Tisz w języku jidysz oznacza stół. To w tradycji żydowskiej symbol radosnego czasu spędzanego na jedzeniu, piciu, śpiewaniu i rozmowach przy wspólnym stole.

„W tym roku organizujemy czwartą edycję TISZ Festiwalu Żydowskiego Jedzenia, tym razem pod hasłem +Sąsiedzi+. Jako sąsiadów rozumiemy zarówno osoby mieszkające bardzo blisko nas, ale także te w naszym dalszym sąsiedztwie. Będziemy zastanawiali się nad naszymi sąsiadami, którzy mają trochę inne pochodzenie, inną tradycję i oczywiście też trochę inną kuchnię” – zaznaczyła w wypowiedzi dla PAP Magdalena Maślak, pomysłodawczyni i koordynatorka TISZ Festiwalu Żydowskiego Jedzenia.

„Do naszego programu zaprosiliśmy zarówno ekspertów od kuchni żydowskiej, jak i przedstawicieli mniejszości etnicznych, językowych oraz migrantów, aby móc z nimi porozmawiać o ich kuchni” – wyjaśnia koordynatorka programu.

Drugim wątkiem festiwalu jest wątek ekologiczny. „Chcemy zastanowić się nad tym, jak w naszym najbliższym sąsiedztwie, podczas dokonywania samodzielnych wyborów jedzeniowych, możemy starać się być świadomi ekologicznie i wybierać to, co jest dobre dla ekologii” – zauważa Maślak.

W tym roku motywem przewodnim Festiwalu – jak zaznaczają organizatorzy wydarzenia - będą relacje z sąsiadami: tymi najbliższymi, za ścianą czy po drugiej stronie ulicy, ale też tymi dalszymi.

W programie: spotkania stacjonarne i online, spacery, wykłady i rozmowy o herbacie. Tradycyjnie TISZ Festiwal odbywa się w trakcie radosnego, żydowskiego święta Sukkot. Przychód z jednego ze spotkań wesprze Fundację Ocalenie, która pomaga uchodźcom, imigrantom i cudzoziemcom.

Do udziału w festiwalu Muzeum POLIN zaprasza zarówno ekspertów od kuchni żydowskiej, jak i przedstawicieli mniejszości etnicznych i językowych oraz migrantów. Szykują się wspólne rozmowy o jedzeniu żydowskim w perspektywie lokalnej wymiany.

Na pięć dni Muzeum POLIN przygotowało spotkania online z przedstawicielami sąsiedzkich mniejszości, a także spacery kulinarne po Warszawie, zarówno tej dawnej żydowskiej, jak i współczesnej, w której nadal mieszają się różne języki, smaki i zapachy.

W cyklu „Sąsiedzi”: poznaj tych, co najbliżej każdego dnia TISZ Festiwalu Żydowskiego Jedzenia będzie można zwrócić uwagę na swoich sąsiadów, tych nowych i tych, którzy są obok od wielu lat, i zapoznać się z ich kuchnią. Będzie również czas, by przyjrzeć się, jak bliskie są związki między kuchniami sąsiedzkimi, w tym także daniami żydowskimi i polskimi.

Jako pierwsza prezentowana będzie kuchnia łemkowska. Podczas pokazu kulinarnego w środę wieczorem Sylwia i Albert Pachowie z agroturystyki Malowane Wierchy zaprezentują śniadaniowy hit, prołziaki zwane też adzymkami.

W czwartek spotkanie z Kaszubami. O kuchni regionalnej opowie Marzena Usarek, założycielka Muzeum Baśni Kaszubskiej, któremu patronuje Borowa Ciotka - postać z miejscowych legend.

Festiwalowy piątek to szansa na poznanie bliżej kuchni tatarskiej. Uczestnicy przekonają się, czy kuchnia tatarska ma wspólne związki z innymi kuchniami sąsiadów, w tym z kuchnią żydowską. Będzie można też zobaczyć, jak przygotować jedno z dań polskich Tatarów: kułduny a o wszystkim opowie Lilla Świerblewska, właścicielką restauracji HALVA.

W sobotę kulinarna podróż do Amsterdamu. Szykują się opowieści o żydowskim jedzeniu oraz o jego związkach z kuchnią niderlandzką, w tym ze słynnym ciastkiem o nazwie „bolus” oraz odwiedziny w koszernej kawiarni w Żydowskim Muzeum Historycznym.

Na niedzielny finał - kulinarny spacer po „małym Wietnamie” w Warszawie i spacer po targowisku przy ul. Bakalarskiej. To miejsce pracy i życia wielu osób ze stołecznej wietnamskiej społeczności. Barbara Starecka, dziennikarka, znana w sieci jako Nakarmiona Starecka, i restauratorka Linh Nguyen od rana pokażą uczestnikom najwspanialsze azjatyckie zapachy i smaki – od wietnamskiej pyzy po sok z trzciny cukrowej. Środowe, czwartkowe, piątkowe i sobotnie spotkania w cyklu „Sąsiedzi” dostępne będą na kanale Muzeum POLIN na Facebooku i YouTube; spacer niedzielny odbędzie się stacjonarnie. Ponadto w ramach Festiwalu TISZ POLIN zaprasza na „Spacery pełne smaków”.

Na otwarcie, w środę, 22 września, festiwal zawita do Fortecy Kręglickich, gdzie na wielu stoiskach kupić można żydowskie jedzenie po polsku lub polskie po żydowsku.

Gefilte fisz i składniki na cymes w targowym gąszczu pomoże znaleźć przewodnik Muzeum POLIN, który zaproponuje kulinarne spacery między stoiskami. Początek spotkania „W poszukiwaniu żydowskiego jedzenia” o 10.

W niedzielę, 26 września, o 13 - tej spacer „Tu kupisz i zjesz wszystko”, podczas którego uczestnicy podążą śladem nieistniejących już jatek, bazarów, sklepów, żeby sprawdzić, gdzie przed wojną można było kupić najlepsze warzywa, kasze i mięso.

TISZ Festiwal to również rozmaite warsztaty, np. dzielenie się wiedzą o tym, wiedzą o tym, jak uprawiać warzywa i kwiaty w mieście lub jak upleść chałkę. Program TISZ Festiwalu Żydowskiego Jedzenia na stronie https://polin.pl/pl/tisz2021 (PAP)

Anna Bernat

abe/ dki/