Jak mówi wicemarszałek Stanisław Rakoczy, męczeństwo polskiej wsi przez lata było zapomniane.

- Nie chciano pamiętać o tych, którzy w potrzebie, zawsze żywili i bronili. Mieszkańcy wsi nigdy nie otrzymali należytych odszkodowań wojennych od okupantów, chociaż ponieśli największe straty biologiczne i materialne. Pacyfikacje dokonywane były na zasadzie odpowiedzialności zbiorowej, dlatego na wsiach, ten bilans strat był szczególnie krwawy.

- Zdecydowana większość, z tych 72 tysięcy żołnierzy Wojska Polskiego, którzy tutaj trafili, do Lamsdorf, w latach II wojny światowej, jako jeńcy wojenni, to byli mieszkańcy polskich wsi. Dzisiaj, też z tej perspektywy chcemy pokazać ich historie - dodaje Piotr Stanek z Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych.

Dzień Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej został ustanowiony we wrześniu ubiegłego roku. Obchodzony jest w rocznicę pacyfikacji wsi Michniów. 12 i 13 lipca 1943 roku wieś ta leżąca w woj. świętokrzyskim została zaatakowana przez niemieckiego okupanta. Zginęło wtedy ponad 200 osób, w tym kobiety i dzieci. Według przekazów historycznych najmłodsza ofiara tych wydarzeń - Stefan Dąbrowa - miał wtedy 9 dni.