Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 83 lata temu Niemcy utworzyli getto warszawskie
2023-10-02, 10:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/K.Koziełł

83 lata temu Niemcy utworzyli getto warszawskie

Żydzi eskortowani w drodze do pracy na Krakowskim Przedmieściu (marzec 1940) [fot. wikipedia/domena publiczna]
Żydzi eskortowani w drodze do pracy na Krakowskim Przedmieściu (marzec 1940) [fot. wikipedia/domena publiczna]
83 lata temu, 2 października 1940 roku, Niemcy utworzyli getto warszawskie, największą w okupowanej Europie zamkniętą dzielnicę żydowską. Na otoczony murem teren o powierzchni niespełna 3 kilometrów kwadratowych przesiedlono około 400 tysięcy Żydów z Warszawy. W kwietniu 1941 roku, gdy do getta napłynęli przesiedleńcy z miejscowości dystryktu warszawskiego i grupa Żydów niemieckich, liczba ta wzrosła do 450 tysięcy. Za opuszczenie dzielnicy groziła kara śmierci, podobnie jak za pomoc udzielaną Żydom po tzw. aryjskiej stronie.
Od chwili powstania w getcie panował głód, rozprzestrzeniały się choroby zakaźne i panowały fatalne warunki sanitarne, a to szybko doprowadziło do wzrostu śmiertelności. Liczbę ofiar szacuje się na 400 tysięcy. Około 100 tysięcy ludzi zginęło lub zmarło za murami getta - były to ofiary głodu i chorób, egzekucji, dwóch akcji likwidacyjnych (lipiec-wrzesień 1942 oraz styczeń 1943), a także polegli i zamordowani podczas powstania. Pozostali stracili życie w niemieckich obozach koncentracyjnych, głównie w Treblince. Po rozpoczęciu operacji "Barbarossa", czyli niemieckiej agresji na Związek Radziecki w czerwcu 1941 roku, naziści rozpoczęli systematyczne mordy na społeczności żydowskiej. Żydów zabijano w masowych egzekucjach i w tworzonych specjalnie obozach zagłady. Wiosną 1942 roku rozpoczęła się Akcja Reinhardt, której celem była likwidacja gett na terenie Generalnego Gubernatorstwa i wymordowanie przebywających tam Żydów. Akcja ta stanowiła część nazistowskiej koncepcji tzw. ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej, czyli zagłady wszystkich Żydów europejskich.

22 lipca 1942 roku w warszawskim getcie rozpoczęła się wielka akcja likwidacyjna. W ciągu dwóch miesięcy Niemcy wywieźli do obozu zagłady w Treblince nie mniej niż 254 tysiące mieszkańców tej zamkniętej dzielnicy. Do ostatecznej likwidacji getta przystąpili wiosną 1943 roku. W odpowiedzi, 19 kwietnia, wybuchło tam powstanie. Od 700 do 2 tysięcy żydowskich bojowników stanęło do nierównej walki z dobrze uzbrojonymi niemieckimi żołnierzami. Poza starciami z powstańcami, niemieckie oddziały szturmowe codzienne przeczesywały teren getta, poszukując miejsc, w których ukrywali się Żydzi. Przez cztery tygodnie Niemcy zrównali getto z ziemią, metodycznie paląc dom po domu. Zryw został zakończony wysadzeniem przez Niemców Wielkiej Synagogi na Tłomackiem. Kierujący likwidacją getta warszawskiego generał SS Juergen Stroop napisał wówczas w raporcie do Reichsfuehrera-SS Heinricha Himmlera: "Nie ma już żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej w Warszawie".

Jednak w wypalonych domach i nieodkrytych bunkrach wciąż pozostali ludzie - zarówno cywile, jak i nieliczni powstańcy. I niemieckie raporty policyjne, i polska prasa konspiracyjna donosiły, że jeszcze w czerwcu na terenie getta rozlegały się strzały. Niektórzy "gruzowcy" ukrywali się w ruinach getta aż do końca 1943 roku.

(więcej)

Przed II wojną światową w Polsce mieszkała największa społeczność żydowska w Europie. Warszawa stanowiła centrum żydowskiego życia społecznego, kulturalnego, politycznego i religijnego.

Po wybuchu wojny na obszarach zajętych przez Niemcy stopniowo wprowadzono restrykcyjne ustawodawstwo wymierzone w Żydów. Nałożono na nich obowiązek pracy przymusowej, zamknięto synagogi, a od grudnia 1939 roku Żydzi w Generalnym Gubernatorstwie na prawym przedramieniu musieli nosić opaski z gwiazdą Dawida. Zabroniono im też wstępu do bibliotek, parków czy środków transportu.

Kolejnym krokiem stało się tworzenie gett, których w okresie wojny na ziemiach polskich okupant założył około 600. Pierwsze z nich powstało w październiku 1939 roku w Piotrkowie Trybunalskim. Plany utworzenia getta w Warszawie pojawiły się wiosną 1940 roku. Oficjalnym powodem była chęć powstrzymania epidemii tyfusu, który miał rozprzestrzeniać się w częściach miasta zamieszkanych głównie przez Żydów.

Żydowska dzielnica powstała na mocy dekretu szefa dystryktu warszawskiego Generalnego Gubernatorstwa Ludwiga Fischera z 2 października 1940 roku. W kwietniu tego samego roku rozpoczęto wznoszenie murów wokół części miasta najliczniej zamieszkanej przez Żydów, czyli dzisiejszego Muranowa. Do ostatecznego zamknięcia getta w Warszawie doszło 16 listopada 1940 roku. Za murami znalazło się wtedy około 400 tysięcy Żydów.

Zobacz także

2023-12-29, godz. 10:00 Rośnie liczba eksponatów przekazywanych do nowego muzeum powstania Rośnie liczba eksponatów przekazywanych i wypożyczanych do nowej siedziby Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 w Poznaniu, która ma być gotowa za trzy… » więcej 2023-12-29, godz. 07:30 108 lat temu urodził się Stanisław Broniewski "Orsza", dowódca akcji pod Arsenałem 108 lat temu, 29 grudnia 1915 roku, urodził się Stanisław Broniewski "Orsza", naczelnik Szarych Szeregów, dowódca słynnej akcji pod Arsenałem. Podczas II… » więcej 2023-12-29, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 29 grudnia » więcej 2023-12-28, godz. 15:00 Karta muzealna coraz bardziej popularna Belgijska karta muzealna bardzo popularna. Coraz więcej osób korzysta ze stałej przepustki do 235 muzeów i ponad 300 wystaw w całej Belgii. » więcej 2023-12-28, godz. 13:00 W Muzeum Narodowym w Krakowie 20 nowych wystaw [DŹWIĘK] Dwadzieścia nowych wystaw czasowych i pokazów w przyszłym roku przygotuje Muzeum Narodowe w Krakowie. Trzy duże ekspozycje zostaną zaprezentowane w gmachu… » więcej 2023-12-28, godz. 11:00 Muzeum Hutnictwa w Chorzowie przygotowuje wniosek o wpis hutniczych tradycji na listę niematerialnego dziedzictwa W styczniu zostanie złożony wniosek o wpis tradycji hutniczych na listę niematerialnego dziedzictwa. Przygotowuje go Muzeum Hutnictwa w Chorzowie. Chodzi o… » więcej 2023-12-28, godz. 09:00 42 lata temu w kopalni Piast zakończył się podziemny strajk górników 42 lata temu, 28 grudnia 1981 roku, w kopalni "Piast" w Bieruniu zakończył się ostatni w Polsce strajk protestacyjny przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego… » więcej 2023-12-28, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 28 grudnia » więcej 2023-12-27, godz. 12:00 Obchody 105. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego Główne obchody 105. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego rozpoczęły się koło południa w Poznaniu. Zostanły złożone kwiaty na mogile pierwszego… » więcej 2023-12-27, godz. 11:45 105 lat temu wybuchło Powstanie Wielkopolskie 27 grudnia mija 105. rocznica wybuchu Powstania Wielkopolskiego 1918 roku. Był to zwycięski zryw niepodległościowy Polaków, który doprowadził do wyzwolenia… » więcej
134135136137138
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »