Dzień Polonii i Polaków za Granicą został ustanowiony w 2002 roku uchwałą Senatu, w dowód uznania dla Polonii i Polaków za ich wielowiekowy dorobek i wkład w odzyskanie przez nasz kraj niepodległości. Jego celem jest umacnianie poczucia jedności wszystkich rodaków i pomoc w zachowaniu świadomości narodowej.

- Wśród Polonii świadomość tego dnia jest duża, może nawet większa niż w kraju - powiedział w rozmowie "W cztery oczy" senator PiS Jerzy Czerwiński. - Akurat tu na Opolszczyźnie mamy jeszcze rocznicę wybuchu III Powstania Śląskiego i jeszcze 3 maja święto konstytucji. To zbicie świąt w tym samym okresie może sprawiać wrażenie, że w kraju Dzień Polonii nie jest zauważalny. Senat do niedawna był organem państwowym, który się opiekował Polonią. W tej chwili, jeśli chodzi o kwestie finansowe, one zostały z Senatu odjęte i nimi zajmuje się pełnomocnik ds. Polonii i Polaków za Granicą.

Funkcję pełnomocnika ds. polonii sprawuje obecnie Jan Dziedziczak. Najliczniejsza grupa emigracji i osób polskiego pochodzenia żyje w Stanach Zjednoczonych - 10 milionów. Inne duże skupiska są w Brazylii, Kanadzie, Wielkiej Brytanii, Francji i Niemczech. Polacy mieszkają też między innymi, na Litwie, Białorusi i Ukrainie.