Radio Opole » Kraj i świat
2021-07-31, 07:10 Autor: PAP

PIE: 300 lat temu Polska na tle Europy była rajem podatkowym

W XVIII wiecznej Polsce podatki były najniższe w Europie, a dochody publiczne wynosiły 4 proc. ówczesnych dochodów Wielkiej Brytanii - wskazuje Polski Instytut Ekonomiczny. W tym czasie w Europie powstało narzędzie długu publicznego, które Polska wykorzystywała w mniejszym stopniu niż inne kraje - dodaje.

Jak podkreślono w raporcie „Przedrozbiorowa Rzeczpospolita a kwestia długu publicznego”, z perspektywy analitycznej na skarbowość dawnej Rzeczypospolitej nie da się patrzeć w taki sposób, jak na finanse publiczne współczesnych państw. Oprócz odmiennych form zarządzania finansami w XVIII wieku brakowało również wielu powszechnie używanych dziś pojęć i kluczowych instytucji – na czele z budżetem państwa. Wskazano, że w raporcie przyjrzano się zadłużeniu będącemu w gestii centralnych władz skarbowych, które dziś nazwalibyśmy długiem państwowym czy długiem skarbu państwa. Pominięto przy tym finanse miast, które również bywały zadłużone.


"W XVIII wiecznej Europie dynamicznie rozwijał się fiskalizm, tymczasem Polska była właściwie rajem podatkowym. Po wprowadzeniu reform, roczne dochody skarbu koronnego Rzeczypospolitej w okresie od 1764 r. do 1792 r. zwiększyły się siedmiokrotnie, ale nadal Francja, czy Wielka Brytania uzyskiwała kilkunastokrotnie wyższe dochody publiczne. To na długie lata zdeterminowało naszą pozycję na arenie międzynarodowej" – stwierdził dyrektor Polskiego Instytutu Ekonomicznego Piotr Arak.


W raporcie zauważono, że powstanie nowoczesnego długu publicznego było rewolucją w finansach publicznych państw europejskich. Jako pierwsza i w najszerszym wymiarze korzystała z tego instrumentu Anglia, a w XVIII w. starało się ją naśladować wiele państw. Celowe wykorzystanie kredytu zwiększało możliwości wydatkowe, z czego korzystano zwłaszcza w obliczu konfliktów zbrojnych. Sięganie po kredyt wymagało jednak reformowania dochodów - zaznaczono.


Jak napisano, Polska nie wzięła udziału w europejskiej rewolucji finansów publicznych. Niski poziom dochodów publicznych i rozkład samej państwowości były czynnikami, które sprawiały, że nie było ani potrzeby, ani możliwości korzystania z kredytu publicznego. Wojsko stawało się swoistym wierzycielem państwa, a koszty prowadzonych w drugiej połowie XVII w. wojen doprowadziły do utraty zdolności obsługi tego zadłużenia.


PIE wskazał, że podjęte w okresie panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego reformy umożliwiły celowe zaciąganie zobowiązań przez państwo. Z jednej strony pojawiły się potrzeby, z drugiej uzyskano stabilne dochody, będące zabezpieczeniem i gwarancją wypłacalności. Powstały również organy, które administrowały finansami państwa, i które mogły zaciągać zobowiązania oraz zajmować się ich obsługą.


"W ostatnich latach istnienia Rzeczpospolitej wysokość celowo zaciągniętego zadłużenia przekraczała roczne dochody państwa. Niskie (mimo reform) dochody publiczne i niepewna sytuacja polityczna nie były czynnikami korzystnymi dla zaciągania zobowiązań. Brak rozwiniętego rynku finansowego zmuszał do szukania pożyczek za granicą" - stwierdzono.


Dodano, że w stosunku do podatków panowała w Rzeczpospolitej wielowiekowa niechęć. "Można stwierdzić, że Rzeczpospolita wykorzystała możliwości wynikające z zadłużania aż nadto w stosunku do sytuacji politycznej i finansowej, w jakiej się znajdowała. Okazało się, że nawet bez posiadania osobnego banku państwowego i bez rozwiniętego rynku finansowego, możliwe było sięgnięcie po taki instrument jak dług publiczny. Jednak ostatecznym problemem nie było zadłużenie, ale ograniczenia w jego dalszym kreowaniu - podsumowano.(PAP)


Autor: Karolina Mózgowiec


kmz/ pad/


Kraj i świat

2024-06-26, godz. 19:50 Rosja/ Około 70 rannych w wypadku pociągu w Republice Komi Około 70 osób zostało rannych w środę w wypadku pociągu pasażerskiego w Republice Komi na północy Rosji. Wykoleiło się dziewięć z 14 wagonów pociągu… » więcej 2024-06-26, godz. 19:50 Ekstraklasa piłkarska – wygrany sparing Śląska Wrocław Śląsk Wrocław w pierwszym sparingowym meczu podczas zgrupowania w Austrii pokonał 1:0 (1:0) wicemistrza Rumunii - CFR Cluj. Zwycięskiego gola dla zespołu… » więcej 2024-06-26, godz. 19:50 Niemcy/ Rząd zatwierdził propozycję realizacji Domu Polsko-Niemieckiego w Berlinie Rząd RFN zatwierdził w środę propozycję realizacji Domu Polsko-Niemieckiego w Berlinie, przedstawioną przez ministrę stanu ds. kultury Claudię Roth. Chodzi… » więcej 2024-06-26, godz. 19:40 Daria Gosek-Popiołek: należy lepiej chronić polskich twórców (krótka 5) 'Procedujemy dziś bardzo ważną ustawę. Ochrona praw twórców to interes nas wszystkich - to interes społeczny. Należy lepiej chronić polskich twórców'… » więcej 2024-06-26, godz. 19:40 Opolskie/ Odblokowana dk 46 w Kamienicy (aktl.) Służby drogowe odblokowały drogę krajową nr 46 w Kamienicy, gdzie doszło do zderzenia czterech samochodów. Jak przekazał dyżurny KW PSP w Opolu, w wyniku… » więcej 2024-06-26, godz. 19:30 Posłowie Trzeciej Drogi: nie pozwólmy na okradanie twórców z ich własnych dzieł (krótka4) Nie pozwólmy na okradanie twórców z ich własnych dzieł; polskie prawo autorskie od dawna wymagało nowelizacji - mówili w środę w Sejmie podczas drugiego… » więcej 2024-06-26, godz. 19:20 Ekstraklasa piłkarska – porażka i remis GKS Katowice Piłkarze beniaminka ekstraklasy GKS Katowice przegrali z Polonią Bytom 0:2 (0:1) i zremisowali z GKS Jastrzębie 2:2 (1:0) w środowych sparingach rozegranych… » więcej 2024-06-26, godz. 19:20 Piotr Adamowicz o noweli ustawy o prawie autorskim: ważna i wyczekiwana przez środowiska twórcze (krótka3) To niezwykle ważny i bardzo wyczekiwany przez środowiska twórcze, artystyczne, organizacje czy też różnego rodzaju stowarzyszenia akt prawny, budzący nie… » więcej 2024-06-26, godz. 19:10 2 lipca polsko-niemieckie konsultacje międzyrządowe 2 lipca odbędą się polsko-niemieckie konsultacje międzyrządowe pod przewodnictwem premiera Donalda Tuska oraz kanclerza Niemiec Olafa Scholza - poinformował… » więcej 2024-06-26, godz. 19:00 ME 2024 - Słowacja - Rumunia 1:1 (do przerwy) Grupa E: Słowacja - Rumunia 1:1 do przerwy. Bramki: 1:0 Ondrej Duda (24-głową), 1:1 Razvan Marin (37-karny). Żółta kartka - Rumunia: Andrei Burca, Nicusor… » więcej
11121314151617
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »