Józef Szafranek urodził się 18 lutego 1807 roku w Gościęcinie jako syn miejscowego młynarza. 9 marca 1831 roku ukończył we Wrocławiu studia teologiczne i przyjął święcenia kapłańskie. Pracował początkowo jako wikary w Grzędzinie, a w latach 1832-1839 w Raciborzu.

W roku 1940 został proboszczem parafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Bytomiu, którą to funkcję pełnił do końca życia. Nieco wcześniej bo w roku 1839 założył w Bytomiu pierwsze w Europie koło czytelnicze.

W roku 1848 został wybrany deputowanym do pruskiego Zgromadzenia Konstytucyjnego. Początkowo zasiadał wraz z klubem lewicujących niemieckich demokratów, ale w kolejnej kadencji przeniósł się do Koła Polskiego.

Podczas trwającej wówczas w Europie Wiosny Ludów 21 lipca 1848 roku ksiądz Szafranek wygłosił w niemieckim Zgromadzeniu Narodowym przemówienie, w którym w ośmiu punktach zażądał praw dla po polsku mówiących Ślązaków. Domagał się wówczas m.in. zagwarantowania możliwości używania i pielęgnowania języka polskiego na Górnym Śląsku, wydawania praw, rozkazów, dekretów, rozporządzeń, nakazów i obwieszczeń nie tylko w języku polskim ale także w wystarczającej w tym języku ilości, uczynienia języka polskiego językiem wykładowym w lekcjach religii i nauki elementarnej w powiatach, wsiach i koloniach zamieszkanych w większości przez Polaków.

W roku 1851 w wyniku nacisków pruskich władz kościelnych musiał zrzec się mandatu poselskiego. Znana stała się jego manifestacja parlamentarna: gdy biskup zabronił mu zasiadać w ławach lewicy ksiądz Szafranek stał przez całe posiedzenia.

Zrzeczenie się mandatu posła zakończyło jego karierę polityczną, ale nie szeroką działalność społeczną. Ksiądz Józef Szafranek działał w ruchu trzeźwości założonym przez księdza Alojzego Ficka, opiekował się biednymi i sierotami, a także chorymi podczas epidemii cholery. Agitował u władz miejskich Bytomia za potrzebą dwujęzycznego nauczania, założył w Bytomiu pierwszą żeńską szkołę zawodową, przyczynił się do założenia katolickiego gimnazjum, a także szkoły średniej dla dziewcząt i ochronki. Wydawał polskie książki i kalendarze.

Promował zwyczaj częstego przystępowania do Komunii świętej, organizował pielgrzymki do Piekar i na Górę Świętej Anny. Za propolską działalność w roku 1872 został przez pruskie władze odsunięty od nadzoru nad bytomskimi szkołami. 7 maja 1874 roku wracając od chorego parafianina ksiądz Józef Szafranek spadł z wozu i w wyniku obrażeń odniesionych w wypadku wkrótce zmarł.