Radio Opole » Ładna historia! » Ładna historia! » Płomienny Kaznodzieja
2022-09-19, 12:45 Autor: Bolesław Bezeg

Płomienny Kaznodzieja

Dziś prawdopodobnie wczoraj minęła 334 rocznica śmierci Adama Gdacjusza zwanego „płomiennym kaznodzieją z Kluczborka”.
Ładna Historia 19 września 2022 r.
Adam Gdacjusz występujący także pod nazwiskiem Gdak, urodził się i zmarł w Kluczborku. W swoim blisko 80-letnim życiu zasłynął jako charyzmatyczny ewangelicki pastor oraz polski poeta i publicysta. Historycy literatury chętnie nazywają go śląskim Rejem.

Dlaczego? Bo pisał po polsku i to całkiem zgrabnie. Pisał nie tylko po polsku, ale także jak na duchownego przystało po łacinie. Tworzył głównie literaturę moralizatorsko-kaznodziejską i wiersze. Zasłynął także kilkoma błyskotliwymi sentencjami, czy jakbyśmy to dziś nazwali bon-motami. Jak np. „Głupstwo przywiązane jest do serca młodego, ale rózga karności oddali je od niego.”

Urodził się w zubożałej kluczborskiej rodzinie mieszczańskiej. Edukację pobierał prawdopodobnie w Brzegu i Wrocławiu. Pracował jako kantor i nauczyciel w ewangelickich gimnazjach w Podgrodziu, Elblągu i Wilnie. Od 1641 r. ponownie zamieszkał w Kluczborku, gdzie w roku 1644 został diakonem, a w dwa lata później ewangelickim proboszczem.

Jego najważniejszym dziełem jest zbiór kazań o Ewangeliach pt. „Postilla popularis” wydane około roku 1650 w Lesznie. Gdacjusz dał w nich interesujące świadectwo epoki – opisał trudne życie mieszkańców Śląska, a także upadek moralności tuż po wojnie trzydziestoletniej.

Był przeciwnikiem germanizacji ludności Śląska i pierwszym autorem, który wprowadził śląską gwarę do utworów literackich. Jego twórczość przyczyniła się do umocnienia języka polskiego na Śląsku a szczególnie w środowisku protestanckim.

Na jego publikacjach polskojęzyczni nauczyciele uczyli dzieci i dorosłych czytania i pisania. Był jednym z nielicznych autorów, którzy w okresie, kiedy ruch ewangelicki w Polsce osłabł i przestano wydawać druki protestanckie, prowadzili działalność literacką w języku polskim, a fakt, że prowadził tę pracę na oderwanym od reszty Polski Śląsku tym bardziej zasługuje na uznanie.

Jako pastor kluczborski czynił starania o dostarczenie wyznawcom polskim książek w języku ojczystym.

Wydał około 25 książek. W swojej ostatniej pracy zatytułowanej „Dyszkurs o dobrych uczynkach...” napisał w przedmowie "ona nielitościwa kosiarka ostrą swoją kosą do mnie się gotuje i w krotce w nawiedziny przyjść obiecuje”.

Adam Gdacjusz zmarł w Kluczborku prawdopodobnie 18 września 1688 roku.

Zobacz także

2022-08-29, godz. 12:45 Bandyta z "Tysiąca talarów" Dziś przypada 43 rocznica śmierci polskiego aktora teatralnego i filmowego Pawła Baldego. » więcej 2022-08-26, godz. 12:45 Pierwszy historiograf Śląska Dziś przypada 373 rocznica śmierci autora pierwszej w dziejach historii Śląska teologa i historyka Marcina Strzody. » więcej 2022-08-25, godz. 12:45 Spiskowe praktyki 253 lata temu - 25 sierpnia 1769 roku w Nysie spotkali się dwaj władcy największych niemieckich państw aby omówić wspólne tajne przedsięwzięcia. » więcej 2022-08-24, godz. 12:45 Astronomka z Byczyny Dziś przypada 358 rocznica śmierci wybitnej śląskiej astronomki Marii Cunitz alias Kunickiej. Podobnie jak w przypadku Kopernika i Heweliusza także i o jej… » więcej 2022-08-23, godz. 12:45 Biskup z Grodkowa Jutro przypada 415 rocznica urodzin pochodzącego z Opolszczyzny biskupa wrocławskiego Sebastiana von Rostock. » więcej 2022-08-22, godz. 12:46 Świątynia od zawsze 768 lat temu kościół na Górce otrzymał prawa kościoła parafialnego. Dziś kilka słów o jednym z najstarszych miejsc kultu w Opolu. » więcej 2022-08-19, godz. 12:45 Piewca lotnictwa 69 lat temu - 19 sierpnia 1953 roku w Kluczborku urodził się polski reżyser filmowy Zbigniew Wacław Kowalewski. » więcej 2022-08-18, godz. 12:45 Reżyser słuchowisk Dziś przypada 96 rocznica urodzin zmarłego dziesięć lat temu pisarza i dziennikarza Kazimierza Kowalskiego. » więcej 2022-08-17, godz. 12:45 Patron Polski i Diecezji Dziś obchodzimy wspomnienie liturgiczne, a w poniedziałek minęła 765 rocznica śmierci pochodzącego z Opolszczyzny pierwszego polskiego dominikanina i misjonarza… » więcej 2022-08-16, godz. 12:45 Pierwsze śląskie Dziś przypada 103 rocznica wybuchu I powstania śląskiego » więcej
7891011
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »