcenie+ bardzo dobrze opisuje ich życiowe wybory (...). Po wojnie pielęgnowali wartości, w których wyrośli, stali się przewodnikami duchowymi, lekarzami, nauczycielami, naukowcami... To oni w 1980 r., razem z kolejnymi pokoleniami Polaków, stanęli ponownie na barykadach, aby walczyć o wolność i solidarność" - dodali historycy z IPN, zaznaczając też, że to, czego uczą biografie bohaterów wystawy, to wartość służby innym, zwłaszcza tym, którzy są obok i mogą potrzebować pomocy.

"Nie zawsze to, czego chcemy, jest tym, czego potrzebujemy, a praca na rzecz bliźniego jest dobrem bezcennym i ponadczasowym. Ważne są korzenie, tradycja, więzy rodzinne, choć dzisiejszy świat nieraz odwraca się od tych wartości" - podsumowało Biuro Edukacji Narodowej IPN. (PAP)

nno/ aszw/