Józef Lompa urodził się 29 czerwca 1797 roku w rzemieślniczej rodzinie w Oleśnie, tam ukończył szkołę elementarną i uczył się gry na skrzypcach i na organach, co pozwoliło mu przez jakiś czas utrzymywać się z posady organisty.

Jego pierwszą pracą była posada pisarza sądowego a potem także sekretarza "Komisji jeneralnej spraw ziemskich i włościańskich". W roku 1817 ukończył nauczycielskie seminarium katolickie we Wrocławiu i podjął pracę jako nauczyciel w Cieszynie, a potem w Lublińcu.

Był Józef Lompa jednym z inicjatorów utworzenia szkoły podstawowej w Lubszy koło Lublińca, gdzie przez blisko 30 lat pracował jako nauczyciel. Pełnił także obowiązki pisarza gminnego i organisty. W międzyczasie zdobył uprawnienia tłumacza przysięgłego z języków polskiego, czeskiego i niemieckiego. Uprawnienia te pozwoliły mu podjąć pracę w komisji regulującej nieścisłości graniczne na Śląsku pomiędzy państwem pruskim i Królestwem Polskim.

Za działalność społeczną i polską publicystykę narodową władze pruskie zwolniły go z posady nauczyciela w Lubszy i pozbawiły prawa do mieszkania oraz emerytury. Z powodu policyjnych szykan w roku 1858 przeniósł się do Woźnik gdzie podjął pracę jako tłumacz sądowy.

Przez cały okres aktywności zawodowej był czynnym literatem i publicystą wielu czasopism, a przede wszystkim ukazującego się w Bytomiu „Dziennika Górnośląskiego", na którego łamach bronił praw ludności polskiej do używania języka polskiego, a także do nauki historii Polski.

Czynnie zaangażował się w akcję tworzenia na Śląsku polskich bibliotek oraz czytelni ludowych. Sam założył Czytelnię Ludową w Lubecku koło Lublińca.

Jego twórczość literacka skupiała się na publicystyce oraz pracach popularnonaukowych, których celem było podnoszenie świadomości ludności Śląska. W tym celu opracował podręczniki do nauki języka polskiego i historii Polski, a także szereg prac o charakterze etnograficznym i geograficznym. Był dwukrotnie żonaty i pozostawił po sobie 16. dzieci.

Józef Piotr Lompa zmarł 29 marca 1863 roku w Woźnikach.