Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 83 lata temu Niemcy utworzyli getto warszawskie
2023-10-02, 10:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/K.Koziełł

83 lata temu Niemcy utworzyli getto warszawskie

Żydzi eskortowani w drodze do pracy na Krakowskim Przedmieściu (marzec 1940) [fot. wikipedia/domena publiczna]
Żydzi eskortowani w drodze do pracy na Krakowskim Przedmieściu (marzec 1940) [fot. wikipedia/domena publiczna]
83 lata temu, 2 października 1940 roku, Niemcy utworzyli getto warszawskie, największą w okupowanej Europie zamkniętą dzielnicę żydowską. Na otoczony murem teren o powierzchni niespełna 3 kilometrów kwadratowych przesiedlono około 400 tysięcy Żydów z Warszawy. W kwietniu 1941 roku, gdy do getta napłynęli przesiedleńcy z miejscowości dystryktu warszawskiego i grupa Żydów niemieckich, liczba ta wzrosła do 450 tysięcy. Za opuszczenie dzielnicy groziła kara śmierci, podobnie jak za pomoc udzielaną Żydom po tzw. aryjskiej stronie.
Od chwili powstania w getcie panował głód, rozprzestrzeniały się choroby zakaźne i panowały fatalne warunki sanitarne, a to szybko doprowadziło do wzrostu śmiertelności. Liczbę ofiar szacuje się na 400 tysięcy. Około 100 tysięcy ludzi zginęło lub zmarło za murami getta - były to ofiary głodu i chorób, egzekucji, dwóch akcji likwidacyjnych (lipiec-wrzesień 1942 oraz styczeń 1943), a także polegli i zamordowani podczas powstania. Pozostali stracili życie w niemieckich obozach koncentracyjnych, głównie w Treblince. Po rozpoczęciu operacji "Barbarossa", czyli niemieckiej agresji na Związek Radziecki w czerwcu 1941 roku, naziści rozpoczęli systematyczne mordy na społeczności żydowskiej. Żydów zabijano w masowych egzekucjach i w tworzonych specjalnie obozach zagłady. Wiosną 1942 roku rozpoczęła się Akcja Reinhardt, której celem była likwidacja gett na terenie Generalnego Gubernatorstwa i wymordowanie przebywających tam Żydów. Akcja ta stanowiła część nazistowskiej koncepcji tzw. ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej, czyli zagłady wszystkich Żydów europejskich.

22 lipca 1942 roku w warszawskim getcie rozpoczęła się wielka akcja likwidacyjna. W ciągu dwóch miesięcy Niemcy wywieźli do obozu zagłady w Treblince nie mniej niż 254 tysiące mieszkańców tej zamkniętej dzielnicy. Do ostatecznej likwidacji getta przystąpili wiosną 1943 roku. W odpowiedzi, 19 kwietnia, wybuchło tam powstanie. Od 700 do 2 tysięcy żydowskich bojowników stanęło do nierównej walki z dobrze uzbrojonymi niemieckimi żołnierzami. Poza starciami z powstańcami, niemieckie oddziały szturmowe codzienne przeczesywały teren getta, poszukując miejsc, w których ukrywali się Żydzi. Przez cztery tygodnie Niemcy zrównali getto z ziemią, metodycznie paląc dom po domu. Zryw został zakończony wysadzeniem przez Niemców Wielkiej Synagogi na Tłomackiem. Kierujący likwidacją getta warszawskiego generał SS Juergen Stroop napisał wówczas w raporcie do Reichsfuehrera-SS Heinricha Himmlera: "Nie ma już żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej w Warszawie".

Jednak w wypalonych domach i nieodkrytych bunkrach wciąż pozostali ludzie - zarówno cywile, jak i nieliczni powstańcy. I niemieckie raporty policyjne, i polska prasa konspiracyjna donosiły, że jeszcze w czerwcu na terenie getta rozlegały się strzały. Niektórzy "gruzowcy" ukrywali się w ruinach getta aż do końca 1943 roku.

(więcej)

Przed II wojną światową w Polsce mieszkała największa społeczność żydowska w Europie. Warszawa stanowiła centrum żydowskiego życia społecznego, kulturalnego, politycznego i religijnego.

Po wybuchu wojny na obszarach zajętych przez Niemcy stopniowo wprowadzono restrykcyjne ustawodawstwo wymierzone w Żydów. Nałożono na nich obowiązek pracy przymusowej, zamknięto synagogi, a od grudnia 1939 roku Żydzi w Generalnym Gubernatorstwie na prawym przedramieniu musieli nosić opaski z gwiazdą Dawida. Zabroniono im też wstępu do bibliotek, parków czy środków transportu.

Kolejnym krokiem stało się tworzenie gett, których w okresie wojny na ziemiach polskich okupant założył około 600. Pierwsze z nich powstało w październiku 1939 roku w Piotrkowie Trybunalskim. Plany utworzenia getta w Warszawie pojawiły się wiosną 1940 roku. Oficjalnym powodem była chęć powstrzymania epidemii tyfusu, który miał rozprzestrzeniać się w częściach miasta zamieszkanych głównie przez Żydów.

Żydowska dzielnica powstała na mocy dekretu szefa dystryktu warszawskiego Generalnego Gubernatorstwa Ludwiga Fischera z 2 października 1940 roku. W kwietniu tego samego roku rozpoczęto wznoszenie murów wokół części miasta najliczniej zamieszkanej przez Żydów, czyli dzisiejszego Muranowa. Do ostatecznego zamknięcia getta w Warszawie doszło 16 listopada 1940 roku. Za murami znalazło się wtedy około 400 tysięcy Żydów.

Zobacz także

2024-10-18, godz. 13:00 Pamiątki po zesłańcach z sowieckich łagrów na wystawie w IPN Pamiątki po więźniach sowieckich obozów NKWD w Borowiczach i Swierdłowsku (Rosja) zgromadzono na wystawie otwartej w czwartek w siedzibie Instytutu Pamięci… » więcej 2024-10-18, godz. 11:00 Uniwersytet Jagielloński przypomina historię pierwszych kobiet na uczelni Historię pierwszych studentek, a także innych kobiet, które od wieków tworzyły uniwersytet - dobrodziejek, kucharek w średniowiecznych kolegiach i pracownic… » więcej 2024-10-18, godz. 09:00 3 lata temu otwarto Muzeum Teatru Polskiego Radia w Baranowie Sandomierskim Trzy lata temu, 18 października 2021 roku, w Baranowie Sandomierskim zostało otwarte Muzeum Teatru Polskiego Radia. To jedyna taka placówka dokumentująca dorobek… » więcej 2024-10-18, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 18 października » więcej 2024-10-17, godz. 19:54 Jutro wręczenie Międzynarodowej Literackiej Nagrody im. Witolda Pileckiego Jutro (18.10.) zostanie wręczona Międzynarodowa Nagroda imienia Witolda Pileckiego. W Reducie Banku Polskiego w Warszawie o godz. 18.00 zostaną przekazane nagrody… » więcej 2024-10-17, godz. 19:45 Po raz pierwszy obchodzimy Międzynarodowy Dzień Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Szopkarstwo, koronkarstwo, bacowanie, Barbórka i inne tradycyjne zwyczaje, obrzędy oraz umiejętności rzemieślnicze obchodzą dziś swoje święto - Międzynarodowy… » więcej 2024-10-17, godz. 11:00 W Sejmie otwarto wystawę „Polska jutra - dekalog społeczny bł. księdza Jerzego Popiełuszki” W Sejmie uroczyście otwarto wystawę „Polska jutra - dekalog społeczny bł. księdza Jerzego Popiełuszki”. W uroczystości udział wzięli: najbliżsi księdza… » więcej 2024-10-17, godz. 09:00 175 lata temu zmarł Fryderyk Chopin 175 lat temu, 17 października 1849 roku, w Paryżu zmarł Fryderyk Chopin, jeden z najwybitniejszych kompozytorów doby romantyzmu, mistrz pianistyki. Jego koncerty… » więcej 2024-10-17, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 17 października » więcej 2024-10-16, godz. 20:30 „Druga ojczyzna. 80. rocznica przybycia polskich dzieci do Pahiatua w Nowej Zelandii” w Sejmie W Sejmie otwarto wystawę "Druga ojczyzna" 80 lat po przybyciu polskich dzieci do Pahiatua w Nowej Zelandii”. Inicjatorem ekspozycji jest Ambasada Nowej Zelandii… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »