Radio Opole » Ładna historia! » Ładna historia! » Płomienny Kaznodzieja
2022-09-19, 12:45 Autor: Bolesław Bezeg

Płomienny Kaznodzieja

Dziś prawdopodobnie wczoraj minęła 334 rocznica śmierci Adama Gdacjusza zwanego „płomiennym kaznodzieją z Kluczborka”.
Ładna Historia 19 września 2022 r.
Adam Gdacjusz występujący także pod nazwiskiem Gdak, urodził się i zmarł w Kluczborku. W swoim blisko 80-letnim życiu zasłynął jako charyzmatyczny ewangelicki pastor oraz polski poeta i publicysta. Historycy literatury chętnie nazywają go śląskim Rejem.

Dlaczego? Bo pisał po polsku i to całkiem zgrabnie. Pisał nie tylko po polsku, ale także jak na duchownego przystało po łacinie. Tworzył głównie literaturę moralizatorsko-kaznodziejską i wiersze. Zasłynął także kilkoma błyskotliwymi sentencjami, czy jakbyśmy to dziś nazwali bon-motami. Jak np. „Głupstwo przywiązane jest do serca młodego, ale rózga karności oddali je od niego.”

Urodził się w zubożałej kluczborskiej rodzinie mieszczańskiej. Edukację pobierał prawdopodobnie w Brzegu i Wrocławiu. Pracował jako kantor i nauczyciel w ewangelickich gimnazjach w Podgrodziu, Elblągu i Wilnie. Od 1641 r. ponownie zamieszkał w Kluczborku, gdzie w roku 1644 został diakonem, a w dwa lata później ewangelickim proboszczem.

Jego najważniejszym dziełem jest zbiór kazań o Ewangeliach pt. „Postilla popularis” wydane około roku 1650 w Lesznie. Gdacjusz dał w nich interesujące świadectwo epoki – opisał trudne życie mieszkańców Śląska, a także upadek moralności tuż po wojnie trzydziestoletniej.

Był przeciwnikiem germanizacji ludności Śląska i pierwszym autorem, który wprowadził śląską gwarę do utworów literackich. Jego twórczość przyczyniła się do umocnienia języka polskiego na Śląsku a szczególnie w środowisku protestanckim.

Na jego publikacjach polskojęzyczni nauczyciele uczyli dzieci i dorosłych czytania i pisania. Był jednym z nielicznych autorów, którzy w okresie, kiedy ruch ewangelicki w Polsce osłabł i przestano wydawać druki protestanckie, prowadzili działalność literacką w języku polskim, a fakt, że prowadził tę pracę na oderwanym od reszty Polski Śląsku tym bardziej zasługuje na uznanie.

Jako pastor kluczborski czynił starania o dostarczenie wyznawcom polskim książek w języku ojczystym.

Wydał około 25 książek. W swojej ostatniej pracy zatytułowanej „Dyszkurs o dobrych uczynkach...” napisał w przedmowie "ona nielitościwa kosiarka ostrą swoją kosą do mnie się gotuje i w krotce w nawiedziny przyjść obiecuje”.

Adam Gdacjusz zmarł w Kluczborku prawdopodobnie 18 września 1688 roku.

Zobacz także

2022-09-12, godz. 12:45 Narada w Jełowej 83 lata temu – 12 września 1939 r.    w trakcie inwazji na Polskę w Jełowej niedaleko Opola odbyła się tajna narada programowa przywódców III Rze… » więcej 2022-09-09, godz. 12:45 Pamiętna uczta 658 lat temu we wrześniu w Krakowie odbył się słynny zjazd królów i książąt. W zjeździe uczestniczył jako członek orszaku węgierskiego króla Ludwika… » więcej 2022-09-08, godz. 12:44 Bracia Kowalczykowie 50 lat    temu 8 września 1972 roku zakończył się proces oskarżonych o zamach na funkcjonariuszy państwowych braci Kowalczyków, który toczył się… » więcej 2022-09-07, godz. 12:45 Polscy czołgiści 1939 83 lata temu pod Borową Górą niedaleko Bełchatowa batalion polskich czołgów stoczył czterodniową bitwę z dwiema niemieckimi dywizjami pancernymi. » więcej 2022-09-06, godz. 12:45 Masakra w Nieborowicach 83 lata temu trwała niemiecka inwazja na Polskę. Dziś przypada rocznica męczeńskiej śmierci grupy Polaków, a wśród nich polskiego działacza narodowego… » więcej 2022-09-05, godz. 12:45 Książę "na chwilę" 583 lata temu zmarł książę opolski Jan I. Panował on w Opolu zaledwie dwa lata, ale w tym czasie zdążył złożyć hołd polskiemu królewiczowi. » więcej 2022-09-02, godz. 12:45 Atak łosia 83 lata temu - 4 września 1939 roku w toku wojny polsko-niemieckiej polskie bombowce typu Łoś zbombardowały węzeł kolejowy w Fosowskich. » więcej 2022-09-01, godz. 12:45 Wojna 1939 Dziś przypada 83 rocznica wybuchu II wojny światowej w którym to wydarzeniu Opolszczyzna odegrała szczególną rolę jako baza i zaplecze dla niemieckich wojsk… » więcej 2022-08-31, godz. 12:45 Opolskie też strajkowało 42 lata temu 31 sierpnia 1980 roku podpisano porozumienie kończące strajk w Stoczni Gdańskiej. Strajki solidarnościowe miały wówczas miejsce także na O… » więcej 2022-08-30, godz. 12:45 Najpierwsza globalna 266 lat temu - 30 sierpnia 1756 roku rozpoczęła się wojna siedmioletnia – pierwsze starcie wielkich mocarstw o globalnym charakterze: walki toczyły się… » więcej
678910
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »